Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας
Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας (επίσημα Συνθήκη της Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας), ήταν μια στρατιωτική συμμαχία αμυντικού χαρακτήρα των κομμουνιστικών κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Ιδρύθηκε στις 14 Μαΐου του 1955 και ένα μήνα μετά, στις 14 Ιουνίου υπογράφηκε στη Βαρσοβία της Πολωνίας (όπου ήταν και το Αργηγείο Διοίκησης και Ελέγχου ενώ στη Μόσχα ήταν το Στρατιωτικό Αργηγείο).
Κύρια αφορμή του συμφώνου αυτού, όπως υποστήριξε η Σοβιετική Ένωση, θεωρώντας πιθανή απειλή από τη συμμαχία του NATO, ήταν η προ πενθημέρου της ίδρυσης, ένταξη της “επαναστρατιωτικοποιημένης” Δυτικής Γερμανίας στο NATO στις 9 Μαΐου του ίδιου έτους (1955), δια της επικύρωσης των Συνθηκών Ειρήνης του Παρισιού.
Η οργάνωση, κατηγορήθηκε από τους δυτικούς ότι, χρησιμοποιήθηκε “ντε φάκτο” ως εργαλείο για τον έλεγχο των χωρών που απελευθερώθηκαν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τους Σοβιετικούς και να επεμβαίνει στρατιωτικά ενάντια σε οποιεσδήποτε προσπάθειες έκαναν τα άλλα κράτη για να απεμπολήσουν την πολιτική ηγεμονία των Κομμουνιστικών Κομμάτων τους. Το σύμφωνο διάρκεσε σε όλο τον Ψυχρό Πόλεμο έως ότου ορισμένα κράτη μέλη άρχισαν να αποσύρονται το 1989, μετά από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τις πολιτικές αλλαγές στη πρώην Σοβιετική Ένωση. Διαλύθηκε την 1η Ιουλίου του 1991.
Όλα τα κομμουνιστικά κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης συμμετείχαν στην συμμαχία εκτός από την Γιουγκοσλαβία. όπου ο Τίτο είχε επιλέξει τον δρόμο της ουδετερότητας ενώ αργότερα, αποστασιοποιήθηκε η Ρουμανία και ο Νικολάε Τσαουσέσκου, που ειδικά στη κρίση της Μέσης Ανατολής το 1967, αρνήθηκε την αύξηση των δαπανών για το Σύμφωνο, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο ν΄ απαγορεύει διεξαγωγή στρατιωτικών γυμνασίων των δυνάμεων του Συμφώνου στο έδαφός της. Η δε Αλβανία απέσυρε την υποστήριξή της το 1961 για λόγους ιδεολογικών διαφορών, μετά τη σύγκρουση ΕΣΣΔ – Κίνας και τελικά αποχώρησε επίσημα το 1968 ευρισκόμενη υπό την κινεζική επιρροή.
Ανώτατη πολιτική ηγεσία του Σ.Β. ήταν οι 7 Ηγέτες των Χωρών Μελών (μετά την αποχώρηση της Αλβανίας) και Ανώτατη στρατιωτική ηγεσία οι Αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών – μελών. Η δε διάρθρωση και λειτουργία των στρατιωτικών δυνάμεων του Σ.Β. παρέμενε μυστική.
Ιδρυτικά μέλη:
Σοβιετική Ένωση
Αλβανία ( ως το 1968)
Βουλγαρία
Ρουμανία
Ανατολική Γερμανία
Ουγγαρία
Πολωνία
Τσεχοσλοβακία
Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου περίπου 4.780.000 Αμερικανοί, Άγγλοι και Καναδοί στρατιωτικοί παρέμεναν στην Ευρώπη. Εξ αυτών το 1946 παρέμεναν μόνο 879.000. Αντίθετα η Σοβιετική Ένωση λόγω της απειλής εκ των “επιθετικών βλέψεων” της Δύσης διατήρησε σχεδόν το σύνολο των δυνάμεών της, δηλαδή περίπου 5.000.000 στρατιώτες. Μετά το 1955 οι Σοβιετικοί άρχισαν να μειώνουν τις δυνάμεις τους λόγω του παράλληλου εκσυχρονισμού των όπλων. Έτσι στις αρχές του 1970 η Ρωσία διατηρούσε περί τους 3.500.000 στρατιώτες, ενώ παράλληλα ξεκινούσαν οι συνεννοήσεις για παγκόσμιο αφοπλισμό που όμως ανεστάλησαν τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Την ίδια εκείνη εποχή τα έτερα μέλη του Σ.Β. διέθεταν 50 μεραρχίες για την υποστήριξη της συνθήκης.
