Η τελευταία θητεία του Putin και τα σενάρια για την “επόμενη ημέρα”
Των Ian Bond, Igor Yurgens
Centre for European Reform
Ο Putin έχει κυριαρχήσει στη Ρωσία από το 1999. Τώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με πολλά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου και του πώς να μεταβιβάσει την εξουσία, αν μη τι άλλο. Η Δύση θα πρέπει να προετοιμαστεί για αλλαγή -ή για καθόλου αλλαγή.
Ο Putin έχει κυριαρχήσει στη ρωσική πολιτική σκηνή από το 1999. Αλλά τώρα βρίσκεται στην τελευταία του θητεία ως πρόεδρος. Αντιμετωπίζει οικονομικά, κοινωνικά προβλήματα και προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Και πρέπει να αποφασίσει τι θα συμβεί στο τέλος της θητείας του.
Οι αποδόσεις της ρωσικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια ήταν ανάμεικτες. Ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει, τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν αυξηθεί και η ισοτιμία του ρουβλίου είναι σχετικά σταθερή. Αλλά η ανάπτυξη ήταν αναιμική και τα καθαρά διαθέσιμα εισοδήματα έχουν μειωθεί.
Ο Putin έχει θέσει φιλόδοξους οικονομικούς στόχους για την τελευταία θητεία του, αλλά είναι απίθανο να τους πετύχει. Η Ρωσία δεν επενδύει αρκετά στην εκπαίδευση ώστε να είναι σε θέση να εκσυγχρονίσει και να διαφοροποιήσει την οικονομία. Κυρίαρχοι είναι οι κλάδοι του πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (όπως την μεταφορά επενδύσεων από τον αμυντικό κλάδο σε άλλους, πιο παραγωγικούς τομείς), δεν είναι στα χαρτιά.
Η Ρωσία πλήττεται από δημογραφικό προβλήματα από την Σοβιετική περίοδο. Με ένα συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό και με τον αριθμό των μη υγιών συνταξιούχων να αυξάνεται, η Ρωσία βρίσκεται σε στασιμότητα, τη στιγμή που χώρες όπως η Κίνα κάνουν άλματα προς τα εμπρός.
Ο Putin δεν έχει ακόμη δώσει ένα δείγμα του τι σκέφτεται για τη διαδοχή του. Θα μπορούσε να βρει έναν έμπιστο να αναλάβει ως πρόεδρος. Να αλλάξει το ρωσικό σύνταγμα ώστε να του επιτραπεί να είναι ξανά υποψήφιος. Ή να δημιουργήσει μια νέα θέση από την οποία θα μπορούσε ακόμη να ασκεί εξουσία. Αλλά εάν μείνει στην εξουσία πολύ καιρό, η Ρωσία θα μπορούσε να γίνει σαν τη Σοβιετική Ένωση -ένα σύστημα ανίκανο να ανανεωθεί.
Στην εξωτερική πολιτική, ο Putin είχε σειρά επιτυχιών, και όταν η Δύση αντεπιτέθηκε, για παράδειγμα με την επιβολή κυρώσεων μετά από την προσάρτηση της Κριμαίας, το καθεστώς του χρησιμοποίησε την εξωτερική πίεση ως ενωτική δύναμη στο εσωτερικό. Έχει ανακτήσει μέρος της επιρροής στις διεθνείς σχέσεις που είχε χάσει η Μόσχα όταν διασπάστηκε. Έχει εργαστεί με άλλες μεγάλες δυνάμεις στην επίλυση κοινών προβλημάτων, όταν τον βόλευε. Έδρασε αποφασιστικά όταν η Δύση δίστασε. Και έχει εμπειρία στο να εκμεταλλεύεται τις εσωτερικές διαιρέσεις της Δύσης.
Όταν έχουν να κάνουν με τον Putin, οι φορείς χάραξης πολιτικής της Δύσης πρέπει να ενεργούν σαν να μην πρόκειται να αλλάξει ποτέ τίποτα στη Ρωσία και σαν να μπορούσαν να αλλάξουν όλα σε μια νύχτα. Αυτό σημαίνει να διασφαλίσουν ότι η ίδια η Δύση είναι ανθεκτική μπροστά στις απειλές. Αλλά επίσης ότι η πόρτα είναι ανοιχτή σε βελτιώσεις των σχέσεων. Η Ρωσία πρέπει να αναλογιστεί εάν τα συμφέροντά της θα εξυπηρετούνταν καλύτερα με το να έχει σχέσεις συνεργασίας με τους γείτονές της, μια πολιτική που επίσης θα οικοδομούσε εμπιστοσύνη με τη Δύση.
Διαβάστε επίσης: Μετά τον Πούτιν, τι;
Η Ρωσία και η Δύση θα πρέπει να μιλήσουν για κάποια από τα ζητήματα που τους χωρίζουν, ακόμη και αν μια συμφωνία σχετικά με το τι να κάνουν για αυτά θα πρέπει να έρθει μετά από θεμελιώδεις πολιτικές αλλαγές. Η διεθνής ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των πυρηνικών και των συμβατικών όπλων, θα βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας. Θα πρέπει επίσης να εμφανιστούν νέοι τομείς αντιπαράθεσης, όπως ο κυβερνοχώρος και το διάστημα. Οι δύο πλευρές θα πρέπει να εξετάσουν τα κοινά προβλήματα, όπως την κλιματική αλλαγή ή την παγκόσμια υγεία, τα οποία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μαζί ή τουλάχιστον παράλληλα.
Για τον Putin, μια καλύτερη σχέση με τη Δύση θα μπορούσε να αποτελεί μέρος της κληρονομιάς του. Και η Δύση έχει συμφέρον να θέσει τις βάσεις για μια σταθερή σχέση για το υπόλοιπο της εποχής Putin και για μετά.
