Σε μοναχική πορεία το Ηνωμένο Βασίλειο στην κρίση με τη Ρωσία
της Susi Dennison
Εuropean Council On Foreign Relations
Στο τέλος του περασμένου έτους, αναλογιζόμενος τον μεγαλύτερο φόβο του Ηνωμένου Βασιλείου για το 2018, υπέθεσα ότι αυτός θα μπορούσε να ήταν η προοπτική της απομόνωσης και η ένδειξη ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν θεωρούν πλέον την μετά το Brexit Βρετανία ως έναν κρίσιμο εταίρο. Την περασμένη εβδομάδα, φάνηκε σαν αυτός ο φόβος ίσως να έχει γίνει πραγματικότητα ήδη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει βρει τη σχέση του με τη Ρωσία να έρχεται σε κρίση λόγω της επίθεσης στο Σαλισμπουρι πριν από λίγες ημέρες, προφανώς με έγκριση του Putin, σε έναν πρώην κατάσκοπο Ρώσο, το Sergei Skripal και στην κόρη του Yulia, επηρεάζοντας επίσης και έναν αστυνομικό που έσπευσε να τους βοηθήσει. Η χρήση στρατιωτικών οργανικών χημικών, αναφέρθηκε από την Theresa May στη Βουλή των Κοινοτήτων την περασμένη εβδομάδα ως “μια παράνομη χρήση βίας από το ρωσικό κράτος στο Ηνωμένο Βασίλειο”.
Μετά από μία έντονη εβδομάδα -η οποία ξεκίνησε με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson να χάνει τη δουλειά του μια ημέρα μετά από τις δράσεις της Ρωσίας στο Σαλισμπουρι- οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει το Ηνωμένο Βασίλειο, με τη Nicky Haley, την Αμερικανίδα εκπρόσωπο στον ΟΗΕ, να δηλώνει ότι οι ΗΠΑ πίστευαν πως η Ρωσία είναι υπεύθυνη για την επίθεση. Επομένως η “ειδική σχέση” πέρα από τον Ατλαντικό, στην οποία οι φίλοι του Brexit στην κυβέρνηση της May έχουν στηριχθεί τόσο πολύ για να δικαιολογήσουν γιατί “μια Παγκόσμια Βρετανία σε μια διμερή εποχή” θα είναι μια χαρά εκτός ΕΕ, φαίνεται να είναι ανέπαφη για την ώρα.
Αλλά οι εταίροι της ΕΕ άργησαν περισσότερο να υποστηρίξουν το Ηνωμένο Βασίλειο. Καθώς η προθεσμία για εξηγήσεις που είχε θέσει η Theresa May στο Κρεμλίνο έληγε την προηγούμενη Τρίτη, και τα νέα διαδόθηκαν για την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να απελάσει 23 Ρώσους διπλωμάτες ως απάντηση, ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Heiko Maas, χαρακτήρισε απογοητευτική την απουσία εξηγήσεων από τη Ρωσία, και δήλωσε πως κατανοούσε πλήρως γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο αισθάνθηκε ότι έπρεπε να αντιδράσει στην κατάσταση. Η προϊστάμενός του μέχρι στιγμής δεν έχει αποκηρύξει δημοσίως το συμβάν, αν και η Downing Street έσπευσε να δηλώσει ότι η Καγκελάριος Merkel εξέφρασε την υποστήριξή της σε μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ των δύο στις 13 Μαρτίου.
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Yves Le Drian υποσχέθηκε “συντονισμό στο υψηλότερο επίπεδο” με το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς ξετυλίχθηκε η κατάθεση την Τετάρτη το βράδυ, και την Πέμπτη, ο πρόεδρος Macron υποσχέθηκε επίσης ότι η Γαλλία θα πάρει μέτρα ως απάντηση των ρωσικών ενεργειών στις επόμενες ημέρες. Σε αυτό το σημείο, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, Donald Tusk, ανέλαβε επίσης δράση από την πλευρά της ΕΕ, και υποσχέθηκε ότι το ζήτημα θα εξεταστεί σε μια ήδη φορτωμένη ημερήσια διάταξη της Συνόδου Κορυφής του Συμβουλίου της ΕΕ αυτή την εβδομάδα.
Ιδιαίτερα μετά από την ουκρανική κρίση το 2014, η Ρωσία ήταν ένας εταίρος που έχει προκαλέσει διαιρέσεις εντός καθώς και μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ, μεταξύ εκείνων που δίνουν έμφαση στη σημασία του διαλόγου και εκείνων που τάσσονται υπέρ μιας πιο επιθετικής προσέγγισης στο παιχνίδι εξουσίας. Και πάλι, αξίζει να σημειωθεί ότι χρειάστηκε πάνω από μία εβδομάδα για τις άλλες κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν δημοσίως ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δίκαιο να αντιδράσει έντονα σε ό,τι συνέβη στο Σαλισμπουρι.
Είναι δύσκολο να φανταστούμε μια κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, πριν από πέντε χρόνια, ίσως και τρία, να μην έχει συντονίσει τις δημόσιες δηλώσεις της βήμα προς βήμα με τους Ευρωπαίους εταίρους. Σε αυτή την περίπτωση, η theresa May φαίνεται ότι έχει περάσει κάποιες μοναχικές ημέρες βιώνοντας την πρώτη αίσθηση για το πώς θα είναι η επιλογή της Μεγάλης Βρετανίας να το κάνει διμερώς, παρά πολυμερώς εντός της ΕΕ.
Τελικά, από τη στιγμή που έχουμε καταλήξει με το Ηνωμένο Βασίλειο να λαμβάνει στήριξη από τους βασικούς εταίρους του σε μια ανακοίνωση Ηνωμένου Βασιλείου-Γαλλίας, Γερμανίας-ΗΠΑ για το συμβάν, ίσως δεν έχει τόση σημασία σε αυτή την περίσταση. Αλλά η μεγαλύτερη εικόνα ενός Ηνωμένου Βασιλείου που πρέπει να λειτουργεί μονομερώς, ελαφρώς ξεχωριστά από τις σχέσεις ασφάλειας που την προστατεύουν, έχει μεγάλη σημασία. Είναι υπερβολικό να φανταστούμε ότι τμήμα των υπολογισμών στη Μόσχα για την διεξαγωγή αυτής της επίθεσης τώρα, και στο Ηνωμένο Βασίλειο αντί οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ, ήταν για να δοκιμαστεί η ισχύς τέτοιων συμμαχιών, και ιδιαιτέρως η αμοιβαία εμπιστοσύνη στις σχέσεις μεταξύ Λονδίνου και Βερολίνου, Λονδίνου και Παρισιού, σε αυτή την τεταμένη περίοδο με τις συζητήσεις για το Brexit να εντείνονται;
Πηγαίνοντας αυτή τη σκέψη ένα βήμα μακριά, δεν υπάρχει κίνδυνος ότι η απογοήτευση εντός της πολιτικής ελίτ του Ηνωμένου Βασιλείου για το ότι χρειάστηκε να περάσουν 48 ώρες ώστε οι εταίροι στην ΕΕ να σπεύσουν δημοσίως να το υπερασπιστούν σε μια τέτοια σοβαρή επίθεση, θα τους κάνει να αμφισβητήσουν περαιτέρω το να δείξουν καλή θέληση σε άλλη κατεύθυνση για την εξασφάλιση μιας συνεχιζόμενης στενής συμμαχίας για την ασφάλεια και την άμυνα μετά το Brexit, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σοβαρές απώλειες τόσο για την ΕΕ των 27 όσο και για το Ηνωμένο Βασίλειο;
Καθώς οι 28 ηγέτες της ΕΕ οδηγούνται στο τραπέζι της συνόδου κορυφής, θα ήταν καλό να προβληματιστούν για τις επιπτώσεις των γεγονότων της προηγούμενης εβδομάδας, όχι μόνο για τη συζήτηση σχετικά με την κρίση Ηνωμένου Βασιλείου-Ρωσίας, αλλά επίσης για τη συμφωνία σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές της διαπραγμάτευσης για τη μελλοντική σχέση ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου. Εάν θα μπορούσε να υπάρξει κάτι καλό που μπορεί να βγει από το μαύρο σύννεφο που βρίσκεται πάνω από το Σαλισμπουρι την προηγούμενη εβδομάδα, θα μπορούσε να είναι ότι θα χρησιμεύσει ως μια έγκαιρη, πραγματική υπενθύμιση του πόσα διακυβεύονται για το Ηνωμένο Βασίλειο στο να αποφασίσει τις μελλοντικές συμφωνίες συνεργασίας ασφάλειας με τις άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ.
