Ο Ερντογάν ρίχνει λάδι σε μαινόμενη φωτιά
Του Ferdinando Glugliano
Bloomberg
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχώρησε σε μία αυστηρή προειδοποίηση προς την κεντρική τράπεζα της χώρας του. Εάν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές τον επόμενο μήνα, λέει ότι θα περιορίσει την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας για να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια. Πρόκειται προφανώς για μια κάκιστη ιδέα και έρχεται στη χειρότερη δυνατή στιγμή. Η λίρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και ο πληθωρισμός αυξάνεται. Η Τουρκία χρειάζεται μια ισχυρή νομισματική εξουσία, όχι μια “μαριονέτα” που θα υπακούει στις πιο παράξενες εντολές του προέδρου.
Ο Ερντογάν έχει εδώ και καιρό λανθασμένες απόψεις σχετικά με τον αντίκτυπο των επιτοκίων. Σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων, πιστεύει ότι μια αυστηρή νομισματική πολιτική πυροδοτεί, παρά χαλιναγωγεί τον πληθωρισμό. Σε συνέντευξή του στο Bloomberg TV τη Δευτέρα, πήγε ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι είναι έτοιμος να παρέμβει στην κεντρική τράπεζα αν δεν ακολουθήσει τις συμβουλές του. “Αυτοί που κυβερνούν το κράτος είναι οι υπεύθυνοι απέναντι στους πολίτες”, είπε.
Μία κακή χρονιά για τη λίρα
Το νόμισμα υφίσταται έντονες πιέσεις
Αυτό δείχνει μια καταφανή έλλειψη κατανόησης των λόγων για τους οποίους είναι απαραίτητη η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Οι πολιτικοί σε όλο τον πλούσιο και αναδυόμενο κόσμο επέλεξαν να μεταβιβάσουν τη νομισματική πολιτική σε ανεξάρτητους τεχνοκράτες ακριβώς επειδή δεν υπόκεινται στις ίδιες πιέσεις με τους πολιτικούς. Οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούν να αυξήσουν τα επιτόκια όταν ο πληθωρισμός αρχίσει να γίνεται ανεξέλεγκτος, ακόμη και αν αυτό μπορεί να αποτελέσει πλήγμα για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Μια έγκαιρη αντίδραση είναι ζωτικής σημασίας για να σταματήσει ο εκτός ελέγχου πληθωρισμός, που θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερες ζημιές.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι βέβαια υπεύθυνοι, αλλά όχι με τον τρόπο που περιγράφει ο Ερντογάν. Οι πολιτικοί μπορούν να ζητήσουν εξηγήσεις σχετικά με τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής, για παράδειγμα στις κοινοβουλευτικές ακροάσεις. Ωστόσο, οι αποφάσεις σχετικά με τα επιτόκια πρέπει να παραμείνουν πλήρως υπό τον έλεγχο των τεχνοκρατών. Ακόμη και ένα “ίχνος” πολιτικής ανάμιξης στη νομισματική πολιτική θα προκαλούσε φόβο στους επενδυτές ότι θα έρθει υψηλότερος πληθωρισμός – οδηγώντας τους να εγκαταλείψουν το νόμισμα και το χρέος της χώρας.
Για την Τουρκία, κάτι τέτοιο θα ήταν σαν να ρίχνει λάδι στη φωτιά. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αυξάνει αμείλικτα τα επιτόκια, ωθώντας ανοδικά το δολάριο και το κόστος δανεισμού σε όλο τον κόσμο. Οι αναδυόμενες αγορές βρίσκονται υπό πίεση, καθώς οι επενδυτές μεταφέρουν τα χρήματά τους πίσω στις ΗΠΑ, προκαλώντας την υποχώρηση των τοπικών νομισμάτων και την άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων.
Η τουρκική οικονομία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της μεγάλης βιασύνης για την έξοδο, λόγω των ευπαθειών της. Η Τουρκία διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών στον κόσμο: 6,5% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου και η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης σημαίνουν ότι αυτό το χάσμα θα παραμείνει υψηλό, παρόλο που οι εξαγωγές στην πραγματικότητα αυξάνονται. Με τον πληθωρισμό στο 10,9%, η οικονομία δείχνει σαφή σημάδια υπερθέρμανσης. Οι επενδυτές ανταποκρίνονται ανάλογα. Η τουρκική λίρα έχει υποτιμηθεί κατά περίπου 15% έναντι του δολαρίου από την αρχή του έτους. Η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου “σκαρφάλωσε” πάνω από το 7%, από 5,2% τον Ιανουάριο.
Η κεντρική τράπεζα προσπάθησε να ανταποκριθεί στην κρίση και να φέρει τον πληθωρισμό κοντά στον στόχο του 5%. Στα τέλη Απριλίου, αύξησε ένα από τα βασικά επιτόκια -το επιτόκιο διευκόλυνσης χρηματοδότησης- κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες, φθάνοντας το 13,5%. Καθώς η κρίση εντείνεται, η τράπεζα χρειάζεται τον πολιτικό χώρο να δράσει πιο επιθετικά. Τα σχόλια του Ερντογάν υπονομεύουν ακόμη και τις πιο δειλές προσπάθειες για να βελτιωθεί η κατάσταση.
Ο Τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε σύντομα να μετανιώσει τα λόγια του. Αν η Τουρκία δεν αυξήσει τα επιτόκια και δεν μειώσει τις δαπάνες, η οικονομία της θα μπορούσε να υποστεί μια πολύ σκληρή “προσγείωση”. Σουλτάνος ή όχι, ο Ερντογάν χρειάζεται τις τουρκικές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές – και τους διεθνείς επενδυτές – με το μέρος του.
