Ο Επερχόμενος Θρησκευτικός Εμφύλιος στην Ουκρανία

Γράφει ο Μπάστας Διονύσιος*

Με τον ίδιο τρόπο που δε μπορούμε να εκτιμήσουμε πλήρως μια κατάσταση, όσο αυτή διαρκεί, έτσι πολύ συχνά, οι άνθρωποι που ζουν σε κομβικά ιστορικά σημεία, δεν αντιλαμβάνονται τη κρισιμότητα της εποχής τους. Είναι ένα δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης ότι πολλές φορές θα κληθεί ένας ιστορικός 50 χρόνια αργότερα, να εκτιμήσει και να αναλύσει πως φτάσαμε σε άλλο ένα τραγικό σταθμό της πορείας μας, καθώς πριν το πλοίο συγκρουστεί με το παγόβουνο, θα μπορούσε απλά να έχει αλλάξει πορεία.

Σήμερα λοιπόν, ζούμε σε μια τέτοια εποχή όπου ακριβώς η ηγεσία και οι αποφάσεις λίγων, θα δημιουργήσουν το ματωμένο υλικό, το οποίο δυνητικά θα μελετάται μερικές δεκαετίες από σήμερα. Ο γεωγραφικός χώρος στον οποίο με πάνε οι σκέψεις που μοιράζομαι μαζί σας, είναι η Ουκρανία. Ο θρησκευτικός χώρος, είναι αυτός της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Το γεγονός που είναι σήμερα η σπίθα των αυριανών εκρήξεων, δεν είναι άλλο από τη «ταχυδακτυλουργική» ανακήρυξη μιας Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Ορθοδόξου «Εκκλησίας».

Το χρονικό του πως φτάνουμε στο «Τόμο της Αυτοκεφαλίας» στις 06/01/2019, είναι λίγο πολύ γνωστό, τον Απρίλιο του 2018 ο Ουκρανός Πρόεδρος Ποροσένκο (για τον οποίο πολλοί επιμένουν πως είναι ακόλουθος της Ουνίας, δηλαδή της 5ης Φάλαγγας του Παπισμού στις Ορθόδοξες χώρες) με επιστολή του στον Οικουμενικό Πατριάρχη, ζητά την εκχώρηση Αυτοκεφαλίας. Μια κίνηση καθαρά πολιτικής χροιάς, με ξεκάθαρο γνώμονα τις επερχόμενες εκλογές στην Ουκρανία αλλά και μια ξεκάθαρη επέμβαση στα θρησκευτικά θέματα από τη πολιτική εξουσία. Μια πρακτική που θύμησε εποχές Σοβιετικής Ενώσεως και δεσποτικού ολοκληρωτισμού που αρκετοί ήλπιζαν πως είχαν εκλείψει.

Στις 11/10/2018  από το Φανάρι ανακοινώθηκε η πρόθεση να χορηγηθεί τελικά Αυτοκεφαλία και αποκατάσταση Εκκλησιαστικής Κοινωνίας με σχισματικούς «ιερείς», οι οποίοι όχι μόνο ήταν απορριπτέοι από όλον τον Ορθόδοξο Κόσμο αλλά ακόμη και σήμερα παραμένουν σχισματικοί, στη συνείδηση και τη καθημερινή πρακτική από όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες (-πλην Φαναρίου-). Φαίνεται πως έχει μικρή σημασία το γεγονός πως από το 1997 ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε αναγνωρίσει τον Μητροπολίτη Ονούφριο ως τον μοναδικό, Κανονικό επικεφαλή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία.

Το Δεκέμβρη πια, ο Ποροσένκο ανακοίνωσε, πως η λεγόμενη «σύνοδος ενοποίησης» για τη δημιουργία αυτοκέφαλης ουκρανικής Εκκλησίας θα πραγματοποιηθεί στις 15 Δεκεμβρίου, ενημερώνοντας πως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ζήτησε από τις τρεις Εκκλησίες του Κιέβου, να συμμετάσχουν στο ιστορικό αυτό γεγονός.Ωστόσο, οι επίσκοποι από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία και ποτέ δε ζήτησε Αυτοκεφαλία, μετά από εντολή του Μακαριότατου Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, Ονούφριου απέρριψαν κάθε ιδέα συμμετοχής. Τελικά μόνο δύο Επίσκοποι της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας πήραν μέρος. Ήδη ςτις 7 Δεκεμβρίου, η Ιερά σύνοδος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είχε ανακοίνωσει πως η Κωνσταντινούπολη δεν έχει δικαίωμα σύγκλησης συνόδων στην Ουκρανία, και πως, δεδομένων των «σχισματικών» συμμετοχών της, η «σύνοδος ενοποίησης» θα θεωρείτο παράνομη.

Φυσικά το Πατριαρχείο Μόσχας έχει ήδη αντιδράσει, διακόπτοντας από τις 14/09/2018 τη μνημόνευση του Οικουμενικού Πατριάρχου. Ενδεικτικό της συνεχούς επιδείνωσης, είναι πως από τις 20/10/2018, ξεκάθαρα μετά από δηλώσεις του Μητροπολίτου Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνως ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ Βαρθολομαίος αποκαλείται και θεωρείται πια «σχισματικός».

Όλα αυτά, έχουν κάνει αρκετούς ανθρώπους του Ορθόδοξου κόσμου, που αντιλαμβάνονται τα εν λόγω συγκρουόμενα μεγέθη, κατανοούν τη σημασία των τεκταινόμενων και δεν έχουν λόγο να υποστηρίξουν τη μία ή την άλλη «πλευρά», να ξύνουν το κεφάλι απορημένοι. Φυσικά υπάρχουν και πολλοί, που ευρισκόμενοι εκτός του χώρου της Πίστης, όχι μόνο δε τους ενδιαφέρει η θρησκευτική χροιά της υπόθεσης αλλά όλα αυτά τους φαίνονται ανούσιες λεπτομέρειες «ρασοφόρων πολιτικών». Φυσικά αν κάποιος θέλει να δει τι πραγματικά σημαίνει πολιτική εξουσία με θρησκευτικό μανδύα, δεν έχει παρά να κοιτάξει προς το Βατικανό. Ψιλά όμως γράμματα αυτά, για εποχές συγκρητισμού. Παρόλα αυτά, υπάρχουν προεκτάσεις που είναι προφανής, ακόμη κι αν η μόνη φορά που έχει κάποιος δει Ορθόδοξο Ναό στη ζωή του, είναι σε αναζήτηση σχετικών φωτογραφιών στο Google.

Το Φανάρι διατείνεται πως έχει κάθε δικαίωμα να ανακαλέσει αποφάσεις που είναι εν ισχύ από το 17ο αιώνα, που ουσιαστικά παραχωρούσαν τη διαχείριση της Ουκρανικής Εκκλησίας στο Πατριαρχείο Μόσχας. Ακόμη κι αν ισχύει αυτός ο ισχυρισμός (για τον οποίο στη Μόσχα εγείρονται έντονες κι όχι αβάσιμες αμφισβητήσεις) το επιχείρημα παραμένει παιδαριώδες και κάνεις δεν ενδιαφέρεται να απαντήσει στο απλό ερώτημα «γιατί τώρα»;; Μικρή σημασία έχει το αν όντως έχει το δικαίωμα να πράξει κάτι τέτοιο, αν αναλογισθεί κανείς τις συνέπειες από την άσκηση ενός τέτοιου δικαιώματος. Όλοι μας έχουμε δικαίωμα να πράξουμε διάφορα, αλλά δε το κάνουμε όταν αναλογισθούμε τις συνέπειες. Επίσης όλοι μας μπορούμε να σκεφθούμε δικαιώματα των οποίων καθημερινά παραιτούμαστε για το κοινό καλό. Στις οργανωμένες κοινωνίες (και τις μεγάλες οικογένειες) είναι βασική προϋπόθεση το να θέσεις τη προσωπική σου φιλοδοξία, αντίληψη ή εγωισμό ένα σκαλί πιο κάτω από την ανάγκη του συνόλου. Στην Ορθόδοξη Πίστη είναι ακρογωνιαίος λίθος η υποβίβαση των «δικαιωμάτων» του προσώπου και η υπηρεσία στον κάθε ένα συνάνθρωπο ως υπηρεσία στο Χριστό. Όλα αυτά είναι τόσο απλά και τόσο γνωστά ακόμη και σε ένα παιδί της δευτέρας γυμνασίου. Και όλα αυτά καθορίζουν μια συμπεριφορά εντελώς διαφορετική από αυτή που βλέπουμε σήμερα. Πως λοιπόν, κυρίως στο Φανάρι αλλά και σε μικρότερο βαθμό, (-τουλάχιστον σε αυτό το θέμα-) , στη Μόσχα δεν αντιλαμβάνονται, ότι όχι μόνο οδηγούν τη Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού σε καταστάσεις και σχίσματα που τα παρελθόντα θα είναι «απλές οδοντόκρεμες», αλλά κι ότι αφήνουν σχεδιασμούς της «σοφίας του κόσμου τούτου», δηλαδή του Κοσμικού φρονήματος να οδηγήσουν εκεί που πάντα οδηγούν την ανθρωπότητα;; Χαρακώματα, αίμα και πόνο, που στο τέλος δε μπορείς να ξεχωρίσεις τους θύτες από τα θύματα, με τον ίδιο τρόπο που στην Οργουελική «Φάρμα των ζώων» δε μπορούσες στο τέλος να ξεχωρίσεις τους χοίρους από τους ανθρώπους. Όποιος κι αν έχει (ή δεν έχει) το δικαίωμα χορήγησης αυτοκεφαλίας στη περιοχή της Ουκρανίας, το αποτέλεσμα τέτοιων χειρισμών δε θα είναι τίποτα άλλο, παρά νομιμοποίηση σχίσματος και δημιουργία μια παράλληλης οντότητας, εχθρικής προς την ήδη προ-υπάρχουσα, Κανονική και αναγνωρισμένη Ορθόδοξη Εκκλησία. Μια παράλληλη οντότητα, όχι μόνο με τη θέληση αλλά και τη κρατική υποστήριξη να φέρει σε πέρας ένα τερατούργημα.

Όταν ήδη έχει γίνει ανοικτά λόγος για τη πρόθεση , το νέο «εκκλησιαστικό» μόρφωμα που δημιουργείται, να κάνει χρήση του ονόματος «Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία» και η μέχρι σήμερα επίσημη Εκκλησία να μετονομασθεί σε «Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας», τι περιμένουμε πως θα συμβεί; Όταν ήδη από τις 10/11/2018 ο Ουκρανός Πρόεδρος Ποροσένκο, με δηλώσεις τους καλεί το Πατριαρχείο Μόσχας να εγκαταλείψει την Ουκρανία, τι φανταζόμαστε ότι ακολουθεί; Όταν ήδη στην Ουκρανία ακούγονται φωνές που λένε «να πάρουμε τους ναούς μας από τους Ρώσσους» όπως αποκαλούν Ουκρανοί πολίτες άλλους Ουκρανούς πολίτες, ποιος δε βλέπει το Θρησκευτικό εμφύλιο που καλπάζει προς το μέρος μας. Κι όταν το Ουκρανικό κράτος, το οποίο έχει την υποστήριξη της Δύσης ( -για τους προφανείς γεωπολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους, με συχνές αναφορές του ονόματος του ΥΠΕΞ των Η.Π.Α Μάϊκ Πομπέο, ως ενός εκ των αφανών εμπλεκομένων στην όλη υπόθεση- ), το λιγότερο δείχνει μια αξιοπρόσεκτη ανοχή στα «εγγόνια» των Ουκρανικών SS του Β ΠΠ, τι προσδοκούμε; Μια Ουκρανική «Εκκλησία» που έχει την υποστήριξη αυτού του κράτους ενώ είναι μειοψηφία σε αριθμό ενοριών και με αναιμική αποδοχή από τον υπόλοιπο Ορθόδοξο Κόσμο τι ακριβώς θα πράξει; Αν θεμελιώθηκε πάνω στη βοήθεια εξωτερικών παραγόντων και πολιτικών φιλοδοξιών τι ακριβώς περιμένουμε, να γυρίσει τώρα στο δρόμο της Νηστείας και της Προσευχής;

Κι όταν αύριο, θα δούμε Ουκρανούς πολίτες, που η μητρική τους γλώσσα και η Εθνική τους συνείδηση είναι η Ρωσσική και η λατρεία τους υπηρετείτε από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, να βρίσκονται (στη καλύτερη των περιπτώσεων) σε καθεστώς διακρίσεων από το καθεστώς, ποιος θα φταίει για την έκρυθμη κατάσταση;; Θυμάται άραγε κανείς, σε τι κατάσταση βρέθηκαν οι Ουκρανοί πολίτες του Ντανμπάς πριν οργανώσουν τελικά δημοψήφισμα για την απόσχιση τους;; Κι όταν τελικά η κατάσταση εκτραχυνθεί κι αρχίσουν (-εκ νέου-) οι διαφορές να λύνονται με σφαίρες ποιος θα λογοδοτήσει για το θανατικό, το Φανάρι μήπως;;  Φυσικά τότε η Ρωσσική Ομοσπονδία αν «επιχειρήσει» σε Ουκρανικό έδαφος θα είναι ο «κακός» της παγκοσμίου κοινότητας ενώ αν δεν επέμβει, θα είναι ο «αδύναμος παίκτης» που δε μπορεί να προστατέψει τους «πράκτορες της».

Φαίνεται ότι όποιος παίζει σε αυτή τη σκακιέρα, αρέσκεται στη χρήση των «ίππων» και των «διπλών ερωτημάτων». Το Οικουμενικό Πατριαρχείο που έχει, όχι μόνο το ιστορικό βάρος του να φέρει το Λόγο στους άλογους, αλλά και τη μακραίωνη εμπειρία του να ανθίζει σε καιρούς αιχμαλωσίας, γιατί αφήνεται να είναι πιόνι στη παρτίδα άλλων;; Το λιγότερο δημιουργεί ερωτήματα για τη διαύγεια και τη συγκρότηση των σημερινών διαχειριστών της επίγειου Εκκλησίας. Ότι άρχισε με τη Σύνοδο του Κολυμβαρίου, συνεχίζει να διαιρεί και να κονιορτοποιεί τη Θρησκευτική ενότητα του Ορθοδόξου κόσμου. Είναι γνωστό πως δύο χρειάζονται για το ταγκό, την ευθύνη όμως την έχει πάντα, αυτός που σέρνει το χορό.

Φυσικά οι Ορθόδοξοι αδελφοί στη Μόσχα, δεν είναι άμοιροι ευθυνών. Αν εύχονται να υπηρετήσουν το Ευαγγέλιο ως «Τρίτη Ρώμη», αυτό μπορεί να γίνει μόνο «εν Πνεύματι και αληθεία» κι όχι ως αποτέλεσμα χειρισμών και διαχείρισης καταστάσεων. Η απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να μη λάβει μέρος στη σύνοδο της Κρήτης, έστρεψε τα βλέμματα πολλών Ορθοδόξων προς το Βορρά, και διαρκώς δικαιώνεται. Μια απόφαση όμως, που αιτιολογήθηκε με «λογικοφανή επιχειρήματα» και διπλωματικούς όρους κι όχι με την εξ αρχής διαφαινόμενη «πολιτική» φύση, μιας συνόδου που δεν έλυσε κανένα από τα ανοικτά θέματα του Ορθόδοξου κόσμου. Μιας συνόδου η οποία εξέδωσε κείμενα που μπορούν να ερμηνευθούν ποικιλοτρόπως, σε παραφωνία με το πνεύμα του Ευαγγελίου, που εκφράζεται με τη λογική του «ναι ναι» και του «ου ου». Μια σύνοδος εν τέλη, που χρησιμοποιήθηκε για μια περαιτέρω «προσέγγιση» με τις ομολογίες της Δύσης, δικαιώνοντας όσους έγκαιρα κατηγορούσαν πως αυτή ήταν η όλη επιδίωξη και κατέληξε να προσθέσει ένα ακόμη αγκάθι στο σώμα της Εκκλησίας. Δεν αρκεί όμως να κάνεις το σωστό από διορατικότητα. Για να εμπνεύσεις τους Πιστούς να στραφούν προς το μέρος σου για Πνευματική καθοδήγηση πρέπει η επιλογή να έχει γίνει για τους Ορθούς λόγους. Εκεί πολλά ερωτήματα εγείρονται και μένουν ως τώρα αναπάντητα.

Σίγουρα όμως στη Σλαβική γειτονιά της Ορθοδοξίας, θα υπάρχουν πιο αρμόδιοι από εμένα να προστρέξουν στις εκεί επάλξεις, και να φυλάξουν τις εκεί Θερμοπύλες της λογικής. Αυτό το κείμενο γράφεται από έναν πιστό, που ζει στα θερμά νερά της Μεσογείου κι εκεί βιώνει, αναρωτιέται, προβληματίζεται και προσμένει, οπότε γράφεται με βάση την γνώση του οικείου περιβάλλοντος. Και να επισημάνω πως το παρών κείμενο δεν αποτελεί «μαύρη προπαγάνδα» ή «καλοπληρωμένο άρθρο» όπως κατηγορεί το Φανάρι κάθε φωνή κριτικής, ρίχνοντας λάσπη στον ανεμιστήρα. Είναι γέννημα Αγάπης για την Αλήθεια, που αν και πολύπλευρη είναι πάντα μία. Ίσως να μην είναι τυχαίο τελικά, που όταν στη Μόσχα μιλούν για τον Οικουμενικό Πατριάρχη, συχνά θα βρεθεί κάποιος, να αναρωτηθεί σκωπτικά «που είναι το ποίμνιο του;;» Ίσως εν τέλη, να πρέπει γι’ αυτό «θαυματουργικά» να δημιουργηθεί αυτή η νέα «Εκκλησιαστική» δομή στο Κίεβο. Τι καλό θα φέρει αυτό, σε όποιον την «καθοδηγεί» όταν θα αρχίσει ο κύκλος της βίας, μένει να το δούμε.

Βέβαια το πως χαρακτηρίζει το Φανάρι τις αντίθετες φωνές, είναι ένα πταίσμα αν αναλογισθούμε, πως ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης , προς τα τέλη του Οκτωβρίου του περασμένου έτους έφτασε στο σημείο να δηλώσει πως «είτε αρέσει στους αδελφούς μας τους Ρώσους είτε δεν αρέσει, αργά ή γρήγορα θα ακολουθήσουν τη λύση που θα δώσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διότι δεν έχουν άλλη επιλογή». Ούτε βοηθήθηκε η κατάσταση από τις δηλώσεις του στις 13/12/2018 πως «Η Εκκλησία της Ρωσίας θα μετανοήσει για αυτή της την ακραία απόφαση» αναφερόμενος στη διακοπή Εκκλησιαστικής Κοινωνίας μεταθέτοντας ουσιαστικά, την ευθύνη για τις επιπτώσεις των δικών του πρακτικών στη Μόσχα. Ποιος μετά ευθύνεται όταν το φανάρι κατηγορείται πως εσκεμμένα ξεχνά τι σημαίνει “Primus Inter Pares” ;; Είναι αυτό το ήθος που ταιριάζει σε έναν “άοκνο εργάτη του Ευαγγελίου” όπως έχει αποκληθεί ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από ομοτράπεζους του;; Μακάρι το λάθος να είναι στη δική μου (αναίμακτη) κριτική.

Μη νομιστεί όμως, πως όλα όσα σας παραθέτω είναι σκέψεις ενός μόνο μυαλού. Ήδη από τις 17/09/2018 ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, ως αληθώς επί σκοπόν, έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τα πιθανά αποτελέσματα της «εμμονής» όπως τη χαρακτήρισε του Οικουμενικό Πατριάρχου στο θέμα της Ουκρανίας. Φυσικά έτσι γίνεται ακόμη πιο επιτακτική ανάγκη, η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος να προσέξει πως θα πράξει, όταν θα απαιτηθεί πια να πάρει θέση, κι έτσι θα δειχθεί αν ο προαναφερθείς Ιεράρχης φώναξε σε ευήκοα ώτα ή ματαιοπόνησε. Όταν σε τελική ανάλυση κάποιος δικαιωθεί, έστω και για τα προφανή, καλό είναι να θυμόμαστε που να απευθυνθούμε για συμβουλές την επόμενη φορά. Εξ άλλου από 02/10/2018 ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, έχει ενημερωθεί για τα γεγονότα μέσω επιστολής από τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο οπότε κανείς δε μπορεί να πει πως «δεν ήξερε». Εξ άλλου αν η πρακτική που υιοθετείται σήμερα από το Φανάρι γίνει συνήθεια, πόσος χρόνος θα περάσει μέχρι να δούμε παρόμοια ανοσιουργήματα, στη γεωγραφική περιοχή των Σκοπίων αυτή τη φορά, με κάποια άλλη «αυτοκέφαλη Εκκλησία», με ότι αναστάτωση αυτό θα φέρει στην ήδη ευαίσθητη Βαλκανική;; Για πόσο νομίζουμε ο «θόρυβος» θα ακούγεται από κάπου μακριά;;

Καθ όλη τη (-πτωτική-) πορεία αυτής της θλιβερής ιστορίας, θα μπορούσαν τα πράγματα να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά. Στις 31/12/2018 Ο Πατριάρχης Κύριλλος απέστειλε εκ νέου επιστολή στο Φανάρι, καλώντας ακόμη και την ύστατη ώρα το Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να απεμπλακεί από μια «πολιτική περιπέτεια» αλλά μάταια. Φαίνεται πως είναι επιβεβλημένο, με πρόσχημα τη διαφύλαξη της Ουκρανικής θρησκευτικής ζωής από εξωτερικές παρεμβάσεις της Μόσχας, να οδηγηθεί το Κίεβο σε εξωτερικές παρεμβάσεις της Κωνσταντινουπόλεως. Εξ άλλου όποιος μελετήσει τη πρώτη σελίδα του Καταστατικού Χάρτη της νέας «Εκκλησίας» της Ουκρανίας, που έχει έλθει ήδη στο φως από τις 05/12/2018, θα δει πως ακολουθεί το μοντέλο της Εκκλησίας της Κρήτης, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται, για την υποτιθέμενη ανεξαρτησία της από εξωτερικές επεμβάσεις τρίτων.

Ενός Σχίσματος…μύρια έπονται, αλλά οι άνθρωποι που τοποθετήθηκαν να διαχειριστούν το ανθρώπινο τμήμα, του Θεανθρώπινου Οργανισμού, που καλείται Εκκλησία, ας έχουν κατά νου, ανεξαρτήτου γεωγραφίας, κάτι από τη γραφίδα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «το σχίσμα ουδέ αίμα μαρτυρίου αποπλύνει». Στο κάτω κάτω της γραφής, αν οι δικές μου παραπάνω παράγραφοι είναι γέννημα ανθρώπινης παρανόησης, οι δικές του γραμμές, ήταν προϊόν του Παρακλήτου. Βέβαια θα καυτηριάσει κανείς, πως αν θυμόνταν έστω πως «ο Θεός δε τους χειροτονεί όλους, δια μέσου όμως όλων ενεργεί» ίσως να μη συναγωνίζονταν σε έπαρση, ακόμη κι εμάς τους λαϊκούς.

*Απόφοιτος Θεολογικής Σχολής Αθηνών και Προπτυχιακός Φοιτητής του Καποδιστρ. Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήματος Ρωσσικής Γλώσσας,Φιλολογίας και Σλαβικών Σπουδών