ΔΙΕΥΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΤΟΥΡΚΙΑΣ : ΠΑΓΙΔΑ Ή ΤΕΛΕΙΑ ΜΠΛΟΦΑ;

του Ηλία Σολωμού*

  Τις τελευταίες μέρες διατυπώνεται έντονος προβληματισμός για το κατά πόσον η απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία είναι μια σοφή κίνηση. Είναι ακόμη νωπές οι προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας με το άνοιγμα των Βαρωσίων στην κατεχόμενη Αμμόχωστο και φυσικά τις συνεχείς διελεύσεις του Όρουτς Ρέις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Πριν λίγες μέρες δε, σκάφος του τουρκικού λιμενικού πήγε να διεμβολίσει βάρκα της ελληνικής ακτοφυλακής, στην κατά τους Τούρκους ‘‘γκρίζα ζώνη’’ των Ιμίων. Πως λοιπόν πάμε σε διάλογο με έναν τέτοιο γείτονα;;;

  Είναι αλήθεια ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική από το 1975 έχει αναγνωρίσει την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και κατά επέκταση ΑΟΖ ως την μόνη διαφορά με την Τουρκία. Μάλιστα η χώρα μας είχε προσφύγει δύο φορές μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το 1976 και το 1978. Το δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι αρμόδιο να εκδικάσει την υπόθεση, ιδίως από την στιγμή που η Τουρκία ως συμβαλλόμενο μέρος δεν είχε συναινέσει στην προσφυγή. Η ελληνική κυβέρνηση διατείνεται ότι το μόνο θέμα διαλόγου είναι ακριβώς αυτό, οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Εδώ οφείλει η Ελλάδα και οι πολιτικοί της παράγοντες να μιλούν με σαφήνεια, πράγμα που κάνει μόνο ο ΥΠ.ΕΞ Νίκος Δένδιας, καθώς είναι λάθος η αναφορά σε διαπραγμάτευση θαλασσίων ζωνών. Θαλάσσιες ζώνες είναι μεταξύ άλλων η αιγιαλίτιδα ζώνη (εθνικά χωρικά ύδατα), η συνορεύουσα ζώνη κλπ. Με βάση το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας η κάθε χώρα μπορεί να επεκτείνει τα εθνικά χωρικά της ύδατα έως δώδεκα μίλια από τις ηπειρωτικές ή νησιωτικές ακτές. Για να το πούμε απλά, όταν επεκτείνεις τα χωρικά ύδατα μεγαλώνεις την χώρα. Ακριβώς αυτή η διάκριση μεταξύ εθνικής κυριαρχίας και κυριαρχικού δικαιώματος (εδώ υπάγεται η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ)  πρέπει να γίνεται πάντα σαφής από την πλευρά της Ελλάδος ώστε να μην υπάρξει παρανόηση ότι τίθεται υπό διαπραγμάτευση ένα δικαίωμα άσκησης εθνικής κυριαρχίας που μάλιστα είναι μονομερούς φύσης.

  Η Τουρκία κατά την πάγια αναθεωρητική τακτική της αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, θεωρώντας μάλιστα κάτι τέτοιο αιτία πολέμου (casus belli). Μάλιστα εν όψει των διερευνητικών επαφών η Άγκυρα επικαλείται και ζήτημα αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η ελληνική κυβέρνηση ορθά έχει επισημάνει ότι αυτά τα θέματα δεν αποτελούν αντικείμενο των επικείμενων συζητήσεων. Το ερώτημα που πρέπει να μας απασχολεί όμως είναι το εξής: συμφέρει την Ελλάδα να πάει στην Χάγη με την Τουρκία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας;;; Όλοι γνωρίζουμε ότι την Τουρκία την καίει το θέμα του Καστελόριζου. Δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα δίνει την δυνατότητα στην Ελλάδα να ενώσει την ΑΟΖ της με την αυτήν της Κύπρου. Στην διεθνή  νομολογία υπάρχουν περιπτώσεις που δείχνουν να δικαιώνουν την θέση της Ελλάδας αλλά και ορισμένες άλλες που δεν αναγνώρισαν σε μικρά νησιά την ίδια επήρεια ΑΟΖ με την ηπειρωτική ακτή. Αυτό ακριβώς είναι το επιχείρημα της Άγκυρας, που επικαλείται την αρχή της ευθυδικίας. Σε κάθε περίπτωση αν η ελληνική κυβέρνηση διατίθεται να το φτάσει μέχρι τέλους και να οδηγήσει την διαφορά στην Χάγη, οφείλει να ξεκαθαρίσει στον ελληνικό λαό ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην αναγνωρίσει το δικαστήριο πλήρη επήρεια στην ΑΟΖ του Καστελόριζου.

 Τα παραπάνω βέβαια μπορεί να μην ισχύουν για έναν και μόνο λόγο. Αν η ελληνική κυβέρνηση απέκτησε επί τέλους στρατηγική ματιά και δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να κερδίζει χρόνο. Η έλευση των αεροσκαφών Rafale μέσα στο 2021, η αναβάθμιση των Mirage-2005 και των F-16 στην έκδοση Viper καθώς και η διαφαινόμενη απόκτηση ενός αριθμού F-35 ως το 2025 θα καταστήσουν την Ελλάδα κυρίαρχο των αιθέρων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η καταλυτική στρατιωτική ισχύς θα δώσει την δυνατότητα στην Αθήνα να προχωρήσει σε μονομερή οριοθέτηση και ένωση της ΑΟΖ με την Κύπρο και θα στείλει το μήνυμα στην Άγκυρα ότι μόνο δια των όπλων θα μπορέσει να υλοποιήσει την ‘‘Γαλάζια Πατρίδα’’ της. Το Δεκαπενταύγουστο του 1940 ο εθνικός ηγέτης Ιωάννης Μεταξάς απέκρυψε από την κοινή γνώμη τον τορπιλισμό της ‘‘Έλλης’’ από τους Ιταλούς. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που τον κατηγόρησαν για κατευνασμό και υποχωρητικότητα. Ο διορατικός όμως στρατιωτικός απλά περίμενε έως ότου ολοκληρωθεί το εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας ώστε να αντιμετωπίσει με καλύτερους όρους την διαφαινόμενη ιταλική εισβολή. Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να κάνει το ίδιο. Να κερδίσει χρόνο δείχνοντας στην διεθνή κοινότητα ότι διαπραγματεύεται καλή τη πίστει, μέχρι την στιγμή που το ελληνικό ξίφος θα είναι έτοιμο να τρυπήσει όποιον πάει να βάλει χέρι στις θάλασσες μας.

* μεταπτυχιακός φοιτητής Διεθνούς Πολιτικής. Απόφοιτος τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού του Πάντειου Πανεπιστήμιου.