28/03/2024

H Διώρυγα του Σουέζ ως σημείο στραγγαλισμού

George Friedman
Geopolitical Futures 

Συχνά έχω γράψει για τα chokepoints – αυτά τα στενά περάσματα, στην ξηρά ή στη θάλασσα, που είναι απαραίτητα για την κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων – στο πλαίσιο της διεξαγωγής πολέμου. Μπορούν να αποκλειστούν με στρατιωτικά μέσα ή με φυσικές δυνάμεις ή, όπως έχουμε δει πρόσφατα, από ανθρώπινο λάθος σε καιρούς ειρήνης.

Υπάρχουν δύο τύποι chokepoints. Υπάρχει ο τύπος που δημιουργεί η φύση και ο τύπος που οι άνθρωποι κατασκευάζουν, συνήθως για να δημιουργήσουν μια διαδρομή προς έναν επιθυμητό στόχο, μια διαδρομή που δεν υπήρχε πριν. Γενικά, αυτά που δημιουργούνται από τον άνθρωπο είναι λιγότερο ισχυρά από αυτά που δημιουργούνται από τη φύση. Τα ανθρώπινα chokepoints που έχουν σχεδιαστεί από τον άνθρωπο είναι συνήθως πιο στενά και πιο εύκολο να μπλοκάρουν από τα φυσικά, επειδή η μηχανική αναγκάζεται, λόγω του εύρους της εργασίας, να δημιουργήσει ένα πέρασμα ελάχιστου πλάτους λόγω του τεράστιου ποσού εργασίας και κόστους που απαιτείται για την κατασκευή του. Η φύση είναι πιο γενναιόδωρη.

 

Το σημαντικό στοιχείο ενός chokepoint (σημείου στραγγαλισμού) είναι ο χρόνος. Το μόνιμο κλείσιμο ενός  chokepoint μπορεί να έχει ακραίες συνέπειες, ανάλογα με τη σημασία αυτού που πέρασε και ποιος εξαρτάται από τα πράγματα που πέρασαν. Ένα σύντομο κλείσιμο μπορεί να έχει περιορισμένες συνέπειες συγκριτικά. Η ευκολία κλεισίματος και ο χρόνος επαναλειτουργίας είναι κρίσιμης σημασίας. Συνολικά, τα ναυτιλιακά choke point  τείνουν να είναι πιο σημαντικά από τα αντίστοιχα χερσαία, ειδικά λόγω της σύγχρονης οικονομίας και του πολέμου, του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, της εξάρτησης των εθνών από το εμπόριο και της αυξημένης δύναμης των ναυτικών δυνάμεων. Εν ολίγοις, τα chokepoints αποτελούν  κεντρικά σημεία της γεωπολιτικής σκέψης.

Για τους στρατιωτικούς αναλυτές και τους στρατηγιστές  υψηλού επιπέδου, τα choke points  λαμβάνονται πάντοτε υπόψη για κάθε σχεδιασμό.  Όμως, στον εμπορικό κόσμο- σήμερα το εμπόριο μιας χώρας είναι κρίσιμο για το εθνικό της συμφέρον- υπήρξε μια σιωπηρή εντύπωση ότι τα  chokepoint είναι απλώς γεωγραφικά σημεία. Μια εντύπωση η οποία ανατράπηκε μετά απ΄όσα συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες με το πλοίο Ever Given  στη Διώρυγα του Σουέζ.

Το κανάλι του Σουέζ είναι ένα τεχνητό πέρασμα μεταξύ της Μεσογείου και της Ερυθράς Θάλασσας. Αναπτύχθηκε από μια ιδιωτική εταιρεία στην οποία τα βρετανικά και τα γαλλικά συμφέροντα κατείχαν την πλειοψηφία των μετοχών. Ως πέρασμα μεταξύ της Μεσογείου και της Ερυθράς Θάλασσας, μείωσε την απόσταση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των τεράστιων συμφερόντων του στη λεκάνη του Ινδικού Ωκεανού και μεταξύ της Γαλλίας και των κτήσεων της στην Ινδο-Κίνα. Το κανάλι  ήταν το θεμέλιο της ευρωπαϊκής αυτοκρατορίας στην Ασία και το κλείσιμο του θα ήταν καταστροφικό. Η εξασφάλιση του Σουέζ, και του Γιβραλτάρ ήταν μια γεωπολιτική επιταγή για τις αυτοκρατορίες και διαμόρφωσε τη στρατιωτική και εμπορική στρατηγική τους. Στον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, ο στρατάρχης  Rommel σκόπευε να καταλάβει το κανάλι ελπίζοντας να καταστρέψει τη ροή αγαθών από την Ινδία. Το 1956, όταν η Βρετανία και η Γαλλία (με τη βοήθεια του Ισραήλ) εισέβαλαν για να αποτρέψουν την Αίγυπτο από την εθνικοποίηση του καναλιού, οι Ηνωμένες Πολιτείες, εχθρικές προς τα βρετανικά και γαλλικά αυτοκρατορικά συμφέροντα, τους ανάγκασαν να αποσυρθούν.
Το επιχείρημα τους κατά της παραχώρησης του καναλιού του Σουέζ στην Αίγυπτο, ήταν ότι η Αίγυπτος δεν είχε την πείρα να το διατηρήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας στην κατοχή τους το πιο περίπλοκο κανάλι του Παναμά για κάποιο χρονικό διάστημα, ήταν πεπεισμένες ότι η Αίγυπτος θα μπορούσε να επιβλέπει τη διαχείρισή του. Η αιγυπτιακή μετατόπιση στο σοβιετικό στρατόπεδο υπονόμευσε αυτές τις προσπάθειες και η κατάσταση του καναλιού έγινε κάπως πιο αδύναμη. Το 1967, το κανάλι έκλεισε μετά τον πόλεμο των έξι ημερών και άνοιξε εκ νέου γύρω στο 1980, μετά τη συμφωνία του Camp David ( ανάμεσα στον Αιγύπτιο Πρόεδρο Anwar Sadat και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Menachem). Υπάρχουν πολλά περισσότερα στην ιστορία, αλλά αρκεί να πούμε ότι το κανάλι, μια τεχνητή και επομένως στενή υδάτινη οδός, υπήρξε γεωπολιτικός άξονας από τότε που άνοιξε και ότι η μοίρα των αυτοκρατοριών συνδέθηκε μαζί του. 

Η σημασία του έχει καταστεί σαφής από το Ever Given, το πλοίο που ήταν μέχρι τη Δευτέρα κολλημένο στο κανάλι. Δημιούργησε παγκόσμια κυκλοφοριακή συμφόρηση για φορτία που ταξιδεύουν μεταξύ της Μεσογείου και του Ινδικού Ωκεανού. Το Σουέζ είναι ξανά ανοιχτό για επιχειρήσεις, αλλά  η ζημιά έχει ήδη γίνει. Η Συρία, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ότι εξαντλεί  τα αποθέματα πετρέλαιου. Άλλες χώρες στον κόσμο πιθανότατα θα αναφέρουν σύντομα το ίδιο για οποιοδήποτε αριθμό άλλων αγαθών. Η οικονομική αβεβαιότητα, φαίνεται, είναι εδώ για να μείνει.

Φυσικά, κανείς δεν μπήκε στο Σουέζ με σκοπό να δημιουργήσει ζήτημα. Αλλά όταν κοιτάζουμε άλλα σημαντικά σημεία, αυτό δεν μπορεί πάντα να ισχύει. Ο Πορθμός της Μαλάκκα, για παράδειγμα, μέσω του οποίου πραγματοποιείται η διέλευση μεταξύ του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, είναι απολύτως κρίσιμος για την Κίνα, όπως και τα chokepoints που δημιουργούνται από έθνη και μικρότερα νησιά ανατολικά της Κίνας. Ο θεμελιώδης φόβος της Κίνας είναι ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να κλείσουν τα σημεία αυτά, γεγονός που θα πλήξει εντελώς την κινεζική οικονομία.
Ο κόσμος είναι γεμάτος με τέτοιου είδους σημεία συμφόρησης, με μερικά έθνη να τα βλέπουν περισσότερο από άλλα. Η Διώρυγα του Σουέζ έδειξε πόσο ευθραστα είναι τα τεχνητά σημεία chokepoint, αλλά νάρκες, υποβρύχια, πύραυλοι και τα συναφή μπορούν να κλείσουν αποτελεσματικά οποιοδήποτε σημείο chokepoint ανά πάσα στιγμή, ακόμη και ένα τεράστιο σύστημα πολλαπλών σημείων chokepoint. Οποιοσδήποτε μελλοντικός πόλεμος θα βασίζεται σε αυτήν την πραγματικότητα, όπως ήταν οι παλιοί πόλεμοι. Το Σουέζ πρέπει να μας υπενθυμίζει την ευπάθειά μας όχι μόνο στο ατύχημα, αλλά και στη φύση των πολέμων που για τους ανθρώπους είναι πάντα στον ορίζοντα.
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024