Editor’s Note: War in the age of Trump or just a trade war

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

« Ανυπομονούμε για τη συνάντηση στις 3:30 μ.μ. σήμερα στο Λευκό Οίκο. Πρέπει να προστατεύσουμε και να οικοδομήσουμε τις Βιομηχανίες Χάλυβα και Αλουμινίου, ενώ ταυτόχρονα να επιδεικνύουμε μεγάλη ευελιξία και συνεργασία σε σχέση με εκείνους που είναι πραγματικοί φίλοι και μας αντιμετωπίζουν δίκαια τόσο στο εμπόριο όσο και στον στρατό» ήταν η χθεσινή ανάρτηση του Αμερικανού Donald Trump στο λογαριασμό του στο Twitter, η οποία έδωσε λαβή για πολλά σχόλια.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είναι το πρόσωπο των ημερών ή και του έτους, αν θα θέλαμε να είμαστε περισσότερο ακριβείς.

Όλοι ασχολούνται μαζί του για δυο λόγους:α) γιατί υπέγραψε χθες Πέμπτη μετά την ανάρτηση στο twitter την επιβολή δασμών 25% στον εισαγόμενο χάλυβα και 10% στο εισαγόμενο αλουμίνιο (μια απόφαση που ουσιαστικά ξεκινάει τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα αλλά και την ΕΕ) και β) γιατί μέχρι τον Μάιο αναμένεται να συναντηθεί με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν (ουδείς φανταζόταν αυτή την εξέλιξη το περασμένο καλοκαίρι όταν υπήρχαν εκατέρωθεν απειλητικές διαθέσεις).

Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ είναι κομμάτι της πολιτικής του προστατευτισμού την οποία ουσιαστικά παρουσίασε και προεκλογικά μέσω του σλόγκαν American First. Ο προστατευτισμός είναι ένας οικονομικός όρος και αφορά την οικονομική πολιτική που ασκεί μία χώρα προκειμένου να παράσχει προστασία της εγχώριας παραγωγής αγαθών έναντι ξένου ανταγωνισμού.

Γενικά, η λήψη προστατευτικών μέτρων αποσκοπεί κυρίως στη τόνωση της εσωτερικής εγχώριας παραγωγής, ειδικότερα όταν παρουσιάζει ύφεση ή κάποιας μορφής στασιμότητας.

Αν θέλετε να αναφέρουμε κάποιο ιστορικό παράδειγμα ως αντιπροσωπευτική χαρακτηρίζεται  η περίπτωση των νομισμάτων της αρχαίας Σπάρτης που εκ του βάρους τους, ως προστατευτικό μέτρο, απέτρεπαν καθημερινές μεγάλες συναλλαγές.

Στους νεότερους χρόνους, χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας που κατά τον 18ο αιώνα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τους προστατευτικούς δασμούς που είχε επιβάλει στα σιτηρά, με τους γνωστούς Νόμους των Σιτηρών (1846). Στη κρίση, όμως, που ακολούθησε το 1930 αναγκάσθηκε η ίδια χώρα να καταφύγει στον προστατευτισμό της βιομηχανικής παραγωγής της, λαμβάνοντας διάφορα μέτρα που ίσχυσαν μέχρι το 1973 όταν έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Αλλά και στις ΗΠΑ, ο προστατευτισμός είχε μεγάλη έκταση αποτελώντας χαρακτηριστικό της οικονομίας της. Σημειώνεται ότι οι αμερικανικοί δασμοί το 1820 είχαν φθάσει στο μέγιστο σημείο τους που αντιστοιχούσε στο 70% επί της αξίας των εισαγομένων αγαθών. Το ίδιο συνέβη και αργότερα με τους περίφημους δασμούς του 1934 με τον επιβληθέντα νόμο των Σμουτ-Χώλεϋ του 1930.O νόμος αυτός κατήργησε, στην πράξη, την ελευθερία του διεθνούς εμπορίου, υψώνοντας δασμολογικά τείχη για την προστασία των προϊόντων των HΠA από τις εισαγωγές ξένων ανταγωνιστικών αγαθών. Eιδικότερα, με τον νόμο αυτόν -προϊόν του πανικού του Kονγκρέσου από την κρίση του 1929- επιβλήθηκε αύξηση κατά 40% στους τελωνειακούς δασμούς στο σιτάρι, στο βαμβάκι, στο κρέας και στα βιομηχανικά προϊόντα.

Ορισμένοι οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι ουσιαστικά ο συγκεκριμένος νόμος ήταν εκείνος που έφερε αλυσιδωτές αντιδράσεις εξαιτίας της κατάρρευσης του διεθνούς εμπορίου, οι οποίες οδήγησαν στον Β΄ΠΠ.

Η σημερινή απόφαση Τραμπ έρχεται ουσιαστικά να αδρανοποιήσει την Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου, ακρώνυμο ΓΕΣΔΕ, γνωστότερη διεθνώς ως GATT, η οποία είχε συναφθεί το 1947, αλλά ανανεώθηκε το 1994. Παράλληλα, ο Τραμπ χτυπάει, όπως προαναφέρθηκε, Κίνα, ΕΕ αλλά και Βραζιλία (ανήκει στις χώρες ΒRICS και αντιμετωπίζει ήδη οικονομικά προβλήματα).

Η Κίνα (κι αυτή μέλος των BRICS) είναι η χώρα που κατατάσσεται πρώτη παγκοσμίως στην παραγωγή χάλυβα και αλουμινίου. Όμως, η κινέζικη παραγωγή δεν καλύπτει παρά μόνο ένα μικρό μέρος (2,7% των ποσοτήτων του χάλυβα, 9,7% του αλουμινίου) του συνόλου των αμερικανικών εισαγωγών, πολύ πίσω από την παραγωγή του Καναδά (εξαιρείται από την απόφαση), της Βραζιλίας ή χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ενδεχομένως, η συγκεκριμένη απόφαση Τrump να έχει και ιστορική σημασία, καθώς, ας μην λησμονούμε ότι η ΕΕ είναι ουσιαστικά το εγγόνι της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα που ιδρύθηκε το 1951 (εμπνευσμένη από το σχέδιο Schuman – του τότε Γάλλου ΥΠΕΞ, ο οποίος είχε κατηγορηθεί και για σχέσεις με τη ναζιστική Γερμανία).

Όμως, αν προσπαθήσουμε να δούμε την μεγάλη εικόνα, θα πρέπει να επιστρέψουμε στη χθεσινή ανάρτηση Τrump στο twitter. Tο γεγονός ότι ο Τrump αναφέρεται σε πραγματικούς φίλους των ΗΠΑ «τόσο στο εμπόριο όσο και στον στρατό», χτυπάει καμπανάκια προς την ΕΕ και ιδιαίτερα την Γερμανία. Υπενθυμίζουμε ότι στην περσινή συνάντηση Τrump-Merkel στο Λευκό Οίκο, o Αμερικανός πρόεδρος έδωσε στη Γερμανίδα καγκελάριο έναν λογαριασμό κοντά στα 350 δισεκατομμύρια ευρώ για τα χρήματα που φέρεται να χρωστάει η Γερμανία στο ΝΑΤΟ, τον οποίο διαψεύδει κατηγορηματικά η γερμανική πλευρά.