Σφήνα Πούτιν στον πόλεμο ΗΠΑ- Κίνας
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Πολιτικός Συντάκτης
ghouliara@geopolitics.iisca.eu
«Οι αρχές της στρατηγικής είναι να ξέρεις το πεδίο μάχης, να ξέρεις τις δυνάμεις του αντιπάλου σου και να κάνεις κάτι που ο αντίπαλος σου δεν περιμένει.» Σουν Τζου, Κινέζος θεωρητικός της στρατηγικής
Σε πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times με τίτλο «Οι HΠΑ, η Κίνα και η λογική του εμπορικού πολέμου», o δημοσιογράφος Gideon Rachman αναφέρεται στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ- Κίνας. «Δεν τους αποκαλούν πολέμους χωρίς λόγο. Ο τελευταίος γύρος εμπορικών κυρώσεων ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ κατευθύνεται από τα αισθήματα του φόβου και της έπαρσης, που οδηγούν και στο ξέσπασμα των πραγματικών πολέμων» αναφέρει ο έμπειρος σε θέματα οικονομίας Rachman, ο οποίος εκτιμά πως «το Πεκίνο θα αναζητήσει νέα όπλα για να πλήξει τις ΗΠΑ, καθώς τελειώνουν τα προϊόντα στα οποία μπορεί να επιβάλλει δασμούς».
Είναι ολοφάνερο πως οι δυο υπερδυνάμεις έχουν πολιτικούς, οικονομικούς και στρατηγικούς λόγους που τους ωθούν σε μια εμπορική σύγκρουση παίζοντας το παιχνίδι του tit for tat (μια σου και μια μου). Όμως, δεν βρισκόμαστε πλέον στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου όπου ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθούσε απαθής. Στη σημερινή εποχή, την εποχή του πολυπολικού κόσμου, όπου κάθε χώρα επιχειρεί με θεμιτά και αθέμιτα μέσα να διατηρήσει και να βελτιώσει την θέση της στην γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα, οι ισορροπίες εναλλάσσονται διαρκώς. Και στον πόλεμο ΗΠΑ – Κίνας, ακόμη κι αν πρόκειται για εμπορικό πόλεμο, μπορούν να πάρουν μέρος κι άλλοι παίκτες, εκμεταλλευόμενοι την μεταξύ τους διαμάχη προς όφελός τους. Αυτή την στρατηγική μοιάζει να ακολουθεί ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν.
Με το βλέμμα στην Ανατολή
Ανήμερα της 11ης Σεπτεμβρίου, ημέρα πένθους για τους Αμερικάνους, λόγω της κατάρρευσης των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη και ημέρα άμεσα συνδεδεμένη με τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, ο Vladimir Putin , λάτρης της σημειολογίας και των εντυπώσεων, υποδεχόταν στο Βλαδιβοστόκ τον Κινέζο ομόλογό του Xi Jinping κατά την έναρξη των εργασιών του ετήσιου Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ. Την ίδια ακριβώς ημέρα ξεκίνησαν και οι ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις Vostok 2018 με τη συμμετοχή της Κίνας. Αναλυτές και ειδικοί, καθώς και όσοι έχουν μελετήσει την προσωπικότητα και τις κινήσεις του Ρώσου ηγέτη τα τελευταία χρόνια, ισχυρίζονται ότι η χρονική συγκυρία και σύμπτωση κάθε άλλο παρά τυχαία υπήρξε. Πρόκειται για μια από τις κινήσεις στρατηγικής Πούτιν, ο οποίος επιχείρησε να δείξει στην κυβέρνηση Τραμπ ότι είναι παρών και μπορεί να παίξει τον δικό του ρόλο στις αμερικανοκινέζικες σχέσεις.
Το 4ο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ: «Απω Ανατολή: Διευρύνοντας το πεδίο των ευκαιριών»
Από τις 11 μέχρι και τις 13 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Βλαδιβοστόκ το 4ο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ, μια διοργάνωση που έχει καθιερωθεί από το 2015 και φιλοδοξεί να παίξει το ρόλο μιας συνάντησης πολιτικών και επιχειρηματιών στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Η επιλογή του Βλαδιβοστόκ ως μόνιμη πόλη φιλοξενίας του Φόρουμ αντανακλά τους μελλοντικούς σκοπούς της ρωσικής πλευράς. Το Βλαδιβοστόκ που σημαίνει κυρίαρχος της Ανατολής είναι ο μεγαλύτερος λιμένας της Ρωσίας στον Ειρηνικό Ωκεανό και το τερματικό του Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου. Η Ρωσία από το 2015, έτος έναρξης του Φόρουμ, έχει θεσπίσει 17 ειδικές οικονομικές ζώνες σε όλη την Άπω Ανατολή, από το Βλαδιβοστόκ στα σύνορα με την Κίνα έως τον Βερίγγειο Πορθμό. Οι ζώνες αυτές έχουν ειδικό φορολογικό καθεστώς για τις επιχειρήσεις, το λεγόμενο «ελεύθερο λιμάνι» του Βλαδιβοστόκ, ώστε να εξασφαλίζονται για επιχειρηματικούς ομίλους – ντόπιους και ξένους – ευνοϊκές συνθήκες για συνεργασίες και ξένες επενδύσεις μακράς πνοής, αλλά και η δυνατότητα να ανοιχτούν σε μια μεγάλη αγορά στο πλαίσιο της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης και του Φόρουμ Ασίας – Ειρηνικού.
Εξάλλου, το μήνυμα Putin στους επιχειρηματίες συμμετέχοντες του Φόρουμ ήταν ξεκάθαρο «οι ξένοι επενδυτές, γενικά όλοι οι επενδυτές που έρχονται στην Άπω Ανατολή, να μην παγιδευτούν σε στερεότυπα και να λάβουν αποφάσεις που δεν επικεντρώνονται στο χθες αλλά στο μέλλον» και συνέχισε «η Άπω Ανατολή σήμερα ανοίγει μεγάλες προοπτικές για επιχειρηματικές δραστηριότητες για το ευρύτερο φάσμα θεμάτων». Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και το κεντρικό σύνθημα της διοργάνωσης «Απω Ανατολή: Διευρύνοντας το πεδίο των ευκαιριών» η οποία ήταν χωρισμένη σε τέσσερις ενότητες όπου και πραγματοποιήθηκαν οι ανάλογες συζητήσεις.
Η πρώτη ενότητα είχε τίτλο: «Η Άπω Ανατολή: Διεθνή σχέδια για συνεργασία» όπου συζητήθηκαν εκτενώς η κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος»(One Belt One Road) και ο ρόλος της ρωσικής Άπω Ανατολής, ο γεωπολιτικός ρόλος της Ρωσίας σε έναν κόσμο που αλλάζει με την άνοδο της Κίνας και της Ινδίας αλλά και η απάντηση στους εμπορικούς πολέμους. Στη δεύτερη με τίτλο «Προτεραιότητες για τη Βιομηχανία» συζητήθηκαν οι τελευταίες εξελίξεις σε ενέργεια, διατροφή, αγροτική οικονομία, τουρισμός, αλιεία και γενικότερα ό,τι αφορά την παραγωγή των χωρών της Ασίας. Η τρίτη ενότητα«Εργαλεία για τη στήριξη των επενδυτών» αφορούσε συζητήσεις για τις ειδικές οικονομικές ζώνες τη δημιουργία Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος.Το Φόρουμ ολοκληρώθηκε με την τέταρτη ενότητα του «Επιχειρηματικού Διαλόγου» όπου πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις και ουσιαστικά επισφραγίστηκαν όλα τα παραπάνω.
Ταυτόχρονα, ο Vladimir Putin είχε την ευκαιρία να συναντηθεί και να συζητήσει με τον Κινέζο ομόλογό του Xi Jinping, τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Shinzō Abe και τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας Moon Jae-in. Ο Ρώσος πρόεδρος ως άριστος οικοδεσπότης, γνωρίζει καλά ότι ένα καλοσχεδιασμένο γεύμα είναι το καλύτερο λιπαντικό για την άψογη λειτουργία του μηχανισμού της διπλωματίας. Δεν δίστασε λοιπόν να προσκαλέσει τον Κινέζο ομόλογό του να ετοιμάσουν παραδοσιακές ρωσικές κρέπες(μπλινί) τις οποίες απόλαυσαν με χαβιάρι και τέλειωσαν το γεύμα τους πίνοντας βότκα. Παράλληλα, ο Putin φρόντισε να περάσει το οικονομικό του μήνυμα, ως απάντηση στο δολάριο, όταν αγόρασε ένα παραδοσιακό ρωσικό ποτό για τον Xi Jinping και ζήτησε να τον πληρώσει με κινέζικα γουάν. Το περιστατικό καταγράφηκε από τις κάμερες των δημοσιογράφων και έκανε τον γύρο του κόσμου. «Δε νομίζω πως έχω ρούβλια», ακούγεται να λέει ο Κινέζος πρόεδρος και ο Putin απαντά πως θα μπορούσε να τον πληρώσει αργότερα σε γουάν! Φυσικά το δολάριο δεν αναφέρεται πουθενά. Ήδη από το 2016 οι δυο χώρες συζητούν να εκτοπίσουν το δολάριο από τις μεταξύ τους εμπορικές συμφωνίες, ενώ θυμίζουμε πως κάτι ανάλογο είχε πει και ο Ρώσος ΥΠΕΞ τον περασμένο Αύγουστο.
Πιο συγκεκριμένα, σε συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογο του Mevlüt Çavuşoğlu, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov δήλωσε πως ο κατάφωρα καταχρηστικός τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν οι Ηνωμένες Πολιτείες το δολάριο θα το αποδυναμώσει ως νόμισμα διεθνών συναλλαγών και ενδέχεται να εξαναγκάσει διάφορες χώρες να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους στα εθνικά τους νομίσματα. Κυρώσεις από τις ΗΠΑ έχει υποστεί και η Τουρκία το τελευταίο διάστημα.
Vostok 2018: η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση από το 1981
Ταυτόχρονα με το Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ, έλαβαν χώρα και οι στρατιωτικές ασκήσεις Vostok 2018 (Ανατολή 2018). Τα μεγαλύτερα στρατιωτικά γυμνάσια στην ιστορία της σύγχρονης Ρωσίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρωσία κοντά στα σύνορα με την Κίνα, με τη συμμετοχή 300.000 Ρώσων στρατιωτικών. Στα γυμνάσια συμμετείχαν επίσης περισσότερα από 1.000 αεροσκάφη, ελικόπτερα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, περίπου 36.000 άρματα μάχης, τεθωρακισμένα και άλλα οχήματα, περίπου 80 πολεμικά πλοία και σκάφη υποστήριξης. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στις ασκήσεις συμμετείχαν και στρατιωτικές μονάδες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας και των Ενόπλων Δυνάμεων της Μογγολίας. Επίσης, είναι η πρώτη φορά σε στρατιωτική άσκηση που η Κίνα εμφανίζεται ως σύμμαχος της Ρωσίας, ενώ στις προηγούμενες εμφανιζόταν ως εχθρός.
Παρόμοιας κλίμακας στρατιωτικά γυμνάσια είχαν να γίνουν από το 1981, όταν στις περιοχές των στρατιωτικών διοικήσεων της Λευκορωσίας, του Κιέβου και της Βαλτικής, αλλά και στην θαλάσσια περιοχή της Βαλτικής στην ΕΣΣΔ είχαν πραγματοποιηθεί τα γυμνάσια «Zapad-81» (Δύση-81) στα οποία συμμετείχαν περίπου 100.000 στρατιωτικοί. Τότε βέβαια η ΕΣΣΔ λόγω και του Ψυχρού Πολέμου κοιτούσε προς την Δύση, γι΄αυτό και η ονομασία Zapad, ενώ πλέον οι βλέψεις της είναι προς την Ανατολή, γι΄αυτό και οι φετινές ασκήσεις ονομάστηκαν Vostok.
Μπορεί ο Putin στο εσωτερικό της χώρας του να αντιμετωπίζει προβλήματα, ειδικά μετά τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό και την αύξηση των ορίων ηλικίας, γεγονός που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, αλλά στο εξωτερικό μοιάζει να κινείται με στρατιωτική ακρίβεια. Μάλιστα, όπως ισχυρίζεται ο Pavel Felgengauer, Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής του Jamestown Foundation το Κρεμλίνο προετοιμάζεται ενεργά για έναν παγκόσμιο πόλεμο.Το ρωσικό Γενικό Επιτελείο επεσήμανε ότι η άσκηση ήταν μια απάντηση στην αυξανόμενη απειλή του πολέμου “είτε αυτός είναι ένας παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος, είτε μια αλληλουχία μεγάλων περιφερειακών πολέμων, όπως ένας πανευρωπαϊκός πόλεμος. «Με τα γυμνάσια Vostok-2018 Ρωσία στέλνει ένα μήνυμα που θεωρεί τις ΗΠΑ ως έναν εν δυνάμει εχθρό και την Κίνα ως έναν εν δυνάμει φίλο», έγραψε ο Dmitri Trenin πρώην αξιωματικός και διευθυντής σήμερα του Carnegie Moscow Center. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, ο Putin αυτή την στιγμή μπαίνει σφήνα στα σχέδια Trump για την Άπω Ανατολή.
Διαβάστε επίσης: Το άνοιγμα Τραμπ στην Ανατολή
