Νέα σύνορα στη Μέση Ανατολή;

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Η επαναχάραξη των συνόρων στη Μέση Ανατολή είχε ξεκινήσει από την χάραξή τους και δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν οι διάφοροι νέοι χάρτες που κυκλοφορούν με αναλύσεις των διεθνών ινστιτούτων γεωπολιτικής και δεξαμενών σκέψης. Οι εξεγέρσεις των αραβικών κρατών και ιδιαίτερα οι συγκρούσεις της Συρίας έχουν προκαλέσει τους αναλυτές να κηρύξουν το θάνατο της οριοθέτησης συνόρων βάσει της συμφωνίας Sykes-Picot όχι μόνο για τη Συρία, αλλά και την υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Πράγματι, ως ανταγωνιστικές ιδεολογίες αλλά και επιδίωξη των διαφόρων που επιδιώκουν την επιρροή, είναι να παρουσιάσουν τη συμφωνία Sykes-Picot ότι είναι ξεπερασμένη όχι μόνο στη θεωρία, αλλά και συστηματικά την κατεδάφισαν με την ανοχή τους στην ίδρυση των αυτόνομων περιφερειών και των παραβιάσεων των συνόρων που λαμβάνουν χώρα σε καθημερινή βάση. Πράγματι, είναι αδύνατο να πει οποιοσδήποτε με βεβαιότητα τι Συρία και σε μεγάλο βαθμό, τι Ιράκ, θα έχουμε μετά το τέλος του πολέμου και ποιες αλυσιδωτές αντιδράσεις θα προκληθούν στην Τουρκία.

Ως εκ τούτου, η σύντομη απάντηση θα ήταν ότι η αντίληψη της συμφωνίας Sykes-Picot για τη Συρία είναι ανενεργή. Ωστόσο, τα σύνορα της Συρίας με τους γείτονες της έχουν μια πληγή από τη σύλληψή τους που έχει κακοφορμίσει. Πράγματι, ο αραβικός εθνικισμός και ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αμφότεροι ξεχώριζαν στο χάρτη της περιοχής ως διαρκές σύμβολο της αποικιακής αλαζονείας. Ο αντικειμενικός σκοπός του αυτοαποκαλούμενου ισλαμικού κράτους, για παράδειγμα, είναι η πλήρης αντικατάσταση των συνόρων που διαμορφώθηκαν από το σχέδιο Sykes-Picot με το όραμά του για μια επανίδρυση του χαλιφάτου στην περιοχή. Επιπλέον, η κριτική των πραγματικών συνόρων ήταν σχεδόν καθολική. Οι ευθείες γραμμές του σχεδίου Sykes-Picot αρχικά προσπάθησαν να διαιρέσουν τον αραβικό κόσμο βάσει της θρησκείας. Χριστιανοί και Δρούζοι στο Λίβανο, Εβραίοι στην Παλαιστίνη, Σιίτες Μουσουλμάνοι στην κοιλάδα Μπεκάα μεταξύ του Λιβάνου και της Συρίας και σουνίτες μουσουλμάνοι στη Συρία. Δεν υπήρξε καμία εξέταση είτε του ευμεγέθους κουρδικού πληθυσμού ή των τεράστιων παγίδων αφού δεν ελάμβανε υπόψη παράγοντες, όπως η κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες.

Ως αποτέλεσμα, η διάλυση της συμφωνίας Sykes-Picot ήταν δεδομένη πριν τη σύγκρουση της Συρίας. Η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ (και η επακόλουθη κατάτμηση σε τρεις περιοχές), η ταχεία ανάπτυξη της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και η κατάρρευση ορισμένων κρατών (π.χ. Λιβύη και Υεμένη) ήταν όλα σαφείς ενδείξεις ότι το υπάρχον σύστημα είχε αποτύχει και τα σύνορα θα επαναχαραχθούν.

*Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς ΠΝ δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.