Oι ισορροπίες μετά τη Διάσκεψη για τη Λιβύη

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

Μετά τα αποτελέσματα της χθεσινής Διάσκεψης Βερολίνο ΙΙ, στην οποία αποφασίστηκε η ταυτόχρονη αποχώρηση των μισθοφορικών στρατευμάτων Ρωσίας και Τουρκίας και παρά το veto που έθεσε το τουρκικό κράτος, ώστε στη διακοίνωση να γίνει αναφορά και για την ομάδα Wagner αυτό που διαφαίνεται (και δημιουργεί διάφορες παραμέτρους προς εξέταση) είναι, θεωρώ, το εξής :

1. Η Ρωσία στη συγκεκριμένη περιοχή για τα συμφέροντα της Δύσης (Ευρώπη και Αμερική) έχει πλέον τελείως διαφορετική διάσταση, καθώς ο έλεγχος και η εξισορρόπηση των καταστάσεων στη Λιβύη περνά από το ρωσικό κράτος, τώρα πλέον που ο Χάφταρ (ως μέσο πίεσης στον ίδιο τον Ντμπεϊμπά) ξαναβγήκε στο πολιτικό προσκήνιο… Και αυτό που δεν πρέπει να διαφεύγει είναι το εξής. Το βλέμμα της Διεθνούς Διπλωματίας δεν πρέπει να είναι στραμμένο στη “μακρινή” ημερομηνία της 24ης Δεκεμβρίου (ημέρα διεξαγωγής εκλογών στη Λιβύη), αλλά στα μέσα Ιουλίου που επίκειται η ψήφος εμπιστοσύνης του λιβυκού Κοινοβουλίου στην Κυβέρνηση συνεργασίας,
2. Επίσης, το γεγονός ότι η Γαλλία και η Γερμανία προσκάλεσαν τη Ρωσία να συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής (που διεξάγεται σήμερα και αύριο) είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη,
3. Όσο και το τουρκικό κράτος να παριστάνει τον “πειρατή” και εκβιαστή, εφαρμόζοντας τη δική του τακτική σε ζητήματα που άπτονται των Διεθνών Κανόνων, και μόνο που είναι μέλος του ΝΑΤΟ (και παρά την ύπαρξη στο τιμόνι της Συμμαχίας του Στόλτενμπεργκ και με μία Γερμανία να του δημιουργεί συνθήκες “διπλωματικής επιβίωσης “) κάθε άλλο παρά είναι εύκολα τα πράγματα για αυτό στη Λιβύη, καθώς αφενός δεν μπορεί να αυτενεργεί όπως η Ρωσία αφετέρου το λιβυκό περιβάλλον, θεωρώ, ότι για τη γειτονική χώρα εξελίσσεται σε δεύτερο Αφγανιστάν, που κάθε άλλο παρά την ωφελεί, αλλά είναι μια διπλωματική μέγγενη.

Η ελληνική πλευρά, αφού στη Σύνοδο Κορυφής που διεξάγεται σήμερα και αύριο (και σήμερα θα συζητηθούν τα θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, ενώ αύριο τα οικονομικά και δημοσιονομικά) θα περιλαμβάνει η ατζέντα και τα αποτελέσματα της χθεσινής διάσκεψης Βερολίνο ΙΙ, θα πρέπει να κάνει σαφές και να επιμείνει σε αυτό. Ότι ο μισθοφορισμός στην Αφρική (ασχέτως με το γεγονός ότι βάσει Διεθνούς Δικαίου έτσι και αλλιώς θεωρείται Ποινικό Αδίκημα) δημιουργεί τετελεσμένα για συμφέροντα της Δύσης και θα πρέπει να εξεταστεί το θέμα με επίκεντρο την αφρικανική ήπειρο και σε επίπεδο ΝΑΤΟ, αλλά και ΟΗΕ, με την αποστολή κυανόκρανων σε όλο το εύρος της αφρικανικής ενδοχώρας.

Συγχρόνως δε, η ανάπτυξη στην περιοχή των διεθνικών φορέων που θα εποπτεύονται από τον ΟΗΕ (κάτω από ένα πλαίσιο με συντεταγμένες που δεν θα παρεκκλίνουν από το καταστατικό λειτουργίας των συγκεκριμένων οργανώσεων), επανακαθορίζοντας και επαναπροσδιορίζοντας τον τρόπο που λειτουργούν, είναι μία συνθήκη που μαζί με τους κυανόκρανους του ΟΗΕ θα διαμορφώσουν τις συνθήκες, ώστε να εμποδίσουν κράτη που επιδιώκουν την “ανισορροπία” των καταστάσεων, όπως αυτήν την στιγμή πράττει το τουρκικό κράτος.

Και κυρίως αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα, είναι να ξαναδεί το θέμα της διπλωματικής παρουσίας της στην Αφρική. Δυστυχώς, το ελληνικό κράτος αν και έχει παρουσία μέσω του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας (που επιτελεί μεγάλο κοινωνικό και εθνικό έργο στην Αφρική), ωστόσο δεν υφίσταται διπλωματικός οργανισμός (έστω σε επίπεδο προξενείου, αν και το Προξενείο δεν έχει την ίδια θεσμική διάσταση με την Πρεσβεία) σε όλα τα κράτη της Αφρικής. Αυτό είναι πλήγμα για τα εθνικά μας συμφέροντα, καθώς η ελληνική παρουσία στην Αφρική (όχι μόνο στη Βόρεια), αλλά σε όλο το γεωγραφικό εύρος είναι μακραίωνη και ιστορική.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).