Η ομάδα του Βίσεγκραντ και η επιστροφή στην εποχή του Ύστερου Μεσαίωνα για την Ευρώπη.

Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στην Μπρατισλάβα οι χώρες της ομάδας Βίσεγκραντ συμμετείχαν με κοινή στάση. Στην Ομάδα του Βίσεγκραντ,γνωστή, επίσης και ως χώρες του Βίσεγκραντ ή οι 4 του Βίσεγκραντ ανήκουν η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία.

Η ομάδα προήλθε από μια Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Τσεχοσλοβακίας (η Τσεχία και η Σλοβακία δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της χώρας το 1993), της Ουγγαρίας και της Πολωνίας που πραγματοποιήθηκε στην ουγγρική καστροπολιτεία του Βίσεγκραντ, στις 15 Φεβρουαρίου του 1991 (λίγους μόνο μήνες πριν την διάλυση της ΕΣΣΔ που θα οδηγούσε και επίσημα στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου).

Το Βίσεγκραντ βρίσκεται στην κομητεία Πέστη της Ουγγαρίας στα βόρεια της Βουδαπέστης στη δεξιά όχθη του Δούναβη στον μαίανδρο Δούναβη. Σκοπός της συνάντησης τους ήταν η υποστήριξη της στρατιωτικής, οικονομικής και ενεργειακής μεταξύ τους συνεργασίας αλλά και να ελέγξουν όλες τις παραμέτρους της ένταξής του στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Και τα τέσσερα μέλη της Ομάδας Βίσεγκραντ προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου του 2004.

Όμως η συγκεκριμένη συμμαχία που φαίνεται να ανησυχεί τα διευθυντήρια των Βρυξελλών και του Βερολίνου έχει τις ρίζες της στην εποχή του Ύστερου Μεσαίωνα και οι επαφές/συμμαχίες των χωρών της περιοχής αυτής φαίνεται πως σφυρηλατήθηκαν σε μια σκοτεινή και γεμάτη θάνατο εποχή για την Ευρώπη.

Βρισκόμαστε στο φθινόπωρο του 1335, όταν πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά η συνεδρίαση των ηγετών της Βοημίας (Τσεχία), της Πολωνίας και της Ουγγαρίας στο Βίσεγκραντ. Ο Κάρολος Α΄ της Ουγγαρίας, ο Κάζιμιρ Γ΄ της Πολωνίας και ο Ιωάννης της Βοημίας συμφώνησαν να δημιουργήσουν νέες εμπορικές οδούς για να παρακάμψουν το λιμάνι της Βιέννης και να αποκτήσουν ευκολότερη πρόσβαση σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Επικυρώθηκε επίσης η αναγνώριση της κυριαρχίας της Τσεχίας επί του Δουκάτου της Σιλεσίας. Μια δεύτερη συνάντηση έλαβε χώρα στο 1339, όπου αποφασίστηκε ο διάδοχος του βασιλικού θρόνου της Πολωνίας σε περίπτωση που ο Κάζιμιρ Γ΄ θα πέθαινε χωρίς αρσενικό διάδοχο.

Η συνάντηση, εμπνευστής της οποία ήταν ο Κάρολος Α’ της Ουγγαρίας, κράτησε περίπου δυο μήνες.Ήταν ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας ειρήνης μεταξύ των τριών βασιλείων και την εξασφάλιση μιας συμμαχίας μεταξύ της Πολωνίας και της Ουγγαρίας εναντίον των Αψβούργων της Αυστρίας ( ήταν μία από τις πιο σημαντικές βασιλικές δυναστείες στην Ευρώπη)

{Με καταγωγή αρχικά από την Ελβετία, η δυναστεία των Αψβούργων αρχικά κυβέρνησε την Αυστρία για περισσότερους από έξι αιώνες. Μία σειρά βασιλικών γάμων έφερε στην κληρονομιά του οίκου τη Βουργουνδία, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία, τη Βοημία, την Ουγγαρία και άλλες περιοχές της Ευρώπης.}

Για να κατανοήσουμε τους λόγους που οδήγησαν στη βασιλική συνάντηση του 1335 στην ουγγρική καστροπολιτεία, θα πρέπει να μελετήσουμε τις συνθήκες των αντίστοιχων χωρών στις αρχές του 14ου αιώνα. Βρισκόμαστε στην υποπερίοδο του Ύστερου Μεσαίωνα.

Τα πρώτα χρόνια του 14ου αιώνα χαρακτηρίστηκαν από την αργή μετάβαση από τη Μεσαιωνική Θερμή Περίοδο στη Μικρή Εποχή των Παγετώνων.

Κατά τα έτη 1313-1314 και 1317-1321 σε ολόκληρη την Ευρώπη σημειώθηκαν εκτεταμένες βροχοπτώσεις. Μια ακολουθία από αποτυχημένες σοδειές είχε σαν αποτέλεσμα σοβαρές ελλείψεις τροφίμων εκ των οποίων η σημαντικότερη, εκείνη του 1315-1317 προκάλεσε πολλά εκατομμύρια θανάτους από υποσιτισμό. Η κλιματική αλλαγή συνοδεύτηκε από πτώση της μέσης θερμοκρασίας που με τη σειρά της οδήγησε σε μαρασμό της οικονομικής ζωής. Επιπλέον το 1339 και το 1340 έκαναν την εμφάνιση τους στις ιταλικές πόλεις διάφορες επιδημίες, που είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της θνησιμότητας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ξέσπασε από το 1347 στα λιμάνια της Μεσογείου η μεγάλη πανώλη ή αλλιώς ο Μαύρος Θάνατος.

Οι συνθήκες για τους κατοίκους και τα βασίλεια της Γηραιάς Ηπείρου χειροτέρεψαν περαιτέρω εξαιτίας της περιοδικής επανεμφάνισης του λοιμού για το υπόλοιπο του 14ου αιώνα, αλλά και αραιότερα μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα.

Εξαιτίας όλων των παραπάνω, ο Ύστερος Μεσαίωνας υπήρξε μάρτυρας της ανόδου ισχυρών, χτισμένων γύρω από τη βασιλική εξουσία κρατών-εθνών σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, ιδίως στην Αγγλία, στη Γαλλία και στα χριστιανικά βασίλεια της ιβηρικής χερσονήσου: Αραγωνία, Καστίλλη και Πορτογαλία. Όπως,λοιπόν, είναι κατανοητό, τα βασίλεια της Κεντρικής Ευρώπης, Βοημία, την Πολωνία και την Ουγγαρία καλούνται να συνάψουν σχέσεις μεταξύ τους προκειμένου να ανταποκριθούν στο σκληρό ευρωπαϊκό περιβάλλον. Στις αρχές του 14ου αιώνα και τα τρία γειτονικά βασίλεια είχαν βιώνει τριβές και κοινωνικές αναταραχές. Από το δεύτερο μισό του όμως και έπειτα, οι τρεις ηγέτες είχαν καταφέρει να επιλύσουν τις εσωτερικές συγκρούσεις τους και να δημιουργήσουν ισχυρές χώρες.

Η επαφή λοιπόν των ηγεμόνων στο Βίσεγκραντ θεωρήθηκε επιβεβλημένη προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι διπλωματικοί δεσμοί. Μάλιστα, η συνάντηση καταγράφεται από τον ουγγρικής καταγωγής χρονικογράφο János Thuróczy, ο οποίος παρέχει στα κείμενά του λεπτομέρειες για την συνεδρίαση:

«Κατά το έτος του Κυρίου μας το 1335, ο βασιλιάς της Βοημίας Ιωάννης, γιος του Καρόλου, και ο βασιλιάς των Πολωνών ήρθαν στο κάστρο Βίσεγκραντ, στην αυλή του βασιλιά Καρόλου, για να σφραγίσουν τη συμμαχία τους με μια συνθήκη ειρήνης για όλο το χρόνο. Και έτσι έγινε. Από την γενναιοδωρία του ουγκρικού βασιλείου δόθηκαν 2.500 καρβέλια ψωμί για το μεσημεριανό γεύμα του βασιλείου της Βοημίας, καθώς και ένα καλό μερίδιο της βασιλικών γεύματων, όλα σε αφθονία…….. Για το μεσημεριανό γεύμα του βασιλιά της Πολωνίας δόθηκαν 1.500 καρβέλια ψωμί και άλλα τρόφιμα, καθώς και 180 βαρέλια κρασιού. Ο βασιλιάς της Ουγγαρίας παρουσίασε στον βασιλιά της Βοημίας βασιλιά διάφορα είδη των κοσμημάτων: 50 ασημένια βάζα, δύο φαρέτρες, δύο ζώνες, μια υπέροχη σκακιέρα, δύο ανεκτίμητη σέλες, ένα μαχαίρι με μια ζώνη που αξίζει 200 ​​ασημένια σχέδια και ένα περίτεχνο μαργαριτάρι-στρείδι….. Επειδή ο βασιλιάς της Ουγγαρίας έκανε την αδελφή του βασιλιά της Πολωνίας σύζυγός του, ο Κάρολος, ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, του έδωσε 500 σήματα από τον ωραιότερο χρυσό……. επίσης αποφάσισαν ότι σε περίπτωση επίθεσης του εχθρού σε κάθε μία από αυτές τις χώρες, οι άλλοι θα βοηθήσουν στο πρόβλημα. Και αυτό έχει σφραγιστεί από όρκο μεταξύ τους. (Rácz, György: “The Congress of Visegrád”. In: Visegrád 1335. Bratislava, 2009, pp. 19–29.)

Είναι ολοφάνερο ότι οι επαφές των συγκεκριμένων χωρών χάνονται στα βάθη των αιώνων και δεν πρόκειται για μια τυχαία συμμαχία που δημιουργήθηκε στον απόηχο της μεταναστευτικής κρίσης. Βέβαια από το 1335 που πραγματοποιήθηκε η συνεδρίαση και η συμμαχία τόσες οι συγκεκριμένες χώρες όσο και η Ευρώπη ακολούθησαν μια πορεία γεμάτη από πολέμους, βία και αίμα για να φτάσουμε στη σημερινή εποχή όπου οι πόλεμοι πλέον έχουν πάρει νέα μορφή.

Ίσως γι΄αυτές τις νέες μορφές πολέμου και αίματος να προετοιμάζονται οι ηγέτες των τεσσάρων του Βίσεγκραντ, γι΄αυτό δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις ιστορικές καταβολές που τους συνδέουν.

Στην εικόνα το Βίσεγκραντ σήμερα το οποίο είναι διάσημο για τα λείψανα του βασιλιά Μάτιας Κόρβινους της Ουγγαρίας, τα οποία βρίσκονται σε θερινό ανάκτορο της πρώιμης αναγέννησης και για το μεσαιωνικό του κάστρο. Ο Κόρβινους σύμφωνα με την ιστορία είχε ως υποτελή του ανά διαστήματα τον Βλάντ Γ΄, ηγεμόνα της Βλαχίας, από τον οποίον ο Μπραμ Στόκερ δημιούργησε τον αιμοδιψή χαρακτήρα του Δράκουλα. Αλλά γι΄αυτό το κομμάτι της Ιστορίας, θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.