Οι σχέσεις Κολομβίας- HΠΑ κλειδί για τη σταθερότητα στη Βόρεια και Λατινική Αμερική
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος
Η Κολομβία είναι ένα κράτος με το οποίο οι ΗΠΑ έχουν διπλωματικές σχέσεις ήδη από το 1822. Μιλάμε για ένα από τα πρώτα κράτη με το οποίο ανέπτυξαν σχέσεις οι ΗΠΑ, κάτι που δείχνει το πόσο σημαντική χώρα ήταν για την Ουάσιγκτον η Κολομβία. Οι σχέσεις Κολομβίας- ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη Λατινική Αμερική. Πρέπει να πούμε εδώ ότι οι Αμερικανοί έβλεπαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τις σχέσεις τους με την Κολομβία υπό το πρίσμα του Ψυχρού Πολέμου και της μείωσης του κομμουνιστικού κινδύνου. Όπως σε όλα τα κράτη που ήθελαν να πάρουν υπό την επιρροή τους, έτσι και στην Κολομβία προσπάθησαν να επιβάλλουν ένα σύγχρονο, κατά τα δυτικά πρότυπα σύστημα ασφαλείας, κράτος, δηλαδή κατά τα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Επόμενο ήταν, λοιπόν, οι ΗΠΑ να παρείχαν κάθε βοήθεια στους Κολομβιανούς πολιτικούς, οι οποίοι υποστήριζαν τις ΗΠΑ.
Η Κολομβία, από την άλλη, προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δείχνει την αλληλεγγύη της και την υποστήριξη της στις ΗΠΑ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πόλεμος της Κορέας, όπου η Κολομβία έστειλε 1.000 στρατιώτες οι οποίοι παρέμειναν μέχρι και το τέλος του πολέμου. Η Κολομβία το 1964 είχε να αντιμετωπίσει την πρώτη πολύ σοβαρή κρίση στο εσωτερικό της . Εκείνη τη χρονιά δημιουργήθηκαν οι Farc, οι οποίοι αποτελούσαν αρχικά το ένοπλο σώμα του Κομμουνιστικού κόμματος της Κολομβίας. Άρχισαν να πραγματοποιούν δολοφονίες κρατικών λειτουργών αλλά και οικονομικών στόχων στη Κολομβία. Υπαγόταν στο κόμμα “Πατριωτική ένωση”, ένα κόμμα με πολλές αριστερές οργανώσεις, το οποίο συμμετείχε σε εκλογικές αναμετρήσεις. Παρόλα αυτά το κόμμα αυτό αποδεκατίστηκε καθώς πολλά μέλη της Farc δολοφονήθηκαν μέχρι το 2002. Αυτό δυστυχώς επιδείνωσε την κατάσταση στη Κολομβία και σε ένα βαθμό ηρωοποίησε τη Farc στα μάτια του λαού της χώρας.
Η Κολομβία είναι ένα κράτος που σε μεγάλο βαθμό οφείλει στη συνδρομή των ΗΠΑ την καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών, η οποία βεβαίως δεν έχει φτάσει στα επίπεδα που οι Αμερικανοί θα ήθελαν, αλλά σε σχέση με την περίοδο 1970-1990 τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα. ΗΠΑ και Κολομβία ανέπτυξαν μια συνεργασία για την καταπολέμηση των ναρκωτικών αλλά και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. ΟΙ ΗΠΑ ρίχνουν ιδιαίτερο βάρος στη λήξη του εμφυλίου πολέμου και για αυτό κάνουν προσπάθειες για τη λήξη των συγκρούσεων στην ύπαιθρο της Κολομβίας, ωστόσο οι προσπάθειες είναι παρόμοιες με αυτές που οι ΗΠΑ προώθησαν και σε άλλα κράτη, ρίχνοντας βάρος στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα, με την ανάπτυξη αρκετών επενδύσεων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Παράλληλα, οικονομικά προγράμματα, με έμφαση στην αγροτική οικονομία οι ΗΠΑ θέλησαν να αναπτύξουν και στο Αφγανιστάν, δηλαδή στρατό κατά τα πρότυπα της δύσης , οικονομία κατά τα πρότυπα της δύσης κλπ. χωρίς όμως επιτυχία.
Οι ΗΠΑ αποτελούν για την Κολομβία το μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο, καθώς η χώρα εξάγει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, αλλά και αγροτικά προϊόντα και υλικά. Από τη δεκαετία του ’90 και ιδιαίτερα μετά την 11η Σεπτεμβρίου η τρομοκρατία ήταν το κύριο θέμα της στρατιωτικής συνεργασία ΗΠΑ και Κολομβίας. Μάλιστα, οι ΗΠΑ έδωσαν πολύ μεγάλα κονδύλια προς το στρατό της Κολομβίας για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις στο εσωτερικό της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 31 Αυγούστου 2000, η κυβέρνηση του Μπίλ Κλίντον έδωσε 1,8 δις βοήθεια προς τη Κολομβία. Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ απέστειλαν δεκάδες ελικόπτερα και δεκάδες Αμερικανούς στρατιωτικούς συμβούλους με σκοπό την εκπαίδευση των ειδικών δυνάμεων της χώρας τόσο στην καταπολέμηση της Farc όσο και στην καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών. Πρέπει να πούμε εδώ ότι το 1999-2000 είχαν λάβει χώρα στη Κολομβία 2.000 τρομοκρατικές επιθέσεις και τουλάχιστον 3.000 απαγωγές. Τόσο τα καρτέλ, όσο και διάφορες παραστρατιωτικές οργανώσεις έλεγχαν σχεδόν το μισό κομμάτι της χώρας. Η κατάσταση αυτή υπέθαλπε τρομερά τα συμφέροντα των ΗΠΑ και απειλούσε την ασφάλεια όχι μόνο της Κολομβίας αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Ο στρατός των ΗΠΑ, που αριθμούσε τότε 200 άτομα, είχε ως αποστολή την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Και σε καμία περίπτωση να εμπλακεί με οποιονδήποτε τρόπο στον εμφύλιο πόλεμο. Η συνεργασία ΗΠΑ Κολομβίας έχει οδηγήσει στη μείωση του εμπορίου ναρκωτικών στη χώρα κατά 70%. Συνεπώς μπορούμε να πούμε ότι είναι έως τώρα ωφέλιμη. Οι δυο χώρες έχουν πετύχει κάτι εξαιρετικά σημαντικό, να κρατήσουν τη σχέση τους δυνατή παρά το γεγονός ότι σε μεγάλο κομμάτι της κολομβιανής κοινωνίας, από τη δεκαετία του ’70, υπάρχει ζήτημα νομιμότητας για την αμερικανική παρουσία στη χώρα. Υπάρχει δηλαδή ένα έντονα αντι- αμερικανικό κίνημα μέσα στη χώρα. Το οποίο αναπτύχθηκε κυρίως λόγω της αμερικανικής εμπλοκής στο Βιετνάμ. Ωστόσο, η σχέση αυτή μέχρι σήμερα παραμένει ισχυρή, με τις ΗΠΑ να εμπλέκονται τόσο στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών όσο και στον εμφύλιο πόλεμο της Κολομβίας, έχοντας αναλάβει την εκπαίδευση των Κολομβιανών ενόπλων δυνάμεων σε όλα τα επίπεδα. Το κακό είναι ότι τόσο ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών όσο και ο πόλεμος κατά των ανταρτών Farc, παρά τα βήματα για επίλυση της κρίσης, έχει μπει σε τέλμα και αυτό δείχνει μια αδυναμία των ΗΠΑ, ότι δηλαδή αδυνατούν ( όπως συνέβη και στη περίπτωση του Ιράκ αλλά και στη περίπτωση του Αφγανιστάν) να ελέγξουν πλήρως την κατάσταση. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Διότι οι αμερικανοί δεν έχουν καλές σχέσεις με όλες τις χώρες της περιοχής , δηλαδή μπορεί να μη περνάνε ναρκωτικά από τη διαδρομή Κολομβία – Μπαχάμες –ΗΠΑ, αλλά οι Κολομβιανοί έμποροι ναρκωτικών έχουν αλλάξει τη διαδρομή μεταφοράς των ναρκωτικών και τα περνάνε μέσω Μεξικού.
Από το 2016, οι ΗΠΑ συμμετέχουν πολύ ενεργά στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ κυβέρνηση και των ανταρτών Farc, ώστε να σταθεροποιηθεί η παρουσία των ΗΠΑ στη περιοχή και να μη χαθεί η ουσία της παρουσίας τους στη Κολομβία. Οι Αμερικανοί έχουν και οικονομικά συμφέροντα, καθώς οι επενδύσεις φτάνουν τα 11 δις ετησίως. Στα θετικά πρέπει να σημειωθούν η μείωση του εμπορίου των ναρκωτικών κατά 50% αλλά και των ανθρωποκτονιών κατά 90%. Βεβαίω,ς στο τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών πρέπει να γίνει ακόμα αρκετή δουλειά καθώς οι παραστρατιωτικές οργανώσεις αλλά και οι αντάρτες της Farc συνεχίζουν σε σημαντικό ποσοστό την δράση τους. Ξεκάθαρα λοιπόν, η ολοκληρωτική επικράτηση επί των καρτέλ των ναρκωτικών αποτελεί μία υπόθεση κλειδί για την χώρα. Γιατί αυτό θα οδηγήσει σε οικονομική κατάρρευση των δυο πλευρών, και μιλάω συγκεκριμένα για την Farc και τις παραστρατιωτικές ακροδεξιές οργανώσεις
Επιπλέον, πρέπει να πούμε ότι Κολομβία και ΗΠΑ εμπλέκονται ακόμα (σε περιορισμένο βαθμό) σε μια κατάσταση που μοιάζει με τη κατάσταση στο Αφγανιστάν. Γιατί το λέω αυτό;
Διότι οι αντάρτες της Farc είναι κομμάτι πλέον της Κολομβιανικής κοινωνίας, αφού υπάρχει μια μερίδα του κόσμου αριστερών προτιμήσεων που τους έχει αποδεχτεί και ηρωοποιήσει. Πάντως είναι ζήτημα σε ποιο βαθμό η κυβέρνηση έχει εμπιστοσύνη στη Farc, ότι δηλαδή θα σταματήσει τις βομβιστικές επιθέσεις και τις τρομοκρατικές ενέργειες σε όλη τη Κολομβία. Μέχρι στιγμής το θετικό είναι ότι 13.000 στελέχη της Farc έχουν αποστρατευτεί στα πλαίσια της συμφωνίας ειρήνης.
Στην πρόοδο που υπάρχει στις σχέσεις ΗΠΑ Κολομβίας μπαίνει και το στάδιο της συνεργασία με το ΝΑΤΟ, με τις κολομβιανές ένοπλες δυνάμεις να συμμετέχουν σε πολλές ασκήσεις του ΝΑΤΟ. Εκεί όμως που πρέπει η κυβέρνηση και οι ΗΠΑ να προσέξουν είναι η στράτευση ανηλίκων, αφού από το 1985 μέχρι το 2020 έχουν στρατευτεί 7.400 ανήλικοι και 16.000 έχουν σκοτωθεί όλα αυτά τα χρόνια της σύγκρουσης, Αυτά τα στατιστικά θα πρέπει να προβληματίσουν τις ΗΠΑ και θα πρέπει μαζί με τη Μποκοτά να σταματήσουν αυτό το φαινόμενο .
Ένα άλλο κεφάλαιο, για το οποίο είναι άκρως σημαντικές οι σχέσεις Κολομβίας ΗΠΑ, είναι η περιοχή της Βενεζουέλας. Η Κολομβία πλήττεται πάρα πολύ από την αστάθεια στη Βενεζουέλα, καθώς 1,4 εκατομμύρια πολίτες της Βενεζουέλας έχουν καταφύγει στη Κολομβία, άρα θεωρητικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Κολομβία θα μπορούσε να γίνει ο δορυφόρος μεταξύ Ουάσιγκτον και Καράκας.
Καταλήγοντας, κατά την άποψή μου, η Κολομβία είναι μία πιστή σύμμαχος των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική. Φυσικά, η κατάσταση που επικρατεί στην Κολομβία, σε σχέση με την εικοσαετία 70-90, είναι πολύ καλύτερη. Όμως υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα με βάση την πολιτική του Μπάιντεν και την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και την επικείμενη τους από το Ιράκ. Υπάρχει ένα ζήτημα αξιοπιστίας των ΗΠΑ, καθώς παρατηρούμε πως μπαίνουν σε “καθεστώς απομονωτισμού”. Δηλαδή, αποχωρούν σταδιακά από διάφορες εμπόλεμες περιοχές Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν μειωθεί η βοήθεια των ΗΠΑ στην Κολομβία,κατά πόσο η Μποκοτά θα αντέξει στο πόλεμο κατά των ναρκωτικών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κολομβία βιώνει επί πολλά χρόνια μια μεγάλη εσωτερική σύγκρουση και ο λαός της δεν αντέχει περαιτέρω συνέχιση των συγκρούσεων. Κίνδυνοι υπάρχουν και για τις ΗΠΑ ακόμα και με τη συνέχιση της παρουσίας τους. Και αυτό, γιατί δεδομένου ότι πολλές ένοπλες ομάδες, μεταξύ των οποίων και η Farc, συμμετέχουν στον εμφύλιο πόλεμο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι ΗΠΑ να εμπλακούν πιο ενεργά στον πόλεμο αυτό. Βεβαίως, και μια αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Κολομβία, μετά από την απόσυρση από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, θα μείωνε την αξιοπιστία της χώρας, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων εντάσεων στο εσωτερικό της.
Πηγές:
https://www.state.gov/u-s-relations-with-colombia/
https://sgp.fas.org/crs/row/R43813.pdf
https://co.usembassy.gov/our-relationship/policy-history/
https://www.redalyc.org/journal/675/67553886003/67553886003.pdf
https://abcnews.go.com/International/story?id=82756&page=1
https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19059953
https://www.e-ir.info/2017/08/22/imperialism-by-another-name-the-us-war-on-drugs-in-colombia/
https://hir.harvard.edu/americas-failed-war-on-drugs-in-colombia/
https://www.crisisgroup.org/latin-america-caribbean/andes/colombia/war-and-drugs-colombia
https://digitalcommons.fiu.edu/jgi_research/30/
https://www.everycrsreport.com/reports/RL32250.html
https://www.usip.org/sites/default/files/colombia.pdf
