Σε κρίσιμο και επικίνδυνο σταυροδρόμι η Τουρκία του Ερντογάν

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε.Δρούγος
Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής

Οι δραματικές εξελίξεις στην Συρία έχουν φέρει τον Τούρκο πρόεδρο σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη και οριακή κατάσταση. Λογικά θα πρέπει να επιλέξει προς τα που θα είναι τα επόμενα βήματα του.Μέχρι σήμερα “πατάει σε δύο βάρκες”, αυτή της Δύσης και κυρίως των ΗΠΑ,ενώ παράλληλα διατηρεί με προκλητικό μάλιστα τρόπο στενές σχέσεις με την Μόσχα και την Τεχεράνη που είναι οι κύριες απειλές για την ασφάλεια της Δύσης και ειδικά η πρώτη για τον Ευρωατλαντικό χώρο. Όμως οι δραματικές και καταλυτικές εξελίξεις στην Συρία και η συσσώρευση αεροναυτικών δυνάμεων εκ μέρους των τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του ΣΑ/ΟΗΕ στην Ανατολική Μεσόγειο,(που είναι και πυρηνικές) προκαλεί τεράστιες δυσχέρειες στην διαμόρφωση της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Άγκυρα, αφού η όποιας μορφής πολέμου στην Συρία αναμένεται να έχει επιπτώσεις με άγνωστες προεκτάσεις στην περιφερειακή και διεθνή ασφάλεια.Η Τουρκία συνεργάζεται σε μία πλειάδα θεμάτων με την Ρωσία και την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν ,αλλά βρίσκεται σε αντίθετο στρατόπεδο στο θέμα του Άσαντ και του καθεστώτος του, αφού από την πρώτη στιγμή του εμφυλίου πολέμου καθώς και των μέχρι σήμερα αποτυχημένων διαπραγματεύσεων για επίλυση του Συριακού,έχει ζητήσει και επιδιώξει την ανατροπή ως και εκδίωξη μ εκάθε τρόπο από την εξουσία στην Δαμασκό του Άσαντ.

Η Τουρκία προς το παρόν παραμένει στο Ευρωατλαντικό στρατόπεδο,όμως έχει έντονα προβληματίσει τα τελευταία χρόνια εξ αιτίας της συμπεριφοράς του Ερντογάν , το αν πραγματικά είναι δεμένη με τις ισχυρές και διαχρονικές αρχές του Ευρωατλαντισμού , αφού έντονα “φλερτάρει’ με την Μόσχα (ειδικά στο μείζον θέμα της Συρίας), αλλά και με ισχυρά ως και σκληροπυρηνικά Ισλαμικά δίκτυα και κράτη .Κατά την προσωπική μου άποψη και παρά τα όσα λέγονται και γράφονται η ΄Άγκυρα διατηρεί ισχυρούς στρατιωτικούς και διπλωματικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ ως και με ορισμένα λίαν υπολογίσιμα κράτη της Ευρώπης, όπως την Μ.Βρετανία,την Γαλλία και την Γερμανία.Παρά τις κατά καιρούς εμπρηστικές και έντονα επικριτικές δηλώσεις του Έρντογαν ως και άλλων παραγόντων της κυβέρνησης του (ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016), κατά της Δύσης (λόγω Κουρδικού-Συρίας-ζητημάτων τρομοκρατίας-Αιγύπτου κα),εν τούτοις δεν έχει προχωρήσει σε ενέργειες περιορισμού ‘η κλεισίματος της σημαντικής από πολλές πλευρές βάσης του Ιντσιρλίκ/’Αδάνων που υποστηρίζει επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής και Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ, ούτε έχει περιορίσει τις δραστηριότητες του ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης αντιπυραυλικής άμυνας στο Κιουρετσίκ, ούτε έχει ενεργήσει με σκοπό την αποπυρηνικοποίηση της βάσης του Ιντσιρλίκ,πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει(μέχρι τώρα) κινηθεί στο να ζητήσει από τις ΗΠΑ να αποσύρουν τις 52 πυρηνικές βόμβες του τύπου Β61 .Επιπρόσθετα αναφορικά με το ΝΑΤΟ η Τουρκία διατηρεί δυνάμεις στις Νατοϊκές αποστολές στο Κοσοβο και στο Αφγανιστάν , ενώ στο έδαφος της φιλοξενεί το Στρατηγείο των Χερσαίων Δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Σμύρνη καθώς και τη Νατοϊκή Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης(NRDC-TR) στην Κωνσταντινούπολη.Μπορεί να προκαλεί λεκτικά την Δύση,αλλά στα πλαίσια των διμερών στρατιωτικών και διπλωματικών σχέσεων δεν έχει μειώσει την παρουσία της.Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι παραμένει στενά συνδεδεμένη με το Αμερικανοκεντρικό ως και πολυεθνικό πρόγραμμα παραγωγής μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενιάς F-35.

Από την άλλη πλευρά με διαφόρους περίεργους “τρόπους” εκφράζει την δυσφορία της απέναντι σε Δυτικά κέντρα(επειδή ορισμένα από αυτά υποστηρίζουν τις Κουρδικές δυνάμεις πολιτοφυλακής κυρίως ανατολικά του Ευφράτη) προχωρώντας σε αποσταθεροποιητικού και καχύποπτου πλαισίου συμφωνίες συνεργασίας με την Μόσχα αναφορικά με στοχευμένα εξοπλιστικά προγράμματα,(πχ S-400-αντιαρματικά KORNET) ως και με το Σιιτικό-ριζοσπαστικό και Ισλαμο-κεντρικό Ιράν στην χαοτική Συρία το όποιο ένα μεγάλος αριθμός Δυτικών Αραβικών κρατών ως και το Ισραήλ θεωρούν ως έντονα εχθρικό για τα Δυτικά και Αραβικά συμφέροντα. Παράλληλα ή Άγκυρα τάχθηκε με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, επικρίνει γνωστά φιλοδυτικά Αραβικά καθεστώτα(Σαουδική Άραβία-ΗΑΕ-Μπαχρέιν-Αίγυπτος), υποστηρίζει την Χαμάς στην Γάζα εν’ω στην ενδο-Αραβική διένεξη τάχθηκε με το Εμιράτο του Κατάρ από το 2017, στο οποίο μάλιστα διατηρεί και στρατιωτική βάση.. Προωθεί ευρύτερες συνεργασίες με κράτη της Ασίας, Αφρικής κα με έντονη έμφαση στον Ισλαμικό παράγοντα(Μαυριτανία-Νιγηρία-Ανατολική Αφρική-Σομαλία). Πάντως μετά την αποτυχημένη απόπειρα του πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 έχει εμφανιστεί μια ιδιαίτερα υπολογίσιμη “τάση” μέσα σε στρατιωτικούς ως και διπλωματικούς κύκλους να βλέπουν αρκετά θετικά τα ανοίγματα προς την Ρωσία, το Ιράν αλλά και τον Ισλαμικό παράγοντα.Η πιο έντονη δυναμική παρουσία της Τουρκίας σε Ισλαμικές Συνόδους κορυφής έχει προβληματίσει την Δύση, αν και πολλές ενέργειες της Άγκυρας ειδικά στον Συριακό χώρο είναι τυχοδιωκτικές κι με στόχο να αποκομίσει πρόσκαιρα οφέλη από όλες τις πλευρές. Σε τοπικό-περιφερειακό επίπεδο η κατάσταση στις περιοχές της ΒΑ Συρίας /ανατολικά του Ευφράτη θα δείξει πολλά προσεχώς,αφού οι Τούρκοι έχουνε θέσει πολύ ψηλά το θέμα της Κουρδικής παρουσίας εγγύτατα των συνόρων τους.¨Όμως η διαφαινόμενη “θερμή” αντιπαράθεση μέσα στον Συριακό χώρο, είναι δεδομένο ότι θα προκαλέσει υπολογίσιμους τριγμούς στην Τουρκική πρωτεύουσα.

Η όποια κατεύθυνση της Τουρκίας, δηλαδή το αν θα παραμείνει προσκολλημένη στο Δυτικό στρατόπεδο ή θα στραφεί προς την Μόσχα ή προς τις Ισλαμογενείς ή άλλες δυνάμεις -κατά την προσωπική μου άποψη – θα κριθεί από δύο σημεία-κλειδιά .Το ένα είναι τα επόμενα βήματα στην διαλυμένη Συρία στο φως επικείμενων καταιγιστικών εξελίξεων και το άλλο θα είναι το αποτέλεσμα των εκλογών του 2019(που μπορεί να διεξαχθούν και νωρίτερα).. Αυτή την στιγμή χρονικά βρισκόμαστε σε πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι, με την Άγκυρα να διαπραγματεύεται πολλά..Προφανώς η Δύση δεν θέλει να την χάσει, αλλά για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο,οι Τούρκοι απέναντι σε Ευρώπη και Αμερικανούς θα θέσουν εκβιαστικά διλήμματα….και ως εκ τούτου οι τωρινές λεπτεπίλεπτες ισορροπίες μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα δοκιμαστούν πάρα πολύ.Βρισκόμαστε σε μία πολλή ρευστή περίοδο που η όποια επιλογή της Άγκυρας θα έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη της ευρύτερης περιοχής ειδικά με τον όποιο χάρτη αναδιατάξεων σε περιφερειακό αλλά και εσωτερικό πλαίσιο…..

Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής.