29/03/2024

Το μέλλον του πολέμου, ευκαιρίες, περιορισμοί και προκλήσεις

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

 

Υπάρχει μια αντιπαράθεση ιδεών για τη σημερινή δομή δυνάμεων, ειδικά του Πολεμικού Ναυτικού και γενικά για τις ένοπλες δυνάμεις. Αν πρέπει να παραμείνουμε ως επί το πλείστον επικεντρωμένοι σε μια πολεμική σχεδίαση με πλατφόρμες πολλαπλών αποστολών, όπως Φρεγάτες πολλαπλών ρόλων, και αμφίβιες δυνάμεις με δυνατότητες ανακατάληψης με πλοία και αερομεταφορείς, υποστηριζόμενα με νέας γενιάς αεροσκάφη. Έτσι αυτή η μεταβατική περίοδος ξυπνάει μια βαθιά, αν και γενικά αδιάφορη στον περισσότερο κόσμο, φιλοσοφική συζήτηση για τη ναυτική ισχύ της Ελλάδας με ρίζες που ξεκινάνε στους κλασικούς της ναυτικής στρατηγικής.  Όμως κατά τη γνώμη μου, το ερώτημα που διαμορφώνεται όσον αφορά το σχεδιασμό, είναι αν θα έπρεπε ο νέος στόλος να δώσει προτεραιότητα στον έλεγχο της θάλασσας όπως υποστήριζε ο Περικλής για τους Αθηναίους και στα νεότερα χρόνια ο Alfred Thayer Mahan ή εάν πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη θαλάσσια άρνηση και άμυνα από την ξηρά, όπως υποστηρίζει ο Sir Julian Corbett. Αυτό που χρειαζόμαστε, αναγνωρίζοντας τις ναυτικές επιχειρήσεις σε ένα πόλεμο που θα κληθούμε να υποστηρίξουμε στο μέλλον, είναι ένοπλες δυνάμεις με ένα στόλο πλοίων και αεροσκαφών, με ικανότητα να επικεντρωθεί στη συνεχή και προστατευμένη παρουσία, σε όλες τις θάλασσες και εναέριο χώρο, που μας περιβάλλουν και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε και να κερδίσουμε.

Με αυτό το συλλογισμό, η απάντηση για το ποια οπλικά συστήματα και τι είδους στρατό χρειαζόμαστε είναι η ίδια σε μια απλή ερώτηση: Προετοιμαζόμαστε για τον επόμενο πόλεμο με τον σωστό τρόπο; Εάν πιστεύετε ότι οι μελλοντικοί πόλεμοι θα διεξαχθούν όπως εκείνοι του παρελθόντος, στους οποίους η πολυπλοκότητα και ο αριθμός των πλοίων, των αεροσκαφών, των τεθωρακισμένων και των οχυρών μας είναι το βασικό μέτρο ισχύος, τότε μάλλον δεν έχετε αντιληφθεί σε ποιόν αιώνα βρισκόμαστε.  Μου αρέσει να λέω ότι η τεχνολογία στο κόσμο εξελίσσεται γρήγορα και επικίνδυνα, με αποτέλεσμα στο νέο πόλεμο, το παρελθόν να γίνεται σπάνια ένας πρόλογος.

Αυτόνομες τεχνολογίες, όπως σμήνη χαμηλού κόστους αεροπορικών, θαλάσσιων και υποβρυχίων σκαφών σε συνδυασμό με υπερηχητικούς κατευθυνόμενους πυραύλους από απομακρυσμένους εκτοξευτήρες, θα μπορούσαν να μετατοπίσουν την ισορροπία ισχύος στα θέατρα επιχειρήσεων. Φανταστείτε έναν ουρανό γεμάτο αεροσκάφη, ή μια θάλασσα γεμάτη με πλοία επιφανείας ή υποβρύχια και όλες αυτές οι πλατφόρμες να είναι εντελώς αυτοματοποιημένες και χωρίς στελέχωση με διαστημική παρακολούθηση μέσω δορυφόρων και στοχοποίησης με ακτίνες λέιζερ. Σαφώς η τεχνολογία αλλάζει το τοπίο του πολέμου και οι παρελθούσες τακτικές απαιτούν εκσυγχρονισμό. Όπως επέμενε ο Clausewitz, οι πόλεμοι θα αλλάξουν τον χαρακτήρα τους με την πάροδο του χρόνου.

Πιστέψτε το, αυτό είναι το μέλλον του πολέμου, και όχι μια ακόμη ιστορία του Ιουλίου Βέρν. Η τεχνολογία θα δίνει τη δυνατότητα να μην εντοπίζουμε τον αντίπαλο. Η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας stealth μπορεί να επιτρέψει σε ολόκληρους στόλους να κρυφτούν. Αντιλαμβανόμαστε ότι πέραν των χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών επιχειρήσεων, εμπλέκονται πλέον, ο κυβερνοπόλεμος και το διάστημα. Είναι μια διείσδυση τόσο μεγάλη που εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για να κατανοήσουμε το πεδίο εφαρμογής της. Οι ειδικοί αν και εκπέμπουν συναγερμό ευπάθειας στο κυβερνοχώρο για περισσότερο από μια δεκαετία, ωστόσο, εμείς προχωράμε αγνοώντας τους, με ανεπαρκείς στρατιωτικούς και πολιτικούς πόρους, ενώ χρειάζονται επενδύσεις σε επιθετικές δυνατότητες στον κυβερνοχώρο, για μικρότερες πλατφόρμες, τεχνολογία drone και stealth καθώς και τη τεχνητή νοημοσύνη.

Οι ανάγκες του στελεχιακού προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων θα αλλάξουν με πολλούς τρόπους. Θα χρειαστεί να επιλέξουμε, να εκπαιδεύσουμε και να απασχολούμε άτομα με νοοτροπία ειδικών δυνάμεων. Να στρατεύσουμε μικρότερο αριθμό ανδρών και γυναικών που θα μπορούν να ενσωματωθούν στην προηγμένη τεχνολογία χρησιμοποιώντας βιοτεχνολογικές ανακαλύψεις. Τα οπλικά συστήματα του μέλλοντος θα είναι σε μεγάλο βαθμό μη στελεχωμένα και συχνά αυτοματοποιημένα και κατευθυνόμενα. Ωστόσο, συνεχίζουμε να αγοράζουμε όπλα που έχουν σχεδιαστεί για συγκρούσεις που δεν είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε ξανά.

Αυτό που πρέπει κάνουμε, είναι η χάραξη μιας νέας αρχιτεκτονικής του πολέμου που να λαμβάνει υπόψη της τα πέντε επίπεδα επιχειρήσεων (χερσαίες, ναυτικές, αεροπορικές, κυβερνοπόλεμο και διάστημα) με έμφαση στον επιθετικό κυβερνοχώρο, στις ειδικές δυνάμεις και τα μη στελεχωμένα σκάφη που θα εκτείνονται σε ζώνες μάχης από το βυθό της θάλασσας έως τους δορυφόρους στο διάστημα.

Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι μια ενεργή φαντασία. Πρέπει να συγκεντρώσουμε πληροφορίες όχι μόνο από επαγγελματίες της στρατηγικής και ασφάλειας, αλλά και από ακαδημαϊκούς, εμπειρογνώμονες εξωτερικής πολιτικής, διπλωμάτες και εκπροσώπους των οπλικών συστημάτων. Αυτό που υποστηρίζω είναι η μη συμβατική σκέψης όταν πρόκειται για την πρόβλεψη μελλοντικών απειλών για τη χώρα μας και τη λήψη μέτρων για την αποτροπή μιας κρίσης πριν φτάσει στο κατώφλι μας.

Οι επαγγελματίες της εθνικής ασφάλειας πρέπει να έχουν ισχυρή αντίληψη της θεωρίας του πολέμου, προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί, στρατηγικοί και μαχητικοί πολεμιστές. Η αξία του αποτρεπτικού παράγοντα, δεν έχει χαθεί ακόμη και για απειλές όπου η αποτροπή είναι δύσκολη, όπως οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Ωστόσο, η αποτροπή παραμένει ένα ανεκτίμητο πλεονέκτημα για την εθνική ασφάλεια. Στον 21ο αιώνα, πρέπει να ενημερωθεί και να εφαρμοστεί έξυπνα σε ένα νέο τοπίο απειλών και προκλήσεων. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλα όσα γνωρίζουμε για την αποτροπή από τη μακρά ιστορία είναι ξαφνικά ξεπερασμένα. Σαφώς η τεχνολογία αλλάζει το τοπίο του πολέμου και οι παρελθούσες τακτικές παύουν να ισχύουν πλέον.

Αυτή είναι μια δημιουργική σκέψη, ωστόσο, εξαρτάται από την φαντασία για να προτείνεις ιδέες και δυνατότητες που κάποιοι άνθρωποι μπορεί να θεωρήσουν παράλογες στη σταθερή κατανόηση της τέχνης του πολέμου. Για τους ενασχολούμενους με τη στρατηγική η αμφισβήτηση του status quo πρέπει να είναι ο πρώτος κανόνας ζωτικής σημασίας. Αναγκάζει τους υπεύθυνους σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων να σκεφτούν τις υποθέσεις με βλέμμα προς το  νέο, ωθώντας τους μακριά από την επικίνδυνη ιδέα ότι η κυριαρχία των αριθμών εγγυάται τη νίκη στη σύγκρουση. Η υπόσχεση μιας παραμονής σε καταναγκαστικές πεπαλαιωμένες ενέργειες είναι ένα επικίνδυνο τραγούδι της μυθικής Σειρήνας για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων που αναζητούν μια απλή λύση σε ένα σύνθετο επιχειρησιακό πρόβλημα. Σε κάθε σενάριο που περιλαμβάνει ενδεχόμενες συγκρούσεις, οι στρατιωτικοί και οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας πρέπει να προβλέπουν προκλήσεις και προβλήματα και να τις μεταφέρουν αποτελεσματικά και πειστικά.

Κλείνοντας αυτή την ανάλυση πιστεύω ότι η κατανόηση της νεωτερικότητας του πολέμου βοηθά όλους τους σχεδιαστές της στρατηγικής να επανεκτιμήσουν τη διαχρονικότητα των γραπτών στρατηγικών όπως του Θουκυδίδη, του Sun Tzu και του Clausewitz, οι οποίοι προειδοποίησαν για την ανάγκη προσεκτικής αξιολόγησης όχι μόνο του εχθρού μας αλλά ιδιαίτερα του εαυτού μας, και να προσαρμόσουν τη πασίγνωστη φράση του Ρωμαίου στρατηγού Βεγέτιου «Si vis pacem, para bellum» (εάν επιθυμείτε την ειρήνη, προετοιμαστείτε για τον πόλεμο) στο σήμερα. Ότι “πρέπει να φανταστούμε το μελλοντικό πόλεμο, ώστε, να προσπαθήσουμε να αναστρέψουμε τις αιτίες του για να τον αποφύγουμε”.

 

*Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς ΠΝ δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024