Η ομάδα των G7 δυνατότερη σε αξίες, προβληματική σε μετρητά

Gideon Rachman
Financial Times 

Από τότε που εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν δεν έχει χάσει ευκαιρία να ανακοινώνει πως «η Αμερική επέστρεψε». Το βαθύτερο μήνυμα της συνόδου των G7 που ολοκληρώθηκε στην Κορνουάλη θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: «η Δύση επέστρεψε». Ο στόχος των ηγετών που συγκεντρώθηκαν για τη Σύνοδο ήταν να επιδείξουν ενότητα, σκοπό και ηγεσία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του κόσμου –και να απλώσουν χέρι στον ευρύτερο κόσμο.

Αυτή ήταν η πρώτη συνεδρίαση των G7 –των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Καναδά και της Ιταλίας- από τότε που ξέσπασε η πανδημία και από την εκλογική ήττα του Ντόναλτ Τραμπ. Όμως, ενώ οι ηγέτες που συνεδρίασαν στην Κορνουάλη έδειξαν φιλόδοξη διάθεση, η σύνοδος αφήνει μεγάλα ερωτήματα ως προς το αν αυτά που θα κάνουν τελικά οι G7 θα ανταποκρίνονται στη ρητορική τους.

Αυτό το ερώτημα της απόδοσης κρέμεται πάνω από πολλά από τα μεγάλα θέματα για τα οποία μίλησαν οι G7 –περιλαμβανομένων των εμβολίων, του κλίματος και της προσπάθειας για δημιουργία μιας διεθνούς ώθησης για υποδομές που θα ανταγωνίζονται τη Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας.

Για τα εμβόλια, οι G7 υποσχέθηκαν να παραδώσουν ένα δισεκατομμύριο δόσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο εντός του έτους. Αλλά αυτό το νούμερο, που ακούγεται εντυπωσιακό, μπορεί και πάλι να είναι πολύ μικρό και να έρθει πολύ αργά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει πει πως ο κόσμος χρειάζεται 11 δισ. δόσεις εμβολίου για να καταπολεμήσει αποτελεσματικά τηνπανδημία. Και μια ανάπτυξη που μπορεί να πάρει 18 μήνες θα σημαίνει πολλούς περισσότερους θανάτους –και μπόλικο χρόνο ώστε να αναπτυχθούν νέα στελέχη του ιού που θα είναι ανθεκτικά στα εμβόλια.

Ο ανταγωνισμός με την Κίνα ήταν το βασικότερο θέμα μεγάλου μέρους της συνόδου των G7. Αλλά η κινεζική κυβέρνηση είναι πιθανό να δεσμευτεί για παροχή ενός μεγαλύτερου αριθμού εμβολίων στον ευρύτερο κόσμο απ’ ό,τι οι G7. Ωστόσο, οι αμφιβολίες αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των κινεζικών εμβολίων μπορεί να σημαίνουν πως πρόκειται για μια αμφίρροπη κίνηση. 

Η προθυμία των G7 να αποκρούσουν την αυξανόμενη παγκόσμια επιρροή της Κίνας ήταν πιο εμφανής στην στήριξη που παρείχε η ομάδα για μια δυτική εναλλακτική της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road, για την κατασκευή υποδομών σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η ιδέα είναι πως η επιλογή των G7 θα παράσχει υψηλότερα περιβαλλοντικά δεδομένα και περισσότερη διαφάνεια στα δάνεια και τη διακυβέρνηση.

Αλλά είναι επίσης πιθανό να προσφέρουν σημαντικά λιγότερα χρήματα –ένα σημείο επί του οποίου το ανακοινωθέν των G7 γίνεται σημαντικά αόριστο. Εν τω μεταξύ, οι κινεζικές τράπεζες και εταιρείες δουλεύουν πυρετωδώς σε projects-ορόσημα σε όλον τον κόσμο –όπως είναι η κατασκευή μιας νέας πρωτεύουσας για την Αίγυπτο.

Πίσω από τις ανακοινώσεις και τα πρωτοσέλιδα υπάρχει το βαθύτερο ερώτημα για το πόσο ενωμένος είναι πράγματι ο δυτικός κόσμος στην αποφασιστικότητά του να αντιταχθεί στην κινεζική επιρροή. Ακόμα και στα περιθώρια των G7 ήταν προφανές πως η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία ήταν αξιοσημείωτα ισχυρότερη απ’ ό,τι η ρητορική των Ευρωπαίων.

Οι τέσσερις χώρες που είχαν προσκληθεί να συμμετέχουν στη σύνοδο των G7 στην Κορνουάλη –ιδιαίτερα η Ινδία και η Αυστραλία- είναι ξεκάθαρα σημαντικές για οποιαδήποτε προσπάθεια να οργανωθεί ο δημοκρατικός κόσμος για να αντιμετωπίσει την Κίνα. Μιλώντας, όμως, λίγο πριν τη σύνοδο των G7, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, τόνισε την ανάγκη η Ευρώπη να διατηρήσει την «ανεξαρτησία σε ό,τι αφορά τη στρατηγική μας έναντι της Κίνας». Αυτό το συναίσθημα θα το μοιράζονταν και η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ ακόμη  και ο Μπόρις Τζόνσον, σε κάποιον βαθμό. Ο Βρετανός πρωθυπουργός χαρακτηρίστηκε από έναν αγανακτισμένο αξιωματούχο συμμαχικού κράτους ως άνθρωπος που «εξακολουθεί να θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο στο θέμα της Κίνας».

Οι G7 δεν μπορούν να αποφύγουν την πραγματικότητα ότι η κινεζική συνεργασία είναι ουσιώδης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό που προσπάθησαν να κάνουν οι ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στην Κορνουάλη ήταν να παρέχουν ηγεσία στην παγκόσμια προσπάθεια. Ανακοίνωσαν φιλόδοξα σχέδια για το κλείσιμο σταθμών ενέργειας που τροφοδοτούνται με άνθρακα όσο το δυνατόν συντομότερα –για να προστατεύσουν το 30% των εδαφών και θαλασσών του πλανήτη μέχρι το 2030. Το επίσημο ανακοινωθέν αναπόφευκτα δεν είχε πολλές λεπτομέρειες. Αλλά εξακολουθεί να παραμένει η υποψία πως τα πρακτικά βήματα για την επίτευξη των στόχων αυτών ίσως να μην είναι εφικτά.

Μετά την Κορνουάλη, η επόμενη στάση του Μπάιντεν ήταν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες –και ακολουθεί συνάντηση με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν. Το ανακοινωθέν των G7 φρόντισε να ζητήσει έρευνα για τη χρήση χημικών όπλων σε ρωσικό έδαφος –όπως και να καταδικάσει την ανοχή που δείχνει η Ρωσία για επιθέσεις ransomware που εξαπολύονται από το έδαφός της. Η ελπίδα είναι πως ο Πούτιν θα εντυπωσιαστεί από την επίδειξη δυτικής αποφασιστικότητας και ενότητας στην Κορνουάλη και τις Βρυξέλλες.

Η φετινή σύνοδος των G7 οπωσδήποτε έκανε έντονη αντίθεση με τα χρόνια του Τραμπ, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνονταν να ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο να «φουντώσει» τους διχασμούς με παλαιούς συμμάχους παρά να δείξει ενότητα. Ακόμα και ο φιλικός προς τον Τραμπ, Τζόνσον, πιθανότατα ήταν ειλικρινής όταν περιέγραψε τον Μπάιντεν ως «ανάσα δροσιάς» για τη δυτική συμμαχία.

Ο Πούτιν και ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, θα σημειώσουν πως τα πράγματα έχουν εμφανώς αλλάξει στη δυτική συμμαχία, με την αποχώρηση του Τραμπ από τον Λευκό Οίκο. Αλλά οι ηγέτες της Ρωσίας και της Κίνας θα τρομάξουν  ή θα συμμορφωθούν; Ίσως όχι ακόμα.