Οι εκκρεμότητες της Γερμανίας
της Judy Dempsey
Carnegie Europe
Η Angela Merkel αποφάσισε τελικά να εμφανιστεί. Μετά από αρκετές ημέρες έντονων διαπραγματεύσεων με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους ελπίζει να έχει ξανά ως εταίρους στο συνασπισμό της, η Γερμανίδα Καγκελάριος ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ασχοληθεί με την Ευρώπη. Για να είμαστε πιο ακριβείς, απάντησε στα σχέδια του Emmanuel Macron για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Merkel ασχολείται επιτέλους με τις ημιτελείς υποθέσεις της Ευρώπης.
Από τότε που εκλέχτηκε ο Macron τον περασμένο Μάιο, ο Γάλλος πρόεδρος έχει επανειλημμένως και επιμόνως μιλήσει για την ανάγκη μιας πιο ολοκληρωμένης Ευρώπης και μιας μεταρρύθμισης του πώς λειτουργεί η ευρωζώνη. Η Merkel έμοιαζε αναποφάσιστη απέναντι στις προτάσεις, επιλέγοντας να περιμένει μέχρι μετά τις γερμανικές εκλογές όταν θα είχε ελεύθερα τα χέρια της να δράσει.
Αλλά το αποτέλεσμα των εκλογών της 24ης Σεπτεμβρίου ήταν καταστροφικό και για τους Χριστιανοδημοκράτες της Merkel και για τους Σοσιαλδημοκράτες υπό τον Martin Schulz. Οι ψηφοφόροι μεταφέρθηκαν κατά χιλιάδες στο ακροδεξιό, αντί-μεταναστευτικό και αντί-μουσουλμανικό AfD. Τώρα είναι το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα στη γερμανική βουλή, έχοντας εκλεγεί μετά από μια εκστρατεία που βασιζόταν στην απόφαση της Merkel να επιτρέψει τουλάχιστον 1 εκατ. πρόσφυγες να βρουν καταφύγιο από τους πολέμους στη Συρία και στο Ιράκ στη διάρκεια του 2015.
Όταν οι ίδιες οι προσπάθειες της Merkel να σχηματίσει έναν συνασπισμό με τους Ελεύθερους Δημοκράτες και τους Πράσινους, κατέρρευσαν, στράφηκε στους Σοσιαλδημοκράτες. Μετά από εβδομάδες που ο ένας καταφερόταν εναντίον του άλλου -λες και δεν γνώριζαν τι πρεσβεύει το κάθε κόμμα- η Merkel και ο Schulz συμφώνησαν στο περίγραμμα ενός νέου κυβερνητικού προγράμματος. Ο Macron ήταν ενθουσιασμένος. Και δεν είναι περίεργο. Με “σπρώξιμο” από τον Schulz, πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ενδιάμεση συμφωνία έθεσε την Ευρώπη στην κορυφή της ατζέντας.
Αναφερόταν στη διάθεση “ειδικών δημοσιονομικών πόρων για την οικονομική σταθεροποίηση και την κοινωνική σύγκλιση”. Θα μπορούσε να είναι το “σημείο εκκίνησης για ένα επενδυτικό προϋπολογισμό για την ευρωζώνη”, συνέχισε. Και το Βερολίνο “θα μπορούσε να αυξήσει τη συμβολή της Γερμανίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ”. Αυτά ήταν θέματα που στο παρελθόν η Merkel δεν θα είχε εξετάσει καν. Ήταν πάντα περισσότερο στην πλευρά των κρατών-μελών και των εθνικών συμφερόντων τους παρά στις πολιτικές της κοινότητας ή των επιτροπών.
Ο λόγος για την αλλαγή της Merkel είναι ότι είναι απελπισμένη να κλείσει μια συμφωνία με τους Σοσιαλδημοκράτες. Σε αντίθετη περίπτωση, αντιμετωπίζει την προοπτική του να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ή να ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφία. Και τα δύο θα οδηγούσαν σε περαιτέρω αβεβαιότητα για το μέλλον της Ευρώπης, σε μια στιγμή που η Ευρώπη περιμένει μια σταθερή Γερμανία να συνεργαστεί με τη Γαλλία για να πάνε την Ευρώπη πιο κάτω.
Ωστόσο, παρά την αίσθηση ανακούφισης των Merkel, Schulz, Macron, η συμφωνία θα μπορούσε να εκτροχιαστεί -και γρήγορα.
Ο Schulz βρίσκεται ήδη αντιμέτωπος με μια εξέγερση από το κόμμα του. ΟΙ Σοσιαλδημοκράτες στο κρατίδιο της Σαξονίας-Ανχαλτ και στο Βερολίνο απέρριψαν την ενδιάμεση συμφωνία αλλά το Βρανδεμβούργο την υποστήριξε. Χθες ο Schulz θα προσπαθούσε να “πουλήσει” τη συμφωνία σε ένα διχασμένο συνέδριο κόμματος. Δεν είναι μόνο το μέλλον του που διακυβεύεται. Όλη η συμφωνία για τον συνασπισμό θα μπορούσε να διαλυθεί.
Ως κόμμα, οι Σοσιαλδημοκράτες δεν θέλουν να παίξουν ξανά δεύτερο ρόλο στο συντηρητικό μπλοκ της Merkel. Το έκαναν δύο φορές στο παρελθόν, μεταξύ 2005-2009 και από το 2013 μέχρι σήμερα. Και μετά από κάθε εκλογές, έχασαν ψηφοφόρους. Πίστευαν ότι το κόμμα έχανε την ταυτότητά του, όταν απέχει από τις παραδοσιακές αξίες της σοσιαλδημοκρατίας.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν απομακρυνθεί από τις παλιές αριστερές αξίες, από την εποχή που ο Gherhard Schreder ήταν Καγκελάριος. Ήταν ένας από τους λίγους Γερμανούς ηγέτες που εισήγαγε μια ριζοσπαστική αναδιοργάνωση της αγοράς εργασίας και του συστήματος παροχών κοινωνικής πρόνοιας και ανεργίας. Ο Schroeder πλήρωσε ακριβό τίμημα για αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Έχασε τις εκλογές του 2005 από τη Merkel.
Το γεγονός ότι η Γερμανία έχει ποσοστά-ρεκόρ στην απασχόληση, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις εργασιακές μεταρρυθμίσεις του Schroeder, όχι στις διαδοχικές κυβερνήσεις συνασπισμού της Merkel. Πραγματικά, οι επιχειρηματίες εκφράζουν δυσφορία για την απουσία οικονομικών μεταρρυθμίσεων τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην φορολογία, έχουν τεθεί σε αναμονή.
Αυτά ήταν τα θέματα που η βάση του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών ήθελε να διευθετήσει ο Schulz κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον συνασπισμό. Συγκεκριμένα, ήθελαν ένα καθολικό σύστημα υγείας, όχι ένα που να βασίζεται στο τωρινό διπλό ιδιωτικό και δημόσιο σύστημα. Παρόλα αυτά, ο Schulz μπορεί να τους πει ότι κατάφερε να πείσει τους συντηρητικούς να αυξήσουν τις παροχές προς τους συνταξιούχους και προς τα παιδιά. Η ηγεσία του Schulz είναι στην κόψη του ξυραφιού. Εάν τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί καλά στο συνέδριο του κόμματός του στις 21 Ιανουαρίου, θα αποδυναμωθεί περισσότερο και η θέση της Merkel.
Αυτό θα είναι κακά νέα για τη Γερμανία και για την Ευρώπη. Χωρίς αμφιβολία, κάποιοι από τους επικριτές της Merkel στην Πολωνία και στην Ουγγαρία, στην Ελλάδα και ασφαλώς στη Ρωσία, θα χαιρόταν να δουν την πλάτη της Merkel. Αλλά δεν είναι ακόμη η ώρα να ξεγράψουμε τη Merkel. Η ενδιάμεση συμφωνία για τον συνασπισμό, εάν ο Schulz καταφέρει να πείσει το κόμμα του, αφορά στο να αντιμετωπίσει η Merkel τις εκκρεμείς υποθέσεις. Και αυτές οι εκκρεμείς υποθέσεις αφορούν την Ευρώπη.
