Το πρόβλημα στην Ανατολική Μεσόγειο θα απαιτήσει περισσότερα από τη χρήση της σκληρής ισχύος
Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*
Το πρόβλημα στην Ανατολική Μεσόγειο θα απαιτήσει περισσότερα από τη χρήση της σκληρής ισχύος
- Η Ανατολική Μεσόγειος σήμερα κατακλύζεται από πολλές διαστάσεις συγκρούσεων και αστάθειας.
- Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Γαλλία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ εξακολουθούν να διαφωνούν με την Τουρκία, σχετικά με την επιρροή στην περιοχή ακόμη και με το ρόλο του πολιτικού Ισλάμ στον μουσουλμανικό κόσμο.
- Αν οι ΗΠΑ επιδιώξουν μια εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» κατά της Τουρκίας θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο στη Μεσόγειο αλλά σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
- Η Τουρκία ανταποκρίνεται με «μέγιστη αντίσταση και προβολή ισχύος», το οποίο περιλαμβάνει τη συνεχή υποστήριξη όλων των πολέμων στη περιοχή, καθώς και τη μετατόπιση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς το Πεκίνο και τη Μόσχα.
Ενδιαφέροντα και μη ενδιαφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή
- Οι προτεραιότητες των ΗΠΑ στη Μεσόγειο έχουν μετατοπιστεί. Το πετρέλαιο είναι πολύ λιγότερο σημαντικό οικονομικά και πολιτικά από ό, τι κάποτε, και η Μέση Ανατολή σε σχέση με το παρελθόν δημιουργεί αισιοδοξία για πολιτική σταθεροποίηση.
- Η υψηλότερη προτεραιότητα στην Ουάσινγκτον αφορά τώρα την αντιμετώπιση της εξάπλωσης όπλων μαζικής καταστροφής και τον περιορισμό της επιρροής των αντίπαλων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή.
- Το πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ότι κανένα από τα συμφέροντά τους στη Μεσόγειο δεν εξυπηρετείται με εξαναγκασμό, αλλά ούτε και εξυπηρετούνται από την απόσυρση δυνάμεων, κάτι που πλήττει τους εταίρους και τους συμμάχους, δίνοντάς τους ακόμη και κίνητρα να αναπτύξουν ισχυρότερα όπλα, ανοίγοντας νέες προκλήσεις.
- Όποιος και να εκλεγεί Πρόεδρος τον επόμενο μήνα, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ να μειώσει τη δέσμευσή του στη Μεσόγειο θα συνεχιστεί, αλλά πρέπει να γίνει χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τους φίλους και να ενθαρρύνει τους αντιπάλους ή να εξαπολύσει έναν περιφερειακό αγώνα όπλων.
Ο Μπάιντεν και ο Τραμπ πρέπει να αναμένεται να συμπεριφέρονται διαφορετικά στην επιδίωξη των στόχων των ΗΠΑ.
- Ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ανυπόμονος και συναλλακτικός. Κατά πάσα πιθανότητα θα μειώσει τα αμερικανικά στρατεύματα από τα μέρη που δεν είναι διατεθειμένα να τα προστατεύσουν ή να συνεχίσουν να πληρώνουν (πχ Ιράκ και Συρία) Ο ρόλος του Ισραήλ θα αναγνωριστεί σε αντάλλαγμα για τη βοήθειά του στη διατήρηση της επιρροής.
- Ο Μπάιντεν σε αυτήν την ιδέα, μάλλον δεν αντιτίθεται.
- Ούτε ο Τραμπ ούτε ο Μπάιντεν επιθυμούν τον πόλεμο μεταξύ των συμμάχων, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για το ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα έχει τα περισσότερα να χάσει.
- Ο πόλεμος δεν αποτελεί ελκυστική πρόταση για την Τουρκία, αλλά η δημιουργία θερμών επεισοδίων που μπορούν να οδηγήσουν σε πόλεμο φαίνεται ότι είναι το ζητούμενο. Το Ισραήλ και τα κράτη της Μεσογείου δεν θέλουν η Τουρκία να αποκτήσει επιρροή και θα συνεργαστούν για να το αποτρέψουν.
- Αλλά οι διαφορές δεν πρέπει να αποκρύπτουν τις ομοιότητες. Οι δύο υποψήφιοι συμμερίζονται την επιθυμία να μειώσουν τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ και το ενδιαφέρον να εμποδίσουν την Τουρκία να αποκτήσει επιρροή. Αρκετοί από τους προκατόχους τους είχαν αντίθετη άποψη αλλά η Τουρκία δεν ήταν συνεπής στις δεσμεύσεις της.
- Ο λόγος είναι πολύ ξεκάθαρος. Πίστεψαν στην Άγκυρα ότι μπορούν να βασιστούν περισσότερο στον εξαναγκασμό και πολύ λιγότερο στη διπλωματία.
Συμπεράσματα
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τεράστια καταστροφική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική ισχύ. Αλλά αυτό από μόνο του δεν μπορεί να οικοδομήσει αυτό που χρειάζεται: ένα περιφερειακό δίκτυο ασφάλειας που θα μειώσει τις αντιλήψεις για απειλές στη Μεσόγειο, μείωση των κινήτρων για ανάπτυξη ισχυρών όπλων και αποτροπή καταπατήσεων κυριαρχικών δικαιωμάτων.
- Αυτό το πλαίσιο θα απαιτήσει μια ισχυρότερη διπλωματική σχέση αμοιβαίας κατανόησης, συγκράτησης και σεβασμού. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση χαμηλής έντασης και γκρίζας ζώνης, ή ένας πραγματικός πόλεμος, θα το καταστήσει πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί. Η Μεσόγειος δεν είναι μια στρατιωτική πρόκληση, αλλά μάλλον διπλωματική.
*Ο Υποναύαρχος ε.α. Δημήτριος Τσαϊλάς είναι Senior Researcher of Strategy International και Member of Institute for National and international Security. Διετέλεσε Διοικητής της Ναυτικής Διοίκησης Βορείου Ελλάδος.
