Ισραήλ και Παλαιστίνη: Ας δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό
Των Oded Eran και Shimon Stein
Carnegie Europe
Η ισραηλινό-παλαιστινιακή “ειρηνευτική διαδικασία” σύντομα θα μετράει 25 χρόνια –ωστόσο δεν υπάρχει καμία διαδικασία, και σίγουρα δεν υπάρχει ειρήνη.
Όχι επειδή δεν προσπαθούν. Το Όσλο το 1993, το Camp Davis το 2000, η Taba το 2001, η Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία το 2002, ο Οδικός Χάρτης για την Ειρήνη το 2003, η Ανάπολις το 2007-2008, και οι προσπάθειες του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, John Kerry το 2014-2015, είναι όλα σταθμοί σε μια μεγάλη λίστα αποτυχιών.
Η προσπάθεια αναζήτησης εκείνων που πρέπει να κατηγορηθούν, είναι μάταιη, ίσως και καταστροφική. Το παιχνίδι κατηγοριών δεν δίνει στους Ισραηλινούς επιπλέον ασφάλεια και στους Παλαιστίνιους ούτε καν ένα άρωμα ανεξαρτησίας. Αλλά υπάρχει ακόμη ανάγκη να βρεθούν οι αιτίες για τις αποτυχίες εάν νοιαζόμαστε για τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστινίους και ευχόμαστε να βρεθεί μια λύση που να δώσει τέλος στη δυστυχία και στην αιματοχυσία.
Το κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των προηγουμένων ειρηνευτικών συνομιλιών ήταν η προϋπόθεση ότι μια συνολική διευθέτηση της σύγκρουσης είναι μια διπλή πρόταση: ότι τίποτα δεν θα επιλυθεί μέχρι να επιλυθούν όλα. Με αυτή τη λογική, απέτυχαν ολόκληροι γύροι διαπραγματεύσεων επειδή οι δύο πλευρές δεν μπορούσαν να καταλήξουν σε μια συμφωνία για όλα τα θέματα. Σύντομα, ενδέχεται να υπάρξει μια άλλη πρόταση στο τραπέζι από την κυβέρνηση Trump –βασισμένη στην ίδια προϋπόθεση και πιθανότατα θα έχει την ίδια μοίρα των προηγουμένων.
Προτείνουμε να αποφευχθεί αυτή η παγίδα, δοκιμάζοντας κάτι καινούριο.
Η τελική λύση παραμένει η λύση των δύο κρατών, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Οι δύο πλευρές πρέπει να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για θέματα που είναι πιο εύκολο για αυτές να συμφωνήσουν και απαιτούν μικρές ή καθόλου σημαντικές παραχωρήσεις. Η ίδια η επίτευξη συμφωνιών, οι οποίες θα εφαρμοστούν στη συνέχεια, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Μια πιθανή λίστα τέτοιων ζητημάτων περιλαμβάνει την επείγουσα κατάσταση στη Γάζα.
Το Ισραήλ αποχώρησε από την περιοχή, δεν έχει καμία αξίωση σε αυτή. Ως εκ τούτου η Γάζα δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο για την πρόοδο σε άλλα θέματα όπως το νερό, η ενέργεια, το περιβάλλον, το διμερές οικονομικό καθεστώς. Οι παλαιστινιακές οικονομικές δραστηριότητες στην Περιοχή Γ –που εξαπλώνεται στο περισσότερο από το 60% της Δυτικής Όχθης και στην οποία οι Παλαιστίνιοι έχουν, σύμφωνα με τις τρέχουσες συμφωνίες, ούτε ασφάλεια ούτε εξουσία- μπορεί να δημιουργήσουν ένα θετικό οικονομικό και πολιτικό momentum. Επιτρέποντας στους Παλαιστινίους να ασκούν οικονομική δραστηριότητα σε τμήματα της περιοχής Γ, αποτελεί ασφαλώς μια σημαντική κίνηση από το Ισραήλ. Αν και αυτό δεν ισοδυναμεί σε αυτό το στάδιο με αλλαγή στο καθεστώς της περιοχής, μπορεί να βοηθήσει στην επανέναρξη της πολιτικής διαδικασίας.
Υπάρχουν δυσκολίες για τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστινίους να αποδεχθούν αυτή την προσέγγιση. Εάν η ισραηλινή κυβέρνηση το προωθήσει, η χώρα θα αντιμετωπίσει ένα κρίσιμο ερώτημα: τι κερδίζει το Ισραήλ από τέτοιες συμφωνίες; Με άλλα λόγια, ποιοι είναι το παλαιστινιακό quid pro quo; Οι Παλαιστίνιοι από την άλλη πλευρά, ίσως υποπτευτούν ότι δεχόμενοι περισσότερες προμήθειες νερού, ηλεκτρικής ενέργειας και γενικώς βελτιωμένου βιοτικού επιπέδου, θα αναβάλλουν την επίτευξη του πολιτικού τους στόχου –ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος. Ένας πιθανός τρόπος να τύχει αυτή η πρόταση θετικής αποδοχής από τους Ισραηλινούς, είναι τα αραβικά κράτη –όπως η Σαουδική Αραβία, το Μαρόκο και ασφαλώς η Αίγυπτος και η Ιορδανία- να προσφέρουν σειρά μέτρων αυξημένης συνεργασίας και εξομάλυνσης των σχέσεων.
Επιπλέον, το να πειστούν και οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί να περπατήσουν σε αυτό το δρόμο, ίσως απαιτήσει μια συντονισμένη προσπάθεια από το Κουαρτέτο για τη Μέση Ανατολή (που αποτελείται από την ΕΕ, τη Ρωσία, τα Ηνωμένα Έθνη και τις ΗΠΑ), να περάσει ένα ψήφισμα του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ που υιοθετεί τον τελικό στόχο των δύο κρατών. Θα αποτελούνταν από ένα ισχύον εβραϊκό κράτος και ένα παλαιστινιακό κράτος, με option οι Παλαιστίνιοι να μπορούν να επιλέξουν είτε να γίνουν άμεσα ένα κράτος με προσωρινά σύνορα ή να περιμένουν μέχρι τα σύνορα να αποφασιστούν και από τις δύο πλευρές. Επιπλέον, το ψήφισμα θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, μια λίστα άμεσων και μακροχρόνιων θεμάτων που θα πρέπει να διευθετηθεί και έναν διεθνή μηχανισμό για την παρακολούθηση της προόδου.
Είναι απαραίτητο ασφαλώς, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να δεσμευθούν σε αυτή την προσέγγιση. Δεν μπορεί επίσης κάποιος να υποτιμήσει τις δυσκολίες για την επίτευξη μιας τέτοιας ευρείας διεθνούς συμφωνίας. Οι Ισραηλινοί οδηγούνται σύντομα σε προεκλογική περίοδο, οι Παλαιστίνιοι είναι εσωτερικά μοιρασμένοι μεταξύ της Ramallah/Fatah και της Gaza/Hamas, και τα μέλη του Κουαρτέτου για τη Μέση Ανατολή, έχουν διαφωνίες σε μεγάλα διεθνή ζητήματα. Συνειδητοποιούμε πως είναι δύσκολο να βρεθεί κοινό έδαφος, αλλά η εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας είναι απαραίτητη –και το Κουαρτέτο πρέπει να ενωθεί για αυτό το σκοπό. Εάν η ΕΕ έχει καλύτερη εναλλακτική, ας την παρουσιάσει. Αλλά να το κάνει γρήγορα.
