Το μέλλον της ελληνικής ναυτικής δύναμης και οι προκλήσεις υψηλού επιπέδου
Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*
Διακρίνω μια αντιπαράθεση για τη σημερινή δομή δύναμης του Πολεμικού Ναυτικού. Αν πρέπει να παραμένει ως επί το πλείστον επικεντρωμένο σε πλατφόρμες πολλαπλών αποστολών, όπως Φρεγάτες πολλαπλών ρόλων, και αμφίβιες δυνάμεις με δυνατότητες ανακατάληψης με πλοία και αερομεταφορείς. Αυτή η μεταβατική περίοδος ξυπνάει μια βαθιά, αν και γενικά αδιάφορη, φιλοσοφική συζήτηση για τη ναυτική ισχύ της Ελλάδας με ρίζες που ξεκινάνε στους κλασικούς της ναυτικής στρατηγικής. Έτσι το ερώτημα που διαμορφώνεται όσον αφορά το σχεδιασμό, είναι αν θα έπρεπε ο νέος στόλος να δώσει προτεραιότητα στον έλεγχο της θάλασσας όπως υποστηρίζει ο Alfred Thayer Mahan ή εάν πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη θαλάσσια άρνηση και άμυνα από την ξηρά, όπως υποστηρίζει ο Sir Julian Corbett. Αυτό που χρειαζόμαστε, αναγνωρίζοντας τις ναυτικές επιχειρήσεις που θα κληθούμε να υποστηρίξουμε είναι ένα Ναυτικό με ένα στόλο με ικανότητα να επικεντρωθεί στη συνεχή παρουσία, σε όλες τις θάλασσες που μας περιβάλλουν και χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας. Με τον αυξημένο ανταγωνισμό ισχύος και τις νέες προκλήσεις για την ελληνική ασφάλεια, η ικανότητα επιχειρησιακής εκμετάλλευσης της ναυτικής δύναμης καθίσταται όλο και πιο σημαντική.
Οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις που επενδύουν σε δυνατότητες πολέμου υψηλού επιπέδου δημιουργούν μια σειρά από προκλήσεις από πλευράς ζήτησης για το ελληνικό ναυτικό:
1) Ο πολλαπλασιασμός προηγμένων κατευθυνόμενων βλημάτων και αισθητήρων καθώς και οπλικών συστημάτων ακριβείας μεγάλης εμβέλειας καθιστούν τις ναυτικές μονάδες ευάλωτες,
2) Η εφαρμογή ανατρεπτικών τεχνολογιών σε σχήμα τεχνητής νοημοσύνης (AI) και όλο και πιο αυτόνομα οπλικά συστήματα έχουν υψηλές δυνατότητες στον θαλάσσιο τομέα,
3) Απαιτείται να είμαστε προετοιμασμένοι για πόλεμο στο υψηλό άκρο του φάσματος έντασης, πέρα από το θαλάσσιο τομέα, ασκώντας πίεση στις διαδικασίες διοίκησης και ελέγχου υπογραμμίζοντας τη σημασία της διακλαδικότητας και της ολοκλήρωσης των δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων.
Το Πολεμικό Ναυτικό αντιμετωπίζει επίσης μια σειρά από ήδη υπάρχουσες προκλήσεις από την πλευρά της προσφοράς, οι οποίες ενισχύονται από το στρατηγικό περιβάλλον και την αυξανόμενη εστίαση στις προηγμένες στρατιωτικές δυνατότητες:
1) Είναι μια οικονομική πρόκληση να αναπτυχθεί ένας κατάλληλος συνδυασμός δυνατοτήτων για επιχειρήσεις υψηλού επιπέδου και χαμηλού επιπέδου,
2) Η επιλογή μεταξύ αξιόπιστης ναυτικής παρουσίας στο Αιγαίο και προβολής ναυτικής ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται πιο απαιτητική, ενώ ο κίνδυνος επιλογής λανθασμένης προτεραιότητας έχει αυξηθεί,
3) Η επίμονη δυσκολία προσέλκυση και διατήρηση ειδικευμένου προσωπικού θα συνεχίσει να αποτελεί πρόκληση καθώς οι δυνατότητες γίνονται πιο απαιτητικές.
Ο Ελληνισμός πρέπει να σχεδιάσει ένα προφίλ ικανότητας υψηλότερου επιπέδου, συντονισμένο στενά με τις πολιτικές και στρατηγικές άμυνας των συμμάχων και συνεργατών. Θα πρέπει να ακολουθούμε έναν συνδυασμό συμμετρικών και ασύμμετρων στρατηγικών για να κλείσουμε τα υπάρχοντα κενά ικανότητας. Η διεθνής συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας κατά την αντιμετώπιση του μελλοντικού εκσυγχρονισμού του Πολεμικού Ναυτικού. Αφού εντοπίσουμε με σαφήνεια τις απειλές, θα πρέπει να διατυπώσουμε με σαφήνεια πώς θα αντιδράσουμε.
Το Πολεμικό Ναυτικό πρέπει να κάνει στρατηγικές επιλογές, και ήρθε η στιγμή που πρέπει να γίνουν τέτοιες επιλογές. Η μελλοντική αρχιτεκτονική του στόλου πρέπει να δημιουργηθεί, μαζί με τις προϋποθέσεις που την υποστηρίζουν. Θα πρέπει να αναφερθούν συγκεκριμένες λειτουργίες και περιοχές πολέμου που χρειάζονται πρόσθετη έμφαση και θα πρέπει να προσδιοριστούν αυτές οι λειτουργίες και οι περιοχές πολεμικών πόρων που είναι ώριμες για αποσυμπίεση. Θα πρέπει να περιλαμβάνει την αληθινή ολοκλήρωση μεταξύ του Ναυτικού και των πολεμικών λειτουργιών και επιχειρήσεων, όχι συνεργασία, ούτε συντονισμό, ούτε διαλειτουργικότητα, αλλά πραγματική ολοκλήρωση. Το ΥΕΘΑ μπορεί και πρέπει να επωμιστεί ένα σημαντικό μέρος του φόρου εθνικής ασφάλειας του έθνους για την ειρήνη. Η στρατηγική πρέπει να καθορίζει το θαλάσσιο χώρο με τρόπο που να περιλαμβάνει την κορυφαία θαλάσσια δύναμη με βάση τη θάλασσα και προσανατολισμένη στη θάλασσα. Πρέπει να αναφέρουμε λεπτομερώς την επίδραση που έχει ο ελληνικός θαλάσσιος πόρος στην επίτευξη των στόχων εθνικής ασφάλειας του έθνους. Θα πρέπει να θέσουμε τις βάσεις σε μια πορεία για ολοκληρωμένες επιχειρησιακές δομές διοίκησης και θα πρέπει να είναι αρκετά τολμηρό σχέδιο για να εξετάσουμε τη δυνατότητα μιας ενιαίας θαλάσσιας υποστήριξης.
*Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.
