Οι δύο δρόμοι Ερντογάν και Ελλάδας
Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης*
Ο Ερντογάν χρειάζεται χρόνο. Οι κινήσεις του πάνω στη σκακιέρα, όμως, δείχνουν απώλεια προσανατολισμού. Ξέρει ότι προκειμένου να ανακάμψει η οικονομία πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών. Αυτό δεν θα συμβεί αν δεν αποκαταστήσει, έστω και μερικώς, τις σχέσεις με τη Δύση. Ο πολιτικός χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ του και ο δρόμος προς τις εκλογές είναι στρωμένος με αγκάθια. Τα ποσοστά του κόμματός του βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό και βάσει μετρήσεων ο ίδιος χάνει από τους δύο δημάρχους, Αγκυρας και Κωνσταντινούπολης.
Ως μετρ του αιφνιδιασμού, προσπαθεί να βρει τον τρόπο να διαιρέσει την αντιπολίτευση. Γνωρίζει ότι σε μία εκλογική μάχη δύο υποψηφίων, οι πιθανότητες να κερδίσει περιορίζονται συν τω χρόνω, ενώ αν οι υποψήφιοι είναι τρεις, δηλαδή κατακερματιστεί η αντιπολίτευση, οι πιθανότητες επανεκλογής του πολλαπλασιάζονται. Το πρόσωπο κλειδί είναι η Ακσενέρ. Εχει υπερφαλαγγίσει τον Μπαχτσελί, καθώς και οι δύο «ψαρεύουν» στα νερά του υπερεθνικισμού, όμως, η Ακσενέρ έχει συμπάθειες και στα πιο φιλελεύθερα τμήματα, κυρίως της φιλοευρωπαϊκής Τουρκίας.
Γνώστες των εσωτερικών δυναμικών, την εμφανίζουν ως μία πολλά υποσχόμενη υποψηφιότητα, αν και λόγω κακού παρελθόντος η απήχησή της στο κουρδικό στοιχείο είναι ελάχιστη. Και ίσως ένας από τους λόγους που ο Ερντογάν έχει δαιμονοποιήσει τους Κούρδους και το φιλοκουρδικό/φιλεργατικό κόμμα (HDP) είναι για να αναγκάσει την Ακσενέρ να πάρει αποστάσεις από αυτό για να ικανοποιήσει το συντηρητικό και εθνικιστικό της ακροατήριο ώστε σε πιθανή κάθοδό της στις εκλογές να μην έχει την υποστήριξη των Κούρδων. Ο Ερντογάν, λοιπόν, ενδιαφέρεται είτε να εξασφαλίσει την υποστήριξη της εκλογικής του βάσης συν τους ψηφοφόρους του Μπαχτσελί – οι οποίοι όμως βαίνουν μειούμενοι – ή να διασπάσει το μέτωπο της αντιπολίτευσης.
Προφανώς, όπως σε όλες τις χώρες του κόσμου, η εσωτερική πολιτική σκηνή επηρεάζει και επηρεάζεται από την εξωτερική πολιτική. Στην περίπτωση του Ερντογάν, οι ιδεολογικές του αναφορές, η οργανική σχέση με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η κοινοβουλευτική εξάρτησή του από τον Μπαχτσελί και η ανάγκη να προσεταιριστεί εκλογικά μέρος των εθνικιστών – μιας και έχει χάσει οριστικά τα φιλελεύθερα στρώματα της κοινωνίας – του δημιουργούν συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Ο αντιδυτικός λόγος και η στοχοποίηση του Ισραήλ του δίνουν επιπλέον τη δυνατότητα διαφοροποίησης από μουσουλμανικές και αραβικές ηγεσίες που δεν τολμούν να υψώσουν το ανάστημά τους, άρα στερούνται ανεξάρτητης φωνής αντιθέτως με την Τουρκία. Επίσης, οι συχνές αναφορές στην οθωμανική αυτοκρατορία ως παράγοντα σταθερότητας δείχνουν πως το νεο-οθωμανικό δόγμα αποτελεί βασικό συστατικό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Ολα αυτά ασφαλώς επηρεάζουν τις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας. Πολλά, όμως, εξαρτώνται από εμάς. Εχει έρθει, λοιπόν, η ώρα να αναλάβουμε πρωτοβουλίες τόσο στο ευρωπαϊκό πεδίο, όσο και σε σχέση με τις ΗΠΑ αλλά και απευθείας προς την Τουρκία. Το παράθυρο ευκαιρίας δεν θα είναι αιώνιο, η συγκυρία είναι καλή, γιατί στο εξωτερικό μας ακούν με προσοχή. Αρκεί να ξέρουμε τι θέλουμε να τους πούμε. Να παρουσιάσουμε το πλάνο μας συνολικά για την περιοχή και όχι με επίκεντρο την Τουρκία. Και ως προς την τελευταία να καταλήξουμε αν θέλουμε να κερδίζουμε χρόνο για να διαιωνίζουμε το πρόβλημα ή προκειμένου να θωρακιστούμε διπλωματικά και αμυντικά ώστε να διαπραγματευτούμε από καλύτερη βάση και με συγκεκριμένους όρους μαζί της.
*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ
