Η αποτυχία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή – Η περίπτωση του Ιράκ
M1A1 Abrams with an Abrams Integrated Management System and the Tank Urban Survivability Kit conducting a patrol in Baghdad, 2007.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος
Βλέπουμε σταδιακά ότι οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να αποσύρονται από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής . Η περιπέτεια του πολέμου στη Μέση Ανατολή έχει κοστίσει τη ζωή ως τώρα σε 6.904 Αμερικανούς στρατιώτες, με τους τραυματίες να φτάνουν τις 52.000. Είναι καιρός να δούμε γιατί η αποστολή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή απέτυχε .
Το 2003 έχουμε την εισβολή στο Ιράκ- κι εδώ πρέπει να πούμε ότι η κυβέρνηση Μπους έριξε όλο το βάρος στην ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσείν. Είναι δεδομένο ότι το αμερικανικό σχέδιο περιοριζόταν κυρίως στο πώς θα ανατραπεί ο Ιρακινός ηγέτης. Δεν υπήρχε σχέδιο για την επόμενη μέρα στη χώρα. Οι ΗΠΑ δεν διάβασαν επαρκώς τον τρόπο ζωής του Ιράκ και εκτιμώ πως η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία το 2003 δεν ήξερε σχεδόν τίποτα για το Ιράκ.
Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός της διάλυσης του κόμματος Μπάαθ , του στρατού και της Αστυνομίας της χώρας. Ουσιαστικά, το 2003 όλος ο Ιρακινός λαός έμεινε χωρίς δουλειά, για τον πολύ απλό λόγο ότι κάθε Ιρακινή οικογένεια ανήκε στο κόμμα Μπάαθ του Σαντάμ Χουσείν. Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι αν δεν ήσουν μέλος του κόμματος Μπάαθ, σήμαινε ότι ήσουν εχθρός του καθεστώτος.
Κατά τη προσωπική μου άποψη, η διάλυση του κόμματος Μπάαθ ήταν το μεγαλύτερο λάθος του πολέμου στο Ιράκ. Ουσιαστικά με την κίνηση αυτή οι Αμερικανοί οδήγησαν το 50% του Ιρακινού λαού στα όπλα. Το παράδειγμα της πόλης της Βαγδάτης είναι χαρακτηριστικό: Τη διοίκηση της Ιρακινής πρωτεύουσας είχε αναλάβει το 2003 αμέσως μετά τη κατάληψη της η 1η τεθωρακισμένη μεραρχία. Διοικητής της μεραρχίας ήταν ο υποστράτηγος (τότε) Μάρτιν Ντέμπσεϊ. Η Βαγδάτη ήταν μια πόλη με 7.000.000 ανθρώπους, 50% Σουνίτες και 50% Σιίτες. Με τη διάλυση του κόμματος Μπάαθ , υποστηρικτής της οποίας ήταν και ο Ντέμπσεϊ , οι σουνίτες μπήκαν στο περιθώριο, έμειναν στο δρόμο γιατί έχασαν τη δουλειά τους, δεν αποζημιώθηκαν και ένιωσαν ταπεινωμένοι από τη συμπεριφορά των Αμερικανών.
Αυτό οδήγησε σταδιακά στη διάλυση του Ιράκ, αφού ξεκίνησε ένας εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών, ο οποίος υπέσκαπτε κάθε προσπάθεια της Multi National Force για ανοικοδόμηση της χώρας. Επίσης, οδήγησε σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, που υποστήριζαν τους Σιίτες στον αγώνα τους εναντίον του Σουνιτικού ισλάμ.
Άλλη βασική συνέπεια ήταν η άνοδος το 2014 του Ισλαμικού Κράτους, γιατί με τη διάλυση του κόμματος Μπάαθ αλλά και την εκτέλεση του Σαντάμ Χουσείν , ο Ιρακινός ηγέτης ηρωοποιήθηκε σε μια μεγάλη μερίδα του Ιρακινού λαού. Μη ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των μελών της Αλ Κάιντας αλλά και του ISIS ήταν πρώην Μπααθιστές. Από τότε ο Μάρτιν Ντέμπσεϊ κατανόησε ότι οι ΗΠΑ θα έμεναν πολύ καιρό στο Ιράκ γιατί ήταν αντιμέτωποι με μια πολιτικό- κοινωνικό- θρησκευτική σύγκρουση την οποία αποδείχτηκε ότι ήταν ανίκανοι να διαχειριστούν.
Ενδεικτικό της κατάστασης στη Βαγδάτη ήταν το γεγονός ότι ο Ντέμπσεϊ απέφυγε να εμπλακεί στις εκλογές του Ιράκ το 2004, καθώς του ζητήθηκε η περιφρούρηση των εκλογικών κέντρων. Ο ίδιος αρνήθηκε καθώς αυτή η κίνηση θα δημιουργούσε ζήτημα νομιμότητας των εκλογών, ενώ θα επιδείνωνε ακόμα περισσότερο τη κατάσταση με το σουνιτικό ισλάμ.
Επίση,ς ο αριθμός των δυνάμεων που στάλθηκαν στο Ιράκ ήταν πολύ μικρός, κάτι που δείχνει ξεκάθαρα ότι η κυβέρνηση Μπους δεν είχε πλήρη γνώση για το Ιράκ και υποτίμησε τον Ιρακινό λαό.
Ένα άλλο ζήτημα το οποίο και έπαιξε καίριο ρόλο στη δραματική κατάσταση που επικράτησε στο Ιράκ κυρίως το 2003-2004, γιατί τότε ήταν που έγιναν τα μεγαλύτερα λάθη, ήταν η ανάληψη θέσεων από πρόσωπα που δεν ήταν κατάλληλα. Θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: συγκεκριμένα τον Ρικάρντο Σάντσεζ, πρώτο διοικητή της Multi National Force, ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση της τον Ιούνιο του 2003. Μπορεί να ήταν άκρως εργατικός άνθρωπος, αλλά δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις δε μπορούσε να κατανοήσει τη κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα από στρατηγική άποψη. Αυτό φαίνεται και από τις δηλώσεις πολλών τότε αξιωματικών συναδέλφων του, οι οποίοι έλεγαν ότι ο Σάντσεζ είχε αναλάβει κάτι που υπερέβαινε τις δυνάμεις του. Ήταν καλός αξιωματικός για να διοικεί τάγμα αλλά όχι μεραρχία και πόσο μάλλον μια πολυεθνική δύναμη. Αυτό δείχνει ότι οι ΗΠΑ στο Ιράκ υπερεκτίμησαν τις ικανότητες τους, άτι που τελικά γύρισε εις βάρος τους.
Επίσης οι ΗΠΑ, χάρη στη διάλυση του κόμματος Μπάαθ, έφεραν τη δύναμη Quds μέσα στο Ιράκ και τον αρχηγό της Κασέμ Σουλεϊμανί, τον πιο θανάσιμο εχθρό των Αμερικανών, όπως αποδείχτηκε το 2020 με την δολοφονία του στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Άρα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ΗΠΑ ήταν που δημιούργησαν τις κοινωνικές ανισότητες στη χώρα. Ευθύνονται για τον εμφύλιο πόλεμο, και κυρίως ευθύνονται για την ανάδυση εχθρών τους στο έδαφος του Ιράκ ( Ισλαμικό κράτος, Κασέμ Σουλεϊμανί). Να τονίσω πως δεν συγκρίνω προφανώς το ISIS με το Σουλειμανί, απλά είναι μια οργάνωση,και ένας στρατηγός που αναδείχθηκαν εξαιτίας της άστοχης αμερικανικής πολιτικής τη περίοδο 2003-2011 και του λαϊκού κινήματος οργής που προκλήθηκε από τις ενέργειες των ΗΠΑ.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι το πρώτο εξάμηνο του 2003 η μόνη περιοχή που δεν είχε πόλεμο, όσο και αν φαίνεται περίεργο ήταν η Μοσούλη. Εκεί βρισκόταν ο στρατηγός Πετρέους, διοικητής της 101ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας. Γιατί όμως δεν είχαμε πόλεμο στη Μοσούλη για 6 ολόκληρους μήνες, μετά τη διάλυση του Κόμματος Μπάα ; Γιατί πολύ απλά όλος ο προϋπολογισμός που υπήρχε στις τράπεζες της πόλης δόθηκε στα μέλη του κόμματος Μπάαθ, όπως και οι αποζημιώσεις. Για αυτό το λόγο επί Πετρέους δεν υπήρχε λαϊκό κίνημα εναντίον των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο αμερικανός στρατηγός σεβάστηκε πλήρως τα ήθη και τα έθιμα των Ιρακινών αλλά και τον τρόπο ζωής τους . Δηλαδή ας πούμε παραδείγματος χάρη ουδέποτε εισέβαλλε αυτός και οι άνδρες του σε σπίτι Ιρακινού, κάτι που ήταν φαινόμενο σε άλλες ιρακινές επαρχίες, και ήταν αυτό που οδηγούσε σε συνδυασμό με τη κακομεταχείριση εις βάρος των Ιρακινών ενοίκων στη δημιουργία κινήματος αντίστασης.
Αποστολή του στρατού των ΗΠΑ ήταν να φέρουν ειρήνη και ασφάλεια στο Ιράκ μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσείν και δυστυχώς αυτό δεν επιτεύχθηκε πλήρως και σε διάρκεια. Γιατί αφενός οι Αμερικανοί δεν ήξεραν πως να φερθούν και να προσεγγίσουν στους Ιρακινούς, και αφετέρου εγκαθιδρύθηκε μετά από νόμιμες εκλογές ο Αλ Μαλίκι . Ο Αλ Μαλίκι εγκαθίδρυσε μια κυβέρνηση, η οποία είχε ως καίριο σκοπό την διάλυση του σουνιτικού ισλάμ. Στην ουσία με τη βοήθεια του Ιράν εγκαθιδρύθηκε ένα καθεστώς που αντιμετώπιζε τους σουνίτες ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Ήθελε να τους απομακρύνει από τον κοινωνικό ιστό του Ιράκ. Επίσης η μεγάλη διαφθορά επιδείνωνε την κατάσταση στη χώρα. Στο ζήτημα βέβαια της απομόνωσης του σουνιτικού κόσμου πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες και στην πλευρά του Ιράν, καθώς είναι γνωστό ότι χάρις στην ανατροπή του Σαντάμ Χουσείν, το Ιράν επέβαλλε στο Ιράκ τη πολιτική του και στην ουσία η κυβέρνηση Αλ Μαλικί κατάφερε να διατηρηθεί
Και στο θέμα της σύλληψης του Σαντάμ Χουσείν, ο Σάντσεζ έχει τεράστιες ευθύνες, γιατί πίστευε ότι με τη σύλληψη του Ιρακινού ηγέτη οι δυνάμεις που έλεγχε ο Ιρακινός δικτάτορας θα παρέδιδαν τα όπλα , και θα σταματούσε το αντάρτικο. Όμως αυτό ήταν ένα τεράστιο λάθος.
Η απομόνωση του σουνιτικού κόσμου και η συμπεριφορά της Ιρακινής κυβέρνησης οδήγησε στη δημιουργία του Ισλαμικού κράτους το 2014 . Η πρώτη περιοχή την οποία κατέλαβε το Ισλαμικό κράτος ήταν η Μοσούλη, η πολυπληθέστερη πόλη του Ιράκ με Σουνιτικό πληθυσμό. Το ISIS ήθελε να επιβάλλει τη θέληση του με τη δύναμη των όπλων. Το γεγονός επίσης ότι πολλά από τα μέλη της εξτρεμιστικής οργάνωσης ήταν πρώην μέλη του κόμματος Μπάαθ δείχνει την τελείως λανθασμένη πολιτική των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003.
Οι μαχητές του Ισλαμικού κράτους εξαιτίας της διάλυσης του κόμματος Μπάαθ ήθελαν να στείλουν μήνυμα σε όλο το μουσουλμανικό κόσμο ώστε να απομακρυνθεί άμεσα από τη δύση. Από το 2014 μέχρι το 2020, ΝΑΤΟ και Ιράν είχαν δυνάμεις τους στη χώρα . Πάντα αποφεύγονταν οι προκλητικές ενέργειες. Μάλιστα σε μάχες, όπως η μάχη του Τικρίτ στη Φαλούτζα, είχαμε κοινή συμμετοχή φιλο-ιρανικών πολιτοφυλακών υπό τον Κασέμ Σουλεϊμανί, οι οποίες διεξήγαγαν χερσαίες επιχειρήσεις , υποστηριζόμενες από αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές.
Ο Σουλεϊμανί σε αυτή τη μάχη εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι ο Ιρακινός στρατός δεν ήταν ακόμα έτοιμος για εμπλοκή σε μεγάλες συγκρούσεις. Όλα αυτά όμως σταμάτησαν με την εξόντωση του. Η αμερικανική επιχείρηση στη Βαγδάτη, που κόστισε τη ζωή στο Ιρανό, τίναξε την αμερικανική πολιτική στο Ιράκ. Μ΄αυτή την κίνηση ο Ντόναλντ Τράμπ μπορεί να αποδυνάμωσε τη δύναμη Quds, ωστόσο, όξυνε το αντιαμερικανό κύμα στο Ιράκ, όχι μόνο στο σουνιτικό αλλά και στο σιιτικό κόσμο.
Παράλληλα, έθεσε σε τεράστιο κίνδυνο το αμερικανικό στρατιωτικό προσωπικό .Οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις αλλά και η αμερικανική πρεσβεία στο Ιράκ έχει δεχτεί πάνω από 70 επιθέσεις με ρουκέτες, με τουλάχιστον 111 Αμερικανούς στρατιώτες να έχουν τραυματιστεί. Συνεπώς, η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ οφείλεται όχι μόνο στην αποδυνάμωση της δύναμης Quds λόγω του θανάτου του Σουλεϊμανί, αλλά κυρίως λόγω του κινδύνου ενός γενικευμένου πολέμου με τις φιλο – ιρανικές πολιτοφυλακές.
Πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει πίεση των φιλο- ιρανικών πολιτοφυλακών για ολική απόσυρση των ΗΠΑ από το Ιράκ, κάτι που δεν φαίνεται να ακολουθεί ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν. Οι Αμερικανοί θα αφήσουν τάγμα πεζοναυτών για την προστασία της πρεσβείας τους. Πέρα όμως από το τάγματος στο Ιράκ θα εξακολουθεί να δραστηριοποιείται ομάδα ειδικών δυνάμεων με σκοπό την εκπαίδευση του Ιρακινού στρατού και τη συλλογή πληροφοριών.
Το θέμα που προκύπτει είναι αν μετά την αποχώρηση της Combined Joint Task Force το Ιράν θα συνεχίσει τη πολιτική απομόνωσης των σουνιτών την οποία προώθησε στο Ιράκ το 2011 ή θα προσπαθήσει να συμβάλλει στην ενοποίηση των δυο κοινοτήτων. Προσωπικά, θεωρώ ότι το Ιράκ δεν αντέχει νέο πόλεμο και θα πρέπει τόσο οι Σουνίτες όσο και οι Σιίτες να καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι και να προσπαθήσουν, με διαπραγματεύσεις, να λύσουν τα προβλήματα τους.
Πηγές:
https://www.theguardian.com/world/2020/jan/07/trump-iran-suleimani-threats-retaliation
https://time.com/3728671/tikrit-isis-sectarian/
Βιβλιογραφία : Γη της επαγγελίας σελ.83-85
https://www.youtube.com/watch?v=GbGOIt2teyQ
Βιβλίογραφία :Γη της επαγγελίας Μπάρακ Ομπάμα σελ .178-180
https://warontherocks.com/2014/02/a-conversation-with-the-chairman-general-martin-e-dempsey/
https://www.youtube.com/watch?v=LeKVNaO5fJY
Βιβλιογραφία ISIS Η αποκάλυψη η Ιστορία η στρατηγική και το όραμα για την ημέρα της κρίσης του Ισλαμικού κράτους. Σελ. 136-138
Φιάσκο :Τόμας Ρικς ο αμερικανικός πόλεμος στο Ιράκ σελ .325-327
