EUMED 9: Υψίστης σημασία για την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Πόσοι από εσάς έχετε δει ένα σκάφος ύποπτο για μεταφορά παράνομου φορτίου ή για διεξαγωγή παράνομων επιχειρήσεων ή αλιείας να αντιμετωπίζεται στα χωρικά μας ύδατα από σκάφος ενός άλλου έθνους για επιβολή του νόμου; Κυριολεκτικά συμβαίνει κάθε μέρα. Για να είμαι ξεκάθαρος. Δεν υποστηρίζω την κατάργηση των συνόρων και είμαι ένθερμος υποστηρικτής του Διεθνούς Δικαίου της θαλάσσης, καθώς οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις μας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εθνικής αποστολής για να δημιουργήσουμε έναν πιο ασφαλή, δημοκρατικό και ευημερούντα κόσμο προς όφελος του ελληνικού λαού και της διεθνούς κοινότητας. Πολλές από αυτές τις σχέσεις υποστηρίζονται από οικονομικές, εμπορικές, στρατηγικές και στρατιωτικές συμμαχίες, όπως η EUMED 9.

Μία από τις κύριες δεσμεύσεις μας κατά την εκτέλεση των αποστολών στη θάλασσα είναι η οικοδόμηση συνασπισμών ή εταιρικών σχέσεων για την επίλυση κοινών προβλημάτων, είτε αυτά σχετίζονται με την ασφάλεια, όπως οι απειλές για άσκηση των νόμιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, της αντιμετώπισης τρομοκρατίας ή της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής, είτε περισσότερα κοινωνικά και αναπτυξιακά ζητήματα όπως η κλιματική κρίση, η πανδημία, η παράνομη μετανάστευση και η εμπορία ανθρωπίνων ζωών ή η οικοδόμηση μιας κοινότητας δημοκρατίας και η ελευθερία θαλασσίων και εναερίων διαύλων επικοινωνίας. Οι θάλασσες που μας ενώνουν, είναι από υπάρξεως της ανθρώπινης ζωής το πρώτο παγκόσμιο κοινό αγαθό.

Στη σύγχρονη ζωή μας επίσης παγκόσμια κοινά είναι το διάστημα, το διαδίκτυο, ο αέρας που αναπνέουμε, αλλά στην πραγματικότητα η εκμετάλλευση των θαλασσών ήταν απ΄όπου ξεκίνησαν όλα. Εκείνοι που αποτολμούσαν να τις διαπλεύσουν, είτε παρακινούμενοι από τη συγκίνηση της ανακάλυψης, την αναζήτηση πλούτου, το εμπόριο ρουτίνας ή τις επικοινωνίες, ήταν οι πρωτοπόροι στη δημιουργία των δεσμών που μας συνοδεύουν. Ναυτικοί από όλες τις γωνιές του πλανήτη ανακάλυψαν γρήγορα ότι αντιμετώπιζαν κοινές προκλήσεις και απειλές και ανέπτυξαν μια σειρά παραδόσεων και διαδικασιών εργασίας που αντικατοπτρίστηκαν στα εθνικά σύνορα.

Όσοι ταξίδευσαν στις θάλασσες γνωρίζουν πολύ καλά ότι, ήταν επιτακτική ανάγκη να διασώσουν ναυαγούς σε περιόδους ειρήνης ή πολέμου, να σηματοδοτηθούν οι κίνδυνοι για τη ναυσιπλοΐα, να μοιραστούμε τρόφιμα και νερό με εκείνους των οποίων τα σκάφη έμειναν ακυβέρνητα και να μοιραστούμε κοινές μεθόδους σηματοδότησης. Αυτές οι ενέργειες δεν είναι παρά μερικά παραδείγματα των θαλάσσιων πρακτικών.

Σήμερα, αντιμετωπίζουμε και πάλι κοινές απειλές και προκλήσεις στο θαλάσσιο τομέα, και είναι καιρός να αγωνιστούμε για κοινές μεθόδους και τεχνικές για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών. Αυτές οι απειλές περιλαμβάνουν τη χρήση των υδάτων μας για παράνομες δραστηριότητες όπως η μη εξουσιοδοτημένη εκμετάλλευση εθνικών πόρων στις ΑΟΖ, η διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, η εμπορία ανθρώπων και η μόλυνση του περιβάλλοντος.

Όλοι μας διαθέτουμε περιορισμένους πόρους, και η εθνική στρατηγική μας καλείται να χρησιμοποιήσει αυτούς τους λιγοστούς πόρους για να ανταποκριθεί σε ποικίλες εθνικές ανάγκες, από την εκπαίδευση έως τις δημόσιες υποδομές και την εθνική άμυνα. Μπορούμε όλοι να μεγιστοποιήσουμε τη χρήση αυτών των πόρων αποφεύγοντας την αλληλοεπικάλυψη των προσπαθειών και συνεργαζόμενοι για την αντιμετώπιση αυτών των κοινών προκλήσεων. Δεν είναι πάντα εύκολο. Υπάρχει ένα πλήθος εμποδίων που κυμαίνονται από τα πιο βασικά, όπως τα διαφορετικά δίκτυα επικοινωνιών, οι ανεπαρκείς πόροι που διατίθενται γι’ αυτή την αποστολή, έως τις πιο περίπλοκες, όπως οι ιστορικές περιφερειακές εντάσεις.

Έτσι σήμερα η Ανατολική Μεσόγειος, είναι μια θάλασσα με υψηλή γεωστρατηγική σημασία όχι μόνο προς τη κατεύθυνση για την υποστήριξή των πολέμων στη Μέση Ανατολή. Ίσως κάποιοι να επικεντρώνονται στη γεωστρατηγική διάσταση, που μπορεί να τη θεωρούν ακόμη και ως στρατηγικό βάθος, όπου οι αντίπαλοι δεν πρέπει μόνο να περιπολούν με τα σκάφη τους αλλά να είναι έτοιμοι να βυθίσουν τα αντίπαλα πλοία σε μια μελλοντική σύγκρουση (απόκτηση θαλασσίου ελέγχου). Ωστόσο, τέτοιες απλές διατυπώσεις προδίδουν την πραγματική αξία της Ανατολικής Μεσογείου.

Αυτή η περιοχή περιέχει θαλάσσιους διαύλους όπου μεταφέρονται σημαντικά φορτία του συνόλου της παγκόσμιας ναυτιλίας κυρίως από ελληνόκτητα πλοία, τα έθνη της περιοχής έχουν επίσης μοναδικούς, ζωντανούς πολιτισμούς συνδεδεμένους με τον Ελληνικό πολιτισμό και ισχυρές ταυτότητες. Συνολικά, τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου φιλοξενούν σχεδόν 320 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι εκτοξευόμενες οικονομίες τους προσεγγίζουν ΑΕΠ άνω των 6,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η διασφάλιση ισχυρών διμερών σχέσεων με τα έθνη της Ανατολικής Μεσογείου είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική και στρατηγική ευημερία του Ελληνισμού. Όταν υποφέρουν, υποφέρουμε κι εμείς, ανεξάρτητα από το ποιος άλλος μπορεί να εμπλέκεται στον ανταγωνισμό.

Η EUMED 9 για τον Ελληνισμό είναι υψίστης σημασίας, καθώς μαζί μπορούμε να ξεπεράσουμε πολλά, αν όχι όλα, αυτά τα εμπόδια. Αλλά πρέπει να θέλουμε να το κάνουμε αυτό. Χρειάζεται μια συνειδητή απόφαση να συνεργαστούμε. Τα επικοινωνιακά εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν με την τεχνολογία και την κατάρτιση. Οι περιορισμένοι πόροι μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με την κοινή χρήση αποστολών και με τη βοήθεια συμμάχων. Στα θέματα κυριαρχίας, εκτιμάται ίσως το πιο δύσκολο εμπόδιο, διότι ο εθνικισμός απευθύνεται σε έντονα συναισθήματα σε όλους μας. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι οι “κακοί παράγοντες” παραβιάζουν την κυριαρχία μας κάθε μέρα, προκαλώντας τεράστια κοινωνική και οικονομική ζημία. Εκμεταλλεύονται συνειδητά τις πολιτικές εντάσεις για τους δικούς τους σκοπούς.

Η επικράτηση στο στρατηγικό ανταγωνισμό με τη Τουρκία είναι απαραίτητη για την ασφάλεια του Ελληνισμού και πολλοί Μεσογειακοί λαοί είναι έτοιμοι να συζητήσουν τις κοινές ανησυχίες σχετικά με μια αναθεωρητική Τουρκία. Όμως η συνεργασία με τα Μεσογειακά κράτη θα πρέπει να αφορά κυρίως τις διαφορετικές ανησυχίες των διμερών εταίρων. Δεν θα επεκτείνουμε την εμπιστοσύνη και τη συνεργασία που χρειαζόμαστε αντιμετωπίζοντας τους εταίρους της Μεσογείου ως αμυντικούς πόντους ή έπαθλα σε έναν αγώνα δρόμου.

*Ο Υποναύαρχος Δημήτριος Τσαϊλάς δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.