28/03/2024

Ούτε Ουάσιγκτον,ούτε Μόσχα,μήπως η Τουρκία γέρνει προς το Πεκίνο;

Turkish President Recep Tayyip Erdogan and President of the People's Republic of China Xi Jinping are seen in this file photo. (AA)

Γράφει ο Γρηγόρης Μπρόζος*

 

Η πανδημία του κορονοϊού έχει γίνει καταλύτης για πολλές αλλαγές παγκοσμίως. Τομείς όπως η οικονομία, η υγεία, η πολιτική, η εκπαίδευση και πολλοί άλλοι είδαν να συντελούνται βαθιές τομές που, όπως φαίνεται, ήρθαν για να μείνουν. Μέσα σε αυτό το κλίμα της διεθνούς αναδιάταξης δε θα μπορούσε να μην επηρεαστεί και η γεωπολιτική σκακιέρα.

 

Η Κίνα είναι κοινώς αποδεκτό ότι εκκολάπτει την παγκόσμια ακτινοβολία της υπό το status της υπερδύναμης.  Η οικονομική και εμπορική γιγάντωση της εδώ και χρόνια αποτελεί μία πραγματικότητα, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση παγκοσμίως στη βιομηχανική παραγωγή  με 3,854 τρις δολάρια ετήσιως να παράγωνται στη χώρα, ποσό που ισοδυναμεί με το 20% της παγκόσμιας παραγωγής. Την πρώτη θέση απολαμβάνει η Κίνα και στις εξαγωγές με αυτές να ανέρχονται στα 2,643 τρις δολάρια. Πλέον, το Πεκίνο θέτει στόχους εκτός του οικονομικού του πεδίου. Γίνεται προσπάθεια για την γεωπολιτική εξάπλωσή του και για την επέκταση της σφαίρας επιρροής του. Η κινεζική κυβέρνηση εργάζεται για τον πλήρη έλεγχο την νότιας Σινικής Θάλασσας αλλά και για την παρουσία της στο Βόρειο Πόλο στα πλαίσια του Polar Silk Road. Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 2020, η Κίνα διαθέτει το μεγαλύτερο πολεμικό ναυτικό του κόσμου. Το Πεκίνο αναζητά επιρροή και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως η Ευρώπη όπου με την 16+1 Policy εισέρχεται στην Ανατολική Ευρώπη, κυρίως μέσω επενδύσεων. Κινέζικη παρουσία θα δούμε και στη Μέση Ανατολή μέσω της στρατηγικής συμμαχίας με τον Ιράν σε μία σειρά τομέων όπως η οικονομία, το εμπόριο, τα ορυκτά, ο στρατός κ.α. Εύκολα μπορούμε να πούμε ότι η Κίνα αναζητά συμμάχους σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης ώστε να αναγνωριστεί ως παγκόσμια δύναμη.

 

Τα τελευταία χρόνια και η Τουρκία προσπαθεί να αλλάξει το status της. Από ένα μέλος των δυτικών δομών και ένας καλός σύμμαχος φιλοδοξεί να γίνει η κυρίαρχη χώρα της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και να ανυψώσει την θέση της σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή είναι μία εξαιρετικά ριψοκίνδυνη διαδικασία, καθώς απαιτεί την απεξάρτηση από την μέχρι τώρα  «κηδεμόνα» της Τουρκίας, αλλά και εκλεκτή της Μεσογείου, την Αμερική.  Αυτή η απεξάρτηση αφορά το σύνολο της χώρας με χαρακτηρίστηκα παραδείγματα την αμυντική αυτάρκεια και την απεξάρτηση σε δυτικά όπλα και ανταλλακτικά, την μη αναγκαιότητα της εισροής δυτικών κεφαλαίων και πολλά ακόμα. Απαραίτητο είναι λοιπόν η εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων. Τέτοιες λύσεις είναι η ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, οι κεφαλαιακές ροές με το Κατάρ, η αγορά των S-400 κ.α.. Όμως αυτά δεν είναι αρκετά. Η αλλαγή ολόκληρου του ρόλου της χώρας στην περιοχή δεν θα γίνει με μεμονωμένες κινήσεις, όπως οι προαναφερθείσες, αλλά μέσω στρατηγικής συμμαχίας με μία υπερδύναμη που θα μπορέσει να υποστηρίξει σε οικονομικό, στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο το εγχείρημα.

 

Δεδομένων των προαναφερθέντων δεν θα έπρεπε να προκαλέσει έκπληξη μία ενδεχόμενη μελλοντική στρατηγική συνεργασία Άγκυρας-Πεκίνου. Αυτό όμως δεν αποτελεί ένα σενάριο ή μία προοπτική, αλλά κάτι που αρχίζει να διαμορφώνεται. Οι δύο χώρες έχουν συσφίξει τους δεσμούς τους από το 2019 μέσω επενδύσεων και λοιπών οικονομικών κινήσεων.  Το 2020 η Τουρκία αντιμετώπισε μία μεγάλη νομισματική κρίση φτάνοντας στο οριακό σημείο να εξαντλήσει τα αποθέματα ξένων νομισμάτων που διέθετε. Τότε ήταν που ενεργοποιήθηκε ένα swap line (ανταλλαγή νομισμάτων) μεταξύ τουρκικής και κινεζικής κεντρικής τράπεζας ύψους 400 δις δολαρίων. Ουσιαστικά, η Κίνα δάνεισε με αυτό τον ποσό την Τουρκία την στιγμή που ήταν έτοιμη να καταρρεύσει. Αυτό όμως είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

 

Η Κίνα φιλοδοξεί να κάνει την Τουρκία έναν από τους βασικότερους κόμβους του One Belt One Road. Υπό αυτό το πλαίσιο έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες επενδύσεις και εξαγορές με βασικότερη αυτή του «Kumport Terminal» – βορειανατολικά του Μαρμαρά – του 3ου μεγαλύτερου σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στην Τουρκία έναντι 940 δις δολαρίων. Κινέζικη χρηματοδότηση ύψους 2,7 δις δολαρίων είχε και η 3η γέφυρα του Βοσπόρου «Yavuz Sultan Selim». Το μεγαλύτερο σχέδιο είναι η ανάδειξη της Τουρκίας στον σημαντικότερο κόμβο μεταφοράς εμπορευμάτων παγκοσμίως. Εάν η Τουρκία εναρμονιστεί πλήρως με το σχέδιο One Belt One Road θα φτάσει σε αυτό το σημείο, ενώ θα δει μία σειρά φαραωνικών έργων να πραγματοποιούνται στην επικράτειά της. Είναι σίγουρα μία προσφορά που δεν αποκρύπτεται εύκολα.

 

Ας εξετάσουμε τώρα πως αντιδράει η Άγκυρα σε αυτές τις προσφορές. Τα τελευταία έτη ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να χτίσει ένα παγκόσμιο προφίλ για αυτόν και την χώρα του. Πέρα από την επέκταση της τουρκικής επιρροής, ο Ερντογάν θέλει να καταστεί προστάτης και εκπρόσωπος των μουσουλμάνων απανταχού της γης. Επάνω σε αυτό τον άξονα δε δίστασε να συγκρουστεί λεκτικά με το Ισραήλ με αφορμή το Παλαιστινιακό ζήτημα. Παρ’ όλα αυτά, η κατά τα άλλα δυναμική, σε θρησκευτικά θέματα, φωνή της Άγκυρας σιωπά στην γενοκτονία που συντελείται στους Ουιγούρους. Εδώ και κάποια χρόνια το Πεκίνο προσπαθεί να εξαλείψει τον τουρκογενές και πιστό στο Ισλάμ πληθυσμό στα δυτικά σύνορά του. Η μη αντίδραση του Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να είναι ένα δείγμα καλής θελήσεως προς την Κίνα ή ακόμα και μέρος μίας  «κάτω από το τραπέζι» συμφωνίας. Τέλος, δε θα μπορούσε να παραληφθεί η χρήση στη Τουρκία του κινεζικού εμβολίου CoronaVac της Sinovac για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Είναι η μόνη χώρα εντός του «δυτικού πλαισίου» και «στενή σύμμαχος των Η.Π.Α» που προμηθεύτηκε το συγκεκριμένο εμβόλιο αψηφώντας την πολιτική των εμβολίων που έχει δημιουργηθεί.

 

 Καταλαβαίνουμε ότι Κίνα και Τουρκία έχουν θέσει βάσεις για ένα κοινό μέλλον. Ένα μέλλον που εκτός από επενδύσεις θα περιλαμβάνει στρατηγικές συμμαχίες στην οικονομία, στην άμυνα και σε πολλούς ακόμα τομείς. Θα έχει μεγάλο ενδιαφέρων το πώς θα απαντήσουν οι Η.Π.Α. στην πραγματικότητα που θα δώσει στους Κινέζους τον πρώτο λόγο στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως και να έχει, στην επόμενη δημόσια ή μη συζήτηση για το αν η Τουρκία θα παραμείνει κοντά στη Δύση ή στην Ρωσία, ας ρίξουμε μία ματιά στην ανατολή πριν αποφανθούμε.

 

 

 

Πηγές

https://thediplomat.com/2021/04/yes-china-has-the-worlds-largest-navy-that-matters-less-than-you-might-think/

https://www.csis.org/analysis/china-and-iran-major-chinese-gain-white-area-warfare-gulf

https://thediplomat.com/2020/07/china-to-the-rescue-in-turkey/

 

*φοιτητής οικονομικού Α.Π.Θ. 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024