TO ΤΗΛΕΦΩΝΗΜΑ ΓΙΛΝΤΙΡΙΜ ΚΑΙ Ο ΑΚΗΡΥΧΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Γράφει ο Λάμπρος Τζούμης
Αντιστράτηγος ε.α.
Μετά τον αδόκητο χαμό του Σμηναγού Γιώργου Μπαλταδώρου που έπεσε κατά τη διάρκεια του καθήκοντος, υπερασπιζόμενος τα σύνορα της Ελλάδας, υπήρξε επικοινωνία των πρωθυπουργών Ελλάδας-Τουρκίας. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, κατά τη διάρκεια της συζήτησης από πλευράς Γιλντιρίμ διευκρινίσθηκε ότι κανένα τουρκικό μαχητικό δεν πέταγε στην περιοχή όπου το ελληνικό αεροσκάφος κατέπεσε. Συζητήθηκε το θέμα κράτησης των δύο Ελλήνων, στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, που βρίσκονται κρατούμενοι στις φυλακές της Ανδριανούπολης, επίσης η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών για αντιμετώπιση του δικτύου Γκιουλέν στην Ελλάδα και η ενίσχυση του διαλόγου για επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο χωρών.
Οι συζητήσεις αυτές, αν πράγματι έγιναν, εντάσσονται στην προσπάθεια της Τουρκίας για αποφυγή εκτόξευσης τυχόν αντιποίνων κατά τη διάρκεια μελλοντικών αερομαχιών από Έλληνες χειριστές μαχητικών αεροσκαφών και μιας κλιμάκωσης σε τόπο και χρόνο που δεν θα είναι ελεγχόμενη από την πλευρά της. Γίνεται επίσης σύνδεση της κράτησης των δύο Ελλήνων στελεχών με την εξάρθρωση του δικτύου Γκιουλέν, στο οποίο η Τουρκία θεωρεί ότι εντάσσονται και οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί που έχουν ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί, ότι η Τουρκία επιθυμεί να επιτύχει τους αντικειμενικούς της σκοπούς και την αλλαγή του status quo στην περιοχή ενδεχομένως και χωρίς χρήση στρατιωτικής βίας. Για το σκοπό αυτό, ενδέχεται να δημιουργήσει «παγίδες» σε διμερές επίπεδο στην ελληνική πλευρά, προκειμένου να οδηγηθούμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια συνολική διευθέτηση όλων των διαφορών που κατά την άποψη της υπάρχουν ανάμεσα στις δύο χώρες στο χώρο του Αιγαίου. Η επιλογή αυτή για ορισμένους καθίσταται ελκυστική, αν ληφθεί υπόψη η περίοδος παρατεταμένης έντασης με την Τουρκία, η δημοσιονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα και κυρίως οι απώλειες σε έμψυχο δυναμικό που προέρχονται από την προκλητικότητα της γείτονος.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στο παρελθόν δυο φορές είχε γίνει προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας ανάμεσα στις δυο χώρες, χωρίς να ευοδωθεί και εξετάστηκε κατά πόσο θα μπορούσε να είναι συμφέρουσα μια τέτοια προοπτική. Συγκεκριμένα το 2000, από την τότε κυβέρνηση Σημίτη, με υπουργό εξωτερικών τον Γεώργιο Παπανδρέου, εξετάστηκε η δυνατότητα να χαρακτηριστεί η περιοχή στο Αιγαίο από τον 25ο μεσημβρινό και ανατολικά ως «χώρος αποφυγής έντασης» ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο 25ος Μεσημβρινός είναι μία κάθετη γραμμή που ξεκινά από τα δυτικά της Ξάνθης (στα παράλια του Νέστου Ποταμού), διασχίζει τη Λήμνο, περνά έξω από την Εύβοια, συνεχίζει στην Τήνο και καταλήγει στο Ηράκλειο της Κρήτης, χωρίζοντας το Αιγαίο στη μέση. Στην περιοχή αυτή δεν θα εκτελούνταν πτήσεις ελληνικών και τουρκικών αεροσκαφών, αλλά μόνο ασκήσεις και πτήσεις για σκοπούς αεράμυνας. Η συμφωνία δεν θα επηρέαζε τα μαχητικά αεροσκάφη των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ καθώς και τρίτων χωρών. Η δυνατότητα πτήσης Νατοϊκών αεροσκαφών μέσα στην περιοχή αυτή θα επέτρεπε στην Τουρκία να βαφτίζει ως Νατοϊκά τα μαχητικά της, να δεσμεύει περιοχές, χωρίς να ενδιαφέρεται για τα 6 ή τα 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου και χωρίς να καταθέτει σχέδια πτήσεων. Το επιχείρημα για την προώθηση μια τέτοιας συμφωνίας με την Τουρκία φαίνεται να ήταν ότι η ελληνική κοινή γνώμη θα αποδεχόταν την εξοικονόμηση κατά 2 δισ. ετησίως περίπου, λόγω της μείωσης της στρατιωτικής έντασης στην περιοχή. Η Άγκυρα θα επιθυμούσε μια τέτοια συμφωνία, η οποία συμπίπτει εξάλλου με τη δική της επιδίωξη για την απόκτηση του ελέγχου του μισού Αιγαίου. Το 2010 επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, η ελληνική πλευρά είχε έλθει πάλι κοντά με την τουρκική για μια συμφωνία «συνεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της συνδιαχείρισης σε επίπεδο ελέγχου και άμυνας». Ο τότε Τούρκος υπουργός Ε. Μπαγίς, είχε δηλώσει : «Η άποψή μου είναι ότι μπορούμε να ψάξουμε μαζί στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και να εξορύξουμε το πετρέλαιο, που πιθανόν να υπάρχει. Έτσι, θα προκύψει πλούτος και αφθονία και για τις δύο χώρες. Συνεκμετάλλευση 50-50 του Αιγαίου. Ας βρούμε πετρέλαιο, ας βγάλουμε λεφτά, ας τα μοιραστούμε κι έτσι οι πλατφόρμες του πετρελαίου να αποτελέσουν πλατφόρμα για λύση. Πρέπει να μετατρέπουμε τις κρίσεις σε ευκαιρίες».
Για την εξέταση και προώθηση μιας παρόμοιας συμφωνίας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι θα λάβει χώρα σε μια περίοδο διευρυνόμενου ανισοζυγίου ισχύος μεταξύ της χώρας μας και της Τουρκίας με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
