Σκληρό πολιτικό παζλ στην Άγκυρα
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Την προηγούμενη εβδομάδα, μετά από συνάντηση που είχε με τον εκλογικό του συνεργάτη Ντεβλέτ Μπαχτσελί του ακροδεξιού εθνικιστικού MHP, γνωστό ως κόμμα που στηρίζει τους Γκρίζους Λύκους, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ.Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η χώρα του πηγαίνει σε πρόωρες εκλογές.
Σύμφωνα με τον Μουράτ Γετκίν, αρθρογράφο της αγγλόφωνης Χουριέτ, ο Ερντογάν ήθελε οι εκλογές να διεξαχθούν στην ώρα τους, αλλά ο Μπαχτσελί ήταν επίμονος. «Παρά την επίμονη ρητορική του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τις εκλογές που θα διεξαχθούν “στην ώρα τους”, που σημαίνει το Νοέμβριο του 2019, ο βασικός πολιτικός σύμμαχός του, ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, στις 17 Απριλίου, πρότεινε τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών» γράφει χαρακτηριστικά.
Ήδη, ο Μπαχτσελί είχε μιλήσει, μερικές ημέρες νωρίτερα, στην κοινοβουλευτική ομάδα ζητώντας επιτακτικά την προκήρυξη εκλογών. «Το έθνος δεν μπορεί να περιμένει» τόνισε χαρακτηριστικά μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2019 για τις εκλογές και η καλύτερη στιγμή, σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν η 26η Αυγούστου του τρέχοντος έτους. Όπως εξήγησε, με την διεξαγωγή των εκλογών αυτή τη χρονική στιγμή θα εφαρμοζόταν το συντομότερο δυνατό το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα, το οποίο είχε εγκριθεί οριακά μέσω δημοψηφίσματος τον Απρίλιο του 2017. Ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται πως πείσθηκε τελικά από την επιμονή και τα επιχειρήματα Μπαχτσελί και ως ημερομηνία της εκλογικής αναμέτρησης ανακοινώθηκε η 24η Ιουνίου.
Οι λόγοι του Ερντογάν
Προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές, ο Ερντογάν ετοιμάζεται να αποκτήσει με το νόμο πλέον πλήρη και προσωπικό έλεγχο όλων των πλευρών της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Θα γίνει με τον τόπο αυτό ένας ουσιαστικός δικτάτορας, ισχυρότερος ίσως ακόμη κι από τον Μουσταφά Κεμάλ (τον οποίον οι Τούρκοι αποκαλούν Ατατούρκ, δηλαδή πατέρα των Τούρκων), ιδρυτή της σύγχρονης κοσμικής Τουρκίας. Μόνο που ο Ερτογάν σε αντίθεση με τον Κεμάλ θα ηγείται ενός νεο-οθωμανικού μορφώματος. ΄
Αναλυτές στη Δύση εικάζουν πως ο Ερντογάν αποδέχτηκε την πίεση Μπαχτσελί για να ικανοποιήσει συγκεκριμένους λόγους. Σύμφωνα με το think tank ECFR (European Council on Foreign Relations) ο Τούρκος πρόεδρος είχε τέσσερις λόγους που τον οδήγησαν σ΄αυτή την απόφαση.
Ο πρώτος ήταν καθαρά πολιτικός εκμεταλλευόμενος την συνεργασία με τον Μπαχτσελί πριν ξεφουσκώσει. Ο δεύτερος είναι τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία της Τουρκίας Η Τουρκία αυτή τη στιγμή πλήττεται από το επιλεγμένο μοντέλο υψηλής ανάπτυξης του Ερντογάν, το οποίο έχει δημιουργήσει υψηλό πληθωρισμό, υψηλά επιτόκια, υψηλές κυβερνητικές δαπάνες, υψηλή ανεργία, και υψηλό έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών -όλα έγιναν χειρότερα από την αδυναμία της Τουρκίας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.
Ο τρίτος λόγος αφορά την εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας και τον φόβο που του προκαλεί η αντιπολίτευση και ιδιαίτερα η αποκαλούμενη Λεπέν της Τουρκίας, όπως ονομάστηκε η Μεράλ Ασκενέρ, 61 έτους, που θεωρείται από πολλούς ως η ανερχόμενη δύναμη στην Τουρκία και αυτή που θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Ερντογάν.
Ως τέταρτο λόγο το ECFR θεωρεί τους νέους εκλογικούς νόμους, οι οποίοι επιτρέπουν στις δυνάμεις ασφαλείας να βρίσκονται ουσιαστικά να βρίσκονται δίπλα στις κάλπες (γεγονός που θα είναι πρόβλημα για τα κουρδικά χωριά της τουρκικής επικράτειας) και δίνουν τη δυνατότητα στην τοπική εκλογική επιτροπή να μεταφέρει τις κάλπες σε διαφορετικές περιφέρειες εάν αισθανθούν ότι είναι απαραίτητο. Άλλες διατάξεις περιλαμβάνουν τη δυνατότητα το εκλογικό συμβούλιο να χωρίζει τους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους σε ένα συγκεκριμένο κτήριο (καθιστώντας αδύνατο για τους κατοίκους να παρακολουθήσουν τους καταλόγους ψηφοφόρων και εγείρει ανησυχίες για πιθανούς ψεύτικους ψηφοφόρους). Άλλο ένα αμφισβητούμενο σημείο με τους νέους νόμους είναι η πρόβλεψη που επιτρέπει στους εκλογικούς αντιπροσώπους να αποδέχονται μη σφραγισμένους φακέλους ως έγκυρους, προκαλώντας ανησυχίες.
Από την πλευρά του, το αμερικάνικο think tank Stratfor θεωρεί ότι Ερντογάν και Μπαχτσελί ανησύχησαν ιδιαίτερα με την δημοφιλία του Iyi Parti (το Καλό Κόμμα), όπως ονομάζεται το κόμμα της Ασκενέρ. Η Ασκενέρ, η οποία συμμετείχε για χρόνια στο ακροδεξιό Εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ, είναι ο εφιάλτης του Ταγίπ Ερντογάν στο δρόμο προς τις εκλογές. Όχι γιατί θα έχει ένα ποσοστό εφάμιλλο του Σουλτάνου. Αλλά γιατί αν καταφέρει, όπως όλα δείχνουν να ξεπεράσει το 10% τότε μπορεί να ανακόψει την πορεία του προέδρου προς τον απόλυτο θρίαμβο.Η ίδρυση ενός κεντροδεξιού κόμματος μόλις πριν από μερικούς μήνες δεν ήταν τίποτε άλλο από μια επιχείρηση αποπροσανατολισμού ως προς τις προθέσεις της. Η Ασκενέρ ήταν, είναι και θα είναι σκληρή εθνικίστρια, απλά η πολιτική της καριέρα επιβάλλει να ρίξει νερό στο κρασί της, τουλάχιστον στις ομιλίες της.
Η «Γκρίζα Λύκαινα», το δεύτερο παρατσούκλι της, ίδρυσε το Iyi Parti (το Καλό Κόμμα) και πάει παντού. Χτυπάει τα πιο ταπεινά ένστικτα των Τούρκων, απευθύνεται στο λαϊκό, αγράμματο κόσμο της βαθιάς Ανατολίας και η αλήθεια είναι πως τα έχει καταφέρει. Τον κορμό του νέου κόμματος αποτελούν πρώην μέλη του Εθνικιστικού Κόμματος ΜΗΡ, υπό την σκέπη του οποίου βρίσκονται οι Γκρίζοι Λύκοι. Υπάρχουν ωστόσο και πρώην στελέχη από την κεντροδεξιά και κεντροαριστερά της Τουρκίας. Ακόμα και κάποια πρώην στελέχη του ΑΚΡ, του Ερντογάν.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης και μια ύποπτη δολοφονία
Την ίδια μέρα με την ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών στην γειτονική χώρα συνέβησαν δυο ακόμη γεγονότα. Αρχικά, το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε την παράταση για άλλους τρεις μήνες της κατάστασης έκτακτης ανάγκης η οποία τέθηκε σε ισχύ λίγο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η απόφαση ελήφθη λίγο μετά την ανακοίνωση Ερντογάν για πρόωρες εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν με τη χώρα να τελεί υπό την ισχύ του συγκεκριμένου μέτρου.
Το δεύτερο γεγονός είναι η δολοφονία του πρώην υπουργού υπουργός Άμυνας, Ερτσάν Βουραλχάν, που δολοφονήθηκε την ώρα που καθόταν σε καφετέρια στην περιοχή Σιρκετσί της Κωνσταντινούπολης. Ο Ερτσάν Βουραλχάν δολοφονήθηκε από τον Γιουκσέλ Καράμπαμπα, ηλικίας 44 ετών, τα κίνητρα του οποίου παραμένουν άγνωστα.
Ο Βουραλχάν εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής το 1987 με το κόμμα «Μητέρα Πατρίδα», του Μεσούτ Γιλμάζ, και από τις 21 Δεκεμβρίου 1987 έως και τις 30 Μαρτίου 1989 ήταν υπουργός Άμυνας της Τουρκίας.Μελετώντας με προσοχή το πρόσφατο πολιτικό/ κομματικό παρελθόν της Τουρκίας, βλέπουμε ότι το κόμμα της «Μητέρας Πατρίδας»(Avanatan Partisi-ANAP) ήταν δεξιό κόμμα (γράφω ήταν γιατί διαλύθηκε στις 31 Οκτωβρίου του 2009) που ουσιαστικά αποτελούσε ένα κράμα φιλελεύθερου συντηρητισμού και τουρκικού εθνικισμού
Ιδρύθηκε στις 20 Μαΐου του 1983 από τον τεχνοκράτη οικονομολόγο Τουργκούτ Οζάλ. Στις εθνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς κέρδισε και πρωθυπουργός διορίστηκε ο πρόεδρος του κόμματος. Ήταν ένα από τα τρία πολιτικά κόμματα στα οποία επιτράπηκε να συμμετάσχουν στην εκλογική αναμέτρηση, από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της χώρας.
Το 1989 ο Τουργκούτ Οζάλ μεταπηδά στην Προεδρία της Τουρκίας. Στις εκλογές του 1991 το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας πέρασε στην αντιπολίτευση, και μετά από ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα συγκυβέρνησης με την Τανσού Τσιλέρ το 1996, επανήλθε στην εξουσία τον Ιούλιο του 1997 αποτελώντας τον κυριότερο εταίρο της κυβέρνησης συνασπισμού η οποία κατέρρευσε τον Νοέμβριο του 1998. Είχε προηγηθεί το αποκαλούμενο Βελούδινο Πραξικόπημα. Το 2011 είχε τεθεί υπό κράτηση για υποτιθέμενη απάτη.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η δολοφονία του σχετίζεται με το παρελθόν του ή αφορά κάποιο εσωτερικό πολιτικό ξεκαθάρισμα. Ας μη λησμονούμε πως ο Ερντογάν έχει εκτοπίσει από το προσκήνιο πολλούς πολιτικούς όπως ο Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην πρόεδρος και πρώην πρωθυπουργός αντίστοιχα, εξασφαλίζοντας ότι κανείς από το ΑΚΡ δεν θα είναι σε θέση να τον ανταγωνιστεί. Μάλιστα, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, έχει εξουδετερώσει κάθε ανταγωνιστική βάση εξουσίας ή μέσο ενημέρωσης, έχει φυλακίσει βουλευτές και δημοσιογράφους που διάκεινται συμπαθώς προς τον Φετουλάχ Γκιουλέν και έχει απολύσει στο όνομα της εθνικής ασφάλειας δεκάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, πανεπιστημιακούς, στρατιωτικούς, αστυνομικούς και δικαστές.Το σίγουρο είναι πως παρουσιάζεται ασταμάτητος μέχρι τις εκλογές και το 51%, ποσοστό που επιθυμεί για να γίνει ο απόλυτος άρχοντας.
