19/03/2024

Προέλευση και Αρχές Ισλαμικού Εξτρεμισμού

 

 

Ο Ισλαμικός Εξτρεμισμός είναι μία επαναστατική θεοκρατική ιδεολογία.

Σκοπός της είναι η απομάκρυνση κάθε υπάρχοντος κοινωνικού και πολιτικού συστήματος και η επιβολή, επί της ανθρωπότητας, ενός και μοναδικού συστήματος βασισμένου στην κατά γράμμα μετάφραση του Κορανίου και της Σαρία. Αυτό επιχειρείται να επιτευχθεί, μέσω της δημιουργίας ενός παγκόσμιου σουνιτικού χαλιφάτου. Μία βασική αρχή της ιδεολογίας αυτής είναι πως η βία δεν είναι απλά νόμιμο δικαίωμα, αλλά άρρητο εργαλείο σε αυτό τον επαναστατικό αγώνα.
Η ιδεολογία του ισλαμισμού στηρίζεται σε δύο στοιχεία.

  • Το πρώτο είναι η περιγραφή του κόσμου όπως αυτός γίνεται αντιληπτός από του μουσουλμάνους.
  • Το δεύτερο αποτελείται από δύο αρχές, που οι εξτρεμιστές θεωρούν αιώνιες και αδιαμφισβήτητες και χωρίζονται σε δύο τύπους.
  • Ο πρώτος παρέχει το πλαίσιο κατανόησης των παγκόσμιων δρώμενων αλλά και των προσωπικών εμπειριών.
  • Ο δεύτερος τύπος περιλαμβάνει τις υποχρεωτικές εκείνες ενέργειες, στις οποίες – σύμφωνα με τον ισλαμικό εξτρεμισμό – απαιτείται να προβούν οι αγνοί μουσουλμάνοι, προκειμένου να επιτύχουν το σκοπό της ιδεολογίας, για να ζήσουν μία αυθεντική ισλαμική ζωή και να κερδίσουν τον παράδεισο.

ΠΡΩΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: ΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑ

Για του οπαδούς του, ο εξτρεμισμός διαθέτει ένα ακαταμάχητο αφήγημα που αγγίζει το συναισθηματισμό τους. Αυτό περιγράφει ένα κόσμο εχθρικό προς το Ισλάμ (διατήρηση σταυροφοριών) και του Μουσουλμάνους. Η θρησκεία και οι πιστοί της αντιμετωπίζουν μία συνεχή καταπίεση και μία αέναη μάχη για επιβίωση, η οποία ξεκινά από τις απαρχές του μουσουλμανισμού. Πρόκειται για μία μάχη εναντίον εσωτερικών εχθρών που πρόδωσαν τη θρησκεία (διαφορετικές σέκτες), αλλά και εξωτερικών αντιπάλων που αποτελούνται από μη ισλαμικές κοινότητες. Το ανωτέρω εκφράζεται μέσα από μία μεγάλη ποικιλία εκφάνσεων της θεωρίας όπως: η μάχη μεταξύ καλού και κακού, η αλήθεια και το ψέμα, το δικαίωμα της μουσουλμανικής ταυτότητας έναντι της προσπάθειας αφομοίωσής των πιστών και μεταξύ των γνήσιων Μουσουλμάνων και των εχθρών του Ισλάμ.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΥ

Μία ιδεολογική αρχή είναι η φονταμενταλιστική πίστη, την οποία μπορεί να απαρνηθεί κάποιος μόνο υπό το κόστος της απόρριψης της ιδεολογίας. Στον Ισλαμικό Εξτρεμισμό, όπως προαναφέραμε, τούτο υφίσταται σε δύο τύπους:

Τις επεξηγηματικές Αρχές: Οι εν λόγω διαιρούν τον κόσμο σε απόλυτες αποκλειστικές και αμοιβαία εχθρικές κατηγορίες. Διαμορφώνουν τα θεμέλια κατανόησης των προσωπικών βιωματικών εμπειριών, της καθημερινότητας και της ανθρώπινης ύπαρξης. Συνήθως, διαθέτουν συνωμοσιολογική μορφή ή την αλληλεπίδραση αγίων, ηρώων και αμαρτωλών.

Τις Καθοδηγητικές και Κανονιστικές Αρχές: Αυτός ο τύπος αρχών διευκρινίζει τις απαραίτητες ενέργειες για:

  • την επίτευξη του σκοπού της ιδεολογίας,
  • την οριοθέτηση της αληθινής μουσουλμανικής συμπεριφοράς και
  • της αποζημίωσης στη μεταθανάτιο ζωή.

Οι Κανονιστικές Αρχές καθορίζουν τους αδιαφιλονίκητους και αδιαμφισβήτητους κανόνες του ενάρετου μουσουλμανικού βίου. Επιβάλουν ξεκάθαρες και συγκεκριμένες υποχρεώσεις και διατάσσουν συγκεκριμένες ενέργειες. Οι οπαδοί πιστεύουν ότι οι ενέργειες αυτές ενσαρκώνουν τη θέληση του Αλλάχ και ως εκ τούτου πρέπει να εκτελούνται, ώστε να ζήσουν σε αρμονία με τη θέλησή Του, για να απολαύσουν την αποζημίωσή τους. Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλουν προς την Πίστη τους να επέμβουν παρεμβατικά για να διορθώσουν και κάθε ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι Μουσουλμάνοι, αλλά και ο όλος ο κόσμος.

Οι Ισλαμιστές Εξτρεμιστές υποστηρίζουν ότι αυτές οι Αρχές ξεπερνούν το χρόνο και τους πολιτισμούς και διαθέτουν θέση φονταμενταλιστικού δόγματος στο Ισλάμ. Ως εκ τούτου, ένας πιστός πρέπει να είναι προσηλωμένος σε αυτές και μπορεί να τις αρνηθεί μόνο υπό το κόστος της άρνησης και αποστασίας.

Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι αυτές οι αρχές δεν επινοήθηκαν από τους εξτρεμιστές. Αντιθέτως, είναι Αρχές που εμπεριέχονται σε φονταμενταλιστικά κείμενα του Ισλάμ, τα οποία οι εξτρεμιστές μεταφράζουν κατά το δοκούν.

Ο Ισλαμικός Εξτρεμισμός διαθέτει μεγάλη ποικιλομορφία εκφράσεως με τις δύο σημαντικότερες μορφές αυτής να αποτελούν η Al- Qa’ida και ο ISIL. Οι οργανώσεις αυτές συνηγορούν στο Αφήγημα και τις Αρχές του εξτρεμισμού, μέσω της προπαγάνδας τους, γεγονός που παρατηρείται ακόμα και σε ισλαμιστές που κινούνται πέριξ του εξτρεμιστικού χώρου, ακόμα και σε απομακρυσμένες, σε σχέση με τη κοιτίδα αυτού, περιοχές όπως η Αυστραλία.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ:

Οι δύο τύποι αρχών που προαναφέρθηκαν εξυπηρετούν διαφορετικούς, αλλά απαραίτητους ρόλους στη μετατροπή ενός ατόμου σε ριζοσπαστικό στοιχείο, καθώς και στη διατήρηση αυτής της ταυτότητας, καθότι, αγγίζουν ευαίσθητα και βασικά ψυχολογικά ερωτήματα της ανθρώπινης:

1. ύπαρξης,

2. προέλευσης και

3. απώτερου σκοπού. Στην ουσία, πρόκειται για την μετατροπή των θρησκευτικών πιστεύω, που ήδη έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση του ανθρώπου, σε μία πιο ριζοσπαστική μορφή.

Οι επεξηγηματικές αρχές παρέχουν το απαραίτητο πλαίσιο που βασίζεται στο θρησκευτικό δόγμα, για την κατανόηση της ζωής και του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει τα κίνητρα στις ενέργειες των συνανθρώπων του οπαδού, καθώς και την εξήγηση των δρώμενων, τόσο στην προσωπική ζωή του, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Όταν οι εν λόγω αρχές εφαρμόζονται στην προσωπική ζωή του πιστού, τότε η ζωή του μπορεί να παρουσιαστεί, ως μέρος της εξυπηρέτησης ενός μεγαλύτερου θεϊκού σχεδίου, όπως αυτό αποδίδεται από τις προφητείες, που περιλαμβάνει την κοσμική σημαντικότητα και την αναπόφευκτη θεία βούληση. Τούτο εξηγεί και τον υψηλό βαθμό προληπτικότητας στις μεσανατολικές κοινωνίες.

Με τις αρχές αυτές επεξηγούνται δυσνόητα και περίπλοκα βιωματικά περιστατικά των πιστών, απλοποιείται η χαοτική φύση του κόσμου και των φαινομενικά τυχαίων και άσκοπων βιωμάτων και ενεργειών και αποδίδεται ένα νόημα αυτών ως μέρος του Θείου Σχεδίου, στο οποίο ο πιστός νοιώθει συμμέτοχος. Κατ’ επέκταση ο πιστός πείθεται να γίνει πειθήνιο όργανο του Ιμάμη του, αφού τα λόγια του εκπορεύονται απευθείας από τον Προφήτη, άρα το σχέδιο του Ιμάμη είναι και μέρος του Θείου Θελήματος.

Επίσης, οι επεξηγηματικές αρχές, εξηγούν τα άνωθεν βιωματικά στοιχεία, ως περιστατικά καταπίεσης, αδικίας και αποτελέσματα συνομωσίας, ενάντια στους αθώους και ενάρετους, με αποτέλεσμα την πρόκληση του κοινού αισθήματος, το θυμό και την τάση εκδίκησης. Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί καλλιεργώντας και αναδεικνύοντας τα υπαρξιακά ερωτήματα των ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα παρέχει τις απαντήσεις μέσα από τις κανονιστικές αρχές. Εν κατακλείδι, καθοδηγούν τον οπαδό στην απλοϊκή λογική του άσπρου-μαύρου, του καλού και του κακού, των φίλων και των εχθρών, ξεχωρίζοντας αυτούς που βρίσκονται εντός της ομάδας (umma) και περιχαράσσοντας τα όρια, εκτός των οποίων, βρίσκονται όλοι οι εχθροί (kafir).

Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσεται η βάση της συναισθηματικής ταυτότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται από την ομαδοποίηση και την ένταξη σε μία κοινότητα, από την οποία απορρέουν υποχρεώσεις για τη διατήρηση και ανάπτυξή της. Αυτή η συναισθηματική βάση βρίσκει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος σε άτομα κοινωνικά περιθωριοποιημένα, που βρίσκονται σε αναζήτηση αποδοχής και προσωπικής ανάδειξης. Φυσικά, στο σύγχρονο περιβάλλον ο μουσουλμανισμός στη Δυτική Κοινωνία προσφέρεται σε μεγάλο βαθμό για την αναζήτηση τέτοιων περιθωριακών στοιχείων, που δεν κατάφεραν την οικονομική και κοινωνική καταξίωση, όπως αυτή προστάζεται από το σύγχρονο δυτικό τρόπο ζωής. Αυτό δεν οφείλεται στη θρησκευτική διαφορετικότητα, αφού αντιστοίχως υπάρχουν και μέλη άλλων θρησκειών, που επίσης δεν καταξιώθηκαν, σύμφωνα με τα υλιστικά κριτήρια και τα κοινωνικά πρότυπα της καταναλωτικής μας κοινωνίας. Ωστόσο, κατά πάγια τακτική των (αυτο)περιθωριοποιημένων κοινωνικών στοιχείων, αναζητείται η εκλογίκευση, με την ψυχολογική έννοια, της πραγματικότητάς τους, η οποία, στην περίπτωση των μουσουλμάνων, αποδίδεται πολύ εύκολα στη χριστιανική φύση της Δυτικής Κοινωνίας.

Οι επεξηγηματικές αρχές δε θα μπορούσαν να λειτουργήσουν από μόνες τους, χωρίς την καθοδήγηση των πιστών, στις απαραίτητες εκείνες ενέργειες που θα επιλύσουν τα προβλήματα, όπως αυτά εγείρονται και διαμορφώνονται μέσα από το Αφήγημα και μεταφράζονται από τις επεξηγηματικές αρχές. Συνεπώς, σε αυτό το σημείο αναλαμβάνουν δράση οι καθοδηγητικές αρχές, οι οποίες άγουν προς βίαιες ή υποστηρικτικές, προς τη βία, πράξεις για την επίτευξη των σκοπών της ιδεολογίας. Χωρίς αυτές δε μπορεί να επέλθει η ριζοσπαστικοποίηση, η νομιμοποίηση και επιτακτικότατα της απαραίτητης ακραίας συμπεριφοράς, καθώς και η καταδίκη (!) κάθε άλλης ενέργειας, που ξεφεύγει από το εν λόγω ακραίο πλαίσιο.

Οι καθοδηγητικές αρχές επιτυγχάνουν, τελικά, την δικαιολόγηση των απαραίτητων ενεργειών, χωρίς την περεταίρω επεξήγηση, ανάλυση ή θεώρηση, αφού όλο το πλαίσιο ενεργειών προκύπτει από τα φονταμενταλιστικά και δογματικά κείμενα (Κοράνι, Hadith, Σαρία) και οποιαδήποτε περεταίρω συζήτηση επί αυτών, θα σήμαινε αμφισβήτησή τους. Με αυτόν τον τρόπο το άτομο λαμβάνει την ηθική δικαίωση των πράξεών του, οι οποίες ορίζονται από μία ανωτέρα προς αυτόν δύναμη, όπως ακριβώς έχει αποδειχθεί και στο πείραμα Milgram.

Στην περίπτωση της δυτικής μουσουλμανικής κοινωνίας, οι καθοδηγητικές αρχές εκμεταλλεύονται την απογοήτευση, που οι επεξηγηματικές αρχές έχουν προηγουμένως διογκώσει. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη τάση αυτοκτονιών, με αιτία την ψυχολογική παραίτηση, που διαθέτουν οι δυτικές κοινωνίες, συγκριτικά με περιοχές, όπως η Αφρική και η Μέση Ανατολή, οι οποίες διαθέτουν πιο σκληροτράχηλες κοινωνίες. Η χρόνια μετανάστευση μουσουλμανικών στοιχείων, από ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έως και σήμερα, από τέτοιες σκληροτράχηλες περιοχές (Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ιράκ, Βόρεια και Κεντρική Αφρική) φέρουν σε επαφή κοινωνικές ομάδες, που δεν έχουν αλλοιωθεί από το δυτικό τρόπο ζωής και επομένως είναι πιο «αγνές» θρησκευτικά με το δυτικό μουσουλμανισμό, αλλά και μεταξύ τους. Φυσιολογικά, τούτο αποτελεί το μεγαλύτερο «συνέδριο» Παγκόσμιου Ισλαμισμού σε ένα τόσο μικρό και φιλελεύθερο χώρο όπως η Ε.Ε. των ανοιχτών συνόρων. Αυτές οι ομάδες, δύναται να ανασύρουν τις βαθύτερες φονταμενταλιστικές μνήμες των περιθωριοποιημένων δυτικών μουσουλμάνων, με τους οποίους έρχονται ταχύτατα και άμεσα σε επαφή, λόγω των γκέτο, που δημιουργούνται, αμοιβαία, από την κοινωνία, αλλά και το «Περιθώριο».

Οι κανονιστικές αρχές καταλήγουν σε έναν, από τον Αλλάχ, υποσχόμενο υλιστικό παράδεισο («Η ελάχιστη ανταμοιβή για τους ανθρώπους του Παραδείσου είναι 80.000 υπηρέτες και 72 σύζυγοι, που κάθονται κάτω από έναν θόλο με μαργαριτάρια και ρουμπίνια»), που τα περιθωριακά μουσουλμανικά στοιχεία νοιώθουν ότι η δυτική κοινωνία τους στέρησε.

Την ίδια στιγμή τα νεαρά μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας βιώνουν τις ίδιες ψυχολογικές δυσκολίες εφηβείας και μετάβασης από αυτή στην ωριμότητα, που βιώνουν και νέοι άλλων δογμάτων της δυτικής κοινωνίας. Σε αυτή τη διαδικασία αναπτύσσεται και η αυτοκαταστροφική, έως και αυτοκτονική τάση των περιθωριακών στοιχείων.

Ο συνδυασμός των δύο ανωτέρω καταστάσεων δημιουργεί το εκρηκτικό μείγμα ψυχοσύνθεσης των επόμενων αγωνιστών και βομβιστών αυτοκτονίας. Το ανωτέρω εξηγεί και το λόγο, που μετανάστες τρίτης γενιάς, στη Γαλλία, ήταν τόσο δεκτικοί στο μουσουλμανικό φονταμενταλισμό. Ως εκ τούτου, ο μουσουλμανικός εξτρεμισμός, πέρα του πλαισίου, μέσα στο οποίο αναπτύσσεται, δεν έχει διαφορές, από κάθε άλλου είδους ιδεολογικό εξτρεμισμό, όπως είναι ο οπαδικός χουλιγκανισμός στον αθλητισμό ή ο ιδεολογικός εξτρεμισμός ακραίων πολιτικών συστημάτων. Ως εξτρεμισμός διαθέτει τις ίδιες πηγές και τις ίδιες διαδικασίες επώασης, αλλά και τον ίδιο στόχο που θέτουν όλα τα (αυτο)περιθωριοποιημένα στοιχεία: την άρχουσα τάξη και την εξουσία.

Geopolitics & Daily News Team

(Αλέξανδρος Νίκλαν – Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
Γιώτα Χουλιάρα – Δημοσιογράφος)

Κεντρική φωτογραφία: Muslim protesters carry signs reading “Behead all those who insult the Prophet” and “Our dead are in Paradise. Your dead are in HELL!” Photograph taken at 2012 Sydney protest against the film Innocence of Muslims. 15 September 2012

 
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2023