Οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξάνονται παρά την οικονομική κρίση
Fenella McGerty
International Institute for Strategic Studies
Οι αμυντικές δαπάνες παγκοσμίως έφθασαν τα 1,83 τρισ. δολάρια το 2020, σε μια αύξηση 3,9% σε πραγματικούς όρους. Ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, οι δαπάνες παγκοσμίως αυξήθηκαν από τον μέσο όρο του 1,85% το 2019 στο 2,08% το 2020, καθώς διατηρήθηκαν οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί, παρά τη σοβαρή οικονομική συρρίκνωση που προκλήθηκε από την πανδημία και τα lockdowns που επιβλήθηκαν ανά τον κόσμο.
Οι αμυντικές δαπάνες παγκοσμίως ενισχύθηκαν από το 2018 αλλά μπορεί να επιβραδυνθούν το 2021, καθώς ο αμερικανικός αμυντικός προϋπολογισμός αναμένεται να σταθεροποιηθεί και οι δαπάνες των χωρών στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού αναμένεται να επιβραδυνθούν.
Η αύξηση στις αμερικανικές και κινεζικές αμυντικές δαπάνες αντιστοιχούν στα δύο τρίτα σχεδόν της συνολικής αύξησης των δαπανών παγκοσμίως το 2020. Ο αμερικανικός αμυντικός προϋπολογισμός αυξήθηκε κατά 6,3% το 2020 σε πραγματικούς όρους, ενώ η αύξηση της Κίνας επιβραδύνθηκε ελαφρώς στο 5,2% το 2020 από το 5,9% το 2019.
Aναπροσαρμογή στην Ασία
Πέρα από την Κίνα, η ευρύτερη αύξηση των περιφερειακών δαπανών επιβραδύνθηκε επίσης το 2020, καθώς χώρες όπως η Ταϊλάνδη, η Νότια Κορέα και η Ινδονησία προέβησαν σε άμεσες πτωτικές προσαρμογές στους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν προσπάθειες έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η προγραμματισμένη ανάπτυξη μειώθηκε παρά τις πραγματικές μειώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις πιστώσεις του προηγούμενου έτους. Η επιβράδυνση τόσο στην Κίνα όσο και στην ευρύτερη περιοχή σημαίνει ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών στην Ασία επιβραδύνθηκε σε 4,3% το 2020, από 4,6% το 2019.
Παρόλα αυτά, το μερίδιο της περιοχής στις συνολικές παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες ανήλθε στο 25,0% το 2020, σε σύγκριση με 17,8 % το 2010 και 23,2% το 2015. Αυτό πιθανότατα θα αυξηθεί το 2021, αν και μόνο μετριοπαθώς, παρά τις αυξημένες δαπάνες στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο εγκεκριμένος αμυντικός προϋπολογισμός FY21 των ΗΠΑ είναι ονομαστικά σταθερός έναντι των επιπέδων FY20, ενώ ο προϋπολογισμός της Κίνας αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό, καθώς η οικονομία της δεν υπέστη τις συστολές που παρατηρήθηκαν στις προηγμένες αγορές.
Oι αμυντικές δαπάνες στη Μέση Ανατολή
Παράλληλα με την κακή απόδοση των τιμών του πετρελαίου, οι αμυντικές δαπάνες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική συρρικνώθηκαν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το 2020, μειώθηκαν στα 150 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (εξαιρουμένων των δαπανών ασφαλείας) και το μερίδιό τους στις παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες μειώθηκε στο 8,9%, από την κορυφή του 10,5% το 2017.
Αυτό συμβαίνει παρά την κατανομή της περιοχής από το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής παραγωγής στην άμυνα, στο 5,2% του ΑΕΠ σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο 2,08%. Άλλες οικονομίες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο άρχισαν επίσης να δείχνουν σημάδια πίεσης.
Η Ρωσία, μετά τη διαχείριση μιας σημαντικής πραγματικής αύξησης 3,8% στον πυρήνα του προϋπολογισμού για την εθνική άμυνα για το 2020, μπόρεσε να εφαρμόσει μια αμελητέα αύξηση 1,4% για το 2021, πράγμα που σημαίνει μείωση 3,6% σε πραγματικούς όρους. Οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας (συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων, της στρατιωτικής στέγασης και της υγείας και της κοινωνικής στήριξης) αναμένεται να μειωθούν πάνω από 4,1% του ΑΕΠ για το 2020 και κάτω από 3,8% του ΑΕΠ έως το 2023.
Οι αυξήσεις των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη συνεχίζονται παρά την οικονομική πίεση
Οι συνολικές αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη αυξήθηκαν 2% σε πραγματικούς όρους το 2020, ποσοστό χαμηλότερο από το 4,1% του 2019, ενώ και το ποσοστό παγκοσμίως της Ευρώπης στις αμυντικές δαπάνες μειώθηκε ελαφρώς το 2020 από το 17,8% το 2019, στο 17,5%.
Ωστόσο, οι μέσες δαπάνες μεταξύ των Ευρωπαίων μελών του ΝΑΤΟ έχουν σταδιακά αυξηθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ τα τελευταία έξι χρόνια, από το 1,25% του ΑΕΠ το 2014 στο 1,52% το 2019, και αυξήθηκαν στο 1,64% του ΑΕΠ το 2020.
Τα ποσοστά αυτά παραμένουν χαμηλότερα της σύστασης του ΝΑΤΟ για δαπάνες (των μελών του) για την άμυνα, στο 2% του ΑΕΠ., παρά τη σημαντική ύφεση κατά 7% περίπου που αναμένεται για το 2020.
Όσον αφορά στις δαπάνες για αμυντικό εξοπλισμό, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ διατήρησαν το υψηλότερο επενδυτικό μερίδιο των αμυντικών δαπανών που πέτυχαν το 2019, διαθέτοντας το 23% κατά μέσο όρο το 2020, πέρα από το προτεινόμενο από το ΝΑΤΟ επίπεδο του 20%.
Επιπλέον, η δέσμευση από μεγάλες ευρωπαϊκές αμυντικές αγορές -Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο – να συνεχίσουν να αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες το 2021 και μετά, σηματοδοτεί μια πρόθεση να αποφευχθούν οι δραστικές περικοπές που εφαρμόστηκαν μετά την οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2008.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε το Νοέμβριο του 2020 ότι θα προσθέσει 16,5 δισ. Στερλίνες (21,1 δισ. Δολάρια) στον αμυντικό της προϋπολογισμό κατά την περίοδο 2021-2025.
Στο μεταξύ, η Γαλλία και η Γερμανία συνέχισαν με τα υφιστάμενα αμυντικά τους σχέδια το 2021, αφού έθεσαν σε εφαρμογή σημαντικά επενδυτικά προγράμματα το 2020 προκειμένου να υποστηρίξουν τις εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες. Εάν αυτά τα επενδυτικά σχέδια συνεχίσουν την τρέχουσα πορεία τους, το 2021 η Ευρώπη θα μπορούσε να είναι η περιοχή με την ταχύτερη ανάπτυξη στις αμυντικές δαπάνες παγκοσμίως.
Εάν αυτή η δέσμευση συνεχιστεί πέραν του 2021, αυτό θα εξαρτηθεί από το απόλυτο οικονομικό κόστος της πανδημίας και τα αναπόφευκτα δημοσιονομικά μέτρα που θα χρειαστούν οι κυβερνήσεις να λάβουν, μόλις η κρίση μειωθεί -εξαρτάται από την αποτελεσματική διαχείριση της κατάστασης και ένα επιτυχημένο πρόγραμμα εμβολιασμού στην περιοχή.
Η ισχυρότερη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη στις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες δεν θα αντισταθμίσει την επιβράδυνση στις ασιατικές αμυντικές δαπάνες και τη σταθεροποίηση των αμερικανικών αμυντικών δαπανών. Ως εκ τούτου, το momentum της αύξησης του αμυντικού προϋπολογισμού, πιθανότατα θα επιβραδυνθεί το 2021.
Καθώς εξελίσσεται η πανδημία και οι κυβερνήσεις αντιδρούν στις δημοσιονομικές πιέσεις που προκλήθηκαν από τα εκτεταμένα προγράμματα οικονομικής βοήθειας, που τέθηκαν σε ισχύ το 2020 και συνεχίζουν το 2021, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί ίσως αρχίσουν να συρρικνώνονται από το 2022-2023.
