ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ & ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ : Η ΠΥΡΙΤΙΔΑΠΟΘΗΚΗ ΕΞΕΡΡΑΓΗ
του Ηλία Σολωμού, δημοσιογράφου – διεθνολόγου
Oι τελευταίες εξελίξεις με την αναβίωση της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων αποτέλεσαν ένα γερό σοκ που μας επανέφερε στην πραγματικότητα. Αυτή η εξέλιξη έρχεται κόντρα στο momentum που είχε αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια με τις Συμφωνίες του Αβραάμ (Abraham Accords) μεταξύ του Ισραήλ και μιας σειρά αραβικών χωρών (ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Σουδάν, Μαρόκο), με την καίρια διαμεσολάβηση των ΗΠΑ. Η σύγκρουση αναφορικά με το χρονίζον θέμα της ανεξαρτησίας της Παλαιστίνης ήλθε να μας θυμίσει ότι ο βασικός ανασχετικός παράγοντας που οδήγησε κατά το παρελθόν σε σφοδρούς αραβο-ισραηλινούς πολέμους δεν έχει εκλείψει.
Κατά το παρελθόν επιχειρήθηκαν ορισμένες πρωτοβουλίες από τις δύο πλευρές ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα, με κυριότερη την Συμφωνία του Όσλο το 1993. Το διαφαινόμενο αδιέξοδο που προκαλούσε το Παλαιστινιακό και το γεγονός ότι αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους ύπαρξης αντιαμερικανικών αισθημάτων (αλλά και στρατολόγησης τρομοκρατών) στις αραβικές χώρες και γενικά στην Μέση Ανατολή, είχε οδηγήσει μέχρι και τον πρόεδρο George Bush τον νεότερο να εκφραστεί δημόσια το 2002 υπέρ της σύστασης ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Παρόλα αυτά, οι συγκρούσεις που ακολούθησαν με αφορμή την απόπειρα εποικισμού της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ οδήγησε σε νέο κύκλο βίας με την δεύτερη Intifada να κορυφώνεται.
Στην αντίπερα όχθη, το Ισραήλ, ένα κράτος που περιστοιχίζεται από εχθρούς, είναι εξ ορισμού αδύνατο να είναι υπέρ το δέον διαλλακτικό με δεδομένο ότι η παραστρατιωτική-τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς προσβάλλει συνεχώς στόχους εντός του εδάφους του προκαλώντας απώλειες Ισραηλινών πολιτών. Ως εκ τούτου, γίνεται κατανοητό ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όπου καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διαθέσιμη να υποχωρήσει ενώ η κάθε δράση της μίας πλευράς θα συνοδευτεί με αντίποινα από την άλλη. Είναι γεγονός ωστόσο ότι το Ισραήλ έχει άτυπα αποδεχτεί την de facto ύπαρξη μίας Παλαιστινιακής κρατικής οντότητας στην Λωρίδα της Γάζας. Μάλιστα οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στον ενεργειακό τομέα είχαν συντελέσει ώστε να υπάρξει μια άτυπη ‘‘αναγνώριση’’ των δύο μερών μέσω της συμμετοχής αμφότερων στο EastMed Gas Forum.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: τι πήγε πάλι λάθος; Η όξυνση της έντασης είχε αρχίσει να αυξάνεται καθώς πλησίαζε η ημερομηνία έκδοσης της απόφασης του ανωτάτου Ισραηλινού δικαστηρίου αναφορικά με τις προσφυγές Παλαιστινίων κατοίκων της συνοικίας Σέιχ Ζάρα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, οι οποίοι αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να χάσουν τις ιδιοκτησίες τους. Ο λόγος είναι ότι υπάρχουν Εβραίοι πολίτες που ισχυρίζονται ότι κατέχουν τίτλους κατοχής σε αυτήν την περιοχή και ότι οι πρόγονοι τους εκδιώχθηκαν αναγκαστικά κατά τον πρώτο αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1948. Σημειωτέον, το Ισραήλ κατέχει την Ανατολική Ιερουσαλήμ και την Δυτική Όχθη από το 1967. Τελικά, αν και αναβλήθηκε η συνεδρίαση του δικαστηρίου, η κατάσταση εκτραχύνθηκε και εν τέλει φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση όπου οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις (IDF) και η Χαμάς βρίσκονται ουσιαστικά σε εμπόλεμη κατάσταση.
Το πιθανότερο είναι ότι μετά και την παρέμβαση των ΗΠΑ που καλούν τις δύο πλευρές σε εκεχειρία, η ένταση θα κοπάσει. Σε κάθε περίπτωση έγινε σαφές σε όλους ότι εξακολουθεί να χωρίζει τις δύο πλευρές μια άβυσσος. Το μεν Ισραήλ δεν μπορούσε παρά να απαντήσει στα χτυπήματα της Χαμάς ενώ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου θα βγει ενισχυμένος στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, όπου μετά τις τελευταίες εκλογές αντιμετώπιζε αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης. Ο δε λαός της Παλαιστίνης, βρίσκεται εγκλωβισμένος στην ανέχεια και την έλλειψη προοπτικής με τον μετριοπαθή αλλά υπέργηρο ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς να αποφεύγει την προκήρυξη των πρώτων από το 2006 εκλογών φοβούμενος τυχόν επικράτηση της Χαμάς. Το τελευταίο αν συνέβαινε θα τορπίλιζε την όποια ελπίδα για ειρήνευση της περιοχής, καθώς η οργάνωση αποτελεί για το Ισραήλ (και δικαίως) κόκκινο πανί.
Συμπληρωματικά, πρέπει να μας προβληματίσει το κατά ποσόν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών ήταν αποκλειστικά και μόνο το αποτέλεσμα των διαφορών Ισραηλινών και Παλαιστινίων για το πρόγραμμα εποικισμού της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οι μυστικές υπηρεσίες του Ιράν και της Τουρκίας να υποδαύλισαν τις συγκρούσεις. Η Τεχεράνη στηρίζει στρατιωτικά την Χαμάς, όπως και την Χεζμπολάχ, καθώς θεωρεί ότι συμβάλλουν σε έναν πόλεμο φθοράς κατά του Ισραήλ. Η Άγκυρα και ο Ερντογάν προσωπικά θέλει να εμφανιστεί ως ο προστάτης των απανταχού Μουσουλμάνων, για αυτό και τις τελευταίες ημέρες καταφεύγει σε μια εμπρηστική και αντισημιτική ρητορική. Παράλληλα, ορισμένοι Τούρκοι αξιωματούχοι προκαλούν την κοινή λογική ισχυριζόμενοι ότι η Τουρκία έχει κοινή ΑΟΖ… με την Παλαιστίνη, αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη της Κύπρου.
Η βαθύτερη στόχευση των δύο χωρών δεν είναι άλλη από την ανατροπή της προσπάθειας προσέγγισης μεταξύ Ισραήλ και αραβικών μοναρχιών του Περσικού Κόλπου. Η τάση αυτή ενθαρρύνθηκε τα τελευταία χρόνια από την διοίκηση Trump για να λειτουργήσει ως αντίβαρο στον νέο-οθωμανισμό της Τουρκίας και στο Ιράν, μια χώρα που φιλοδοξεί να γίνει πυρηνική δύναμη, πράγμα που το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία εκλαμβάνουν ως πρόκληση για την εθνική τους ασφάλεια.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον αλληλοσυγκρουόμενων γεωπολιτικών επιδιώξεων το μόνο σίγουρο είναι ότι το μέλλον της περιοχής προμηνύεται δυσοίωνο, με τον νέο γύρο εχθροπραξιών να δείχνει ότι το χάσμα Αράβων και Ισραηλινών θα υφίσταται για όσο το πρόβλημα του Παλαιστινιακού παραμένει άλυτο. Δυστυχώς ο ερχομός της πολυπόθητης ειρήνης αργεί.
