Από τη παθητική στρατηγική περνάμε στην προωθητική εξισορρόπηση

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Η Κυβέρνηση προχωράει σε μια προωθητική εξισορρόπηση, και εκτιμάται ως μια ρεαλιστική εναλλακτική στρατηγική. Αντί να προσπαθούμε να ξεφύγουμε από την επιτακτική ανάγκη εξισορρόπησης της ισχύος, όπως κάναμε για μια τουλάχιστον γενιά, η πατρίδα μας θα έπρεπε να την έχει αγκαλιάσει. Η ελληνική πολιτική ασφαλείας και αμυντική στρατηγική πρέπει να επιδιώξει την ασφάλεια όχι μέσω της υπέρμετρης ή παθολογικής πίστης στο Διεθνές Δίκαιο, αλλά μάλλον με τη διατήρηση των περιφερειακών ισορροπιών ισχύος και την αντιμετώπιση των βασικών αιτιών ανασφάλειας.

Η στρατηγική εξισορρόπησης ισχύος στο μέλλον απαιτείται να επιδιώκει να εμποδίσει τους εχθρούς μας να ασκήσουν κυριαρχία στις βασικές περιφέρειες, ενσωματώνοντας και εμπλέκοντας τις στρατιωτικές δυνάμεις τους σε περιοχές που μας προκαλούν ανησυχία με τρόπους που θα αναγκάζουν τον Ελληνισμό να αναλάβει μεγαλύτερους κινδύνους σε αντάλλαγμα μεγαλύτερης αλληλεγγύης με συμμάχους και εταίρους.

Βέβαια είναι απαραίτητο εκτός των πολιτικών και διπλωματικών κινήσεων να εφαρμόσουμε μια μορφή προληπτικής άμυνας, με ενίσχυση της στρατιωτικής διπλωματίας, τις ανταλλαγές αποστολών, την πολυεθνική κατάρτιση και κυρίως την ανάπτυξη των αμυντικών μας ικανοτήτων. Αντί να βλέπουμε την προληπτική άμυνα ως δραστηριότητα που εκτελούν οι ένοπλες δυνάμεις μόνο όταν εμπλεκόμαστε σε πολέμους, θα πρέπει να είναι μια κεντρική αποστολή του Υπουργείου Άμυνας από την περίοδο της ειρήνης. Όπως γνωρίζουμε ο κύριος σκοπός των ενόπλων δυνάμεων είναι να αποτρέψουν τους πολέμους, καθώς και με στρατιωτικές επιχειρήσεις να διαμορφώνουν το περιβάλλον ασφάλειας.

Επίσης, μια στρατηγική για την προωθητική εξισορρόπηση μπορεί να επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε συμφωνίες και στρατιωτικές συμμαχίες για να αντικαταστήσει εν μέρει και να συμπληρώσει τις ελληνικές ικανότητες. Αυτό είναι και πιο δραματικό και πιο πρακτικό από αυτό που ακούγεται. Για παράδειγμα, αντί να δαπανήσουμε μεγάλο κόστος και πολιτικό κεφάλαιο για να αναπτύξουμε Πολεμική Αεροπορία  με τέσσερις μοίρες F-35, κάτι που η ελληνική οικονομία δεν αντέχει, θα μπορούσαμε αντίθετα να διερευνήσουμε εάν οι φίλοι Ισραηλινοί που ήδη αναζητούν συμβατικές ικανότητες βομβιστικής επίθεσης μεγάλης εμβέλειας μπορούν να απορροφήσουν μέρος αυτής της ικανότητας, υποθέτοντας ότι είναι απαραίτητες. Αυτές οι αλλαγές θα δημιουργούσαν, με τη σειρά τους, μεγαλύτερη ανάγκη όχι μόνο για κοινές ασκήσεις, αλλά για συνδυασμένες (πολυεθνικές) ασκήσεις και αποφάσεις νέας δομής δυνάμεων.

Ωστόσο, η προωθητική εξισορρόπηση, παρά το γεγονός ότι είναι αμυντική στρατηγική καθαυτή, δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς εθνική πολιτική συναίνεση. Αυτό διότι ένας αποτρεπτικός λόγος αναφοράς των πράξεων δεν είναι αμετάβλητος στη στρατηγική ασφάλειας. Είναι οι πολιτικές, οι οικονομικές και θεσμικές μορφές εθνικής πολιτικής ανάπτυξης που αντισταθμίζουν τους κινδύνους που γίνονται δεκτοί με αλλαγές ακόμη και στη δομή των δυνάμεων. Στην εποχή μας, είδαμε ότι οι ελληνική οικονομία να παρασύρεται προς την αποσύνθεση. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να λάβει σοβαρά υπόψη της περιφερειακές μεταβλητές στην περιοχή μας. Και αντιμετωπίσαμε μια οικονομική κρίση, που είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της ίδιας της ιδέας της ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των εξοπλισμών.

Οι αποφάσεις της εθνικής ασφάλειας εκτός του τομέα της άμυνας επηρεάζουν την πιθανότητα και τη σοβαρότητα των μελλοντικών προκλήσεων που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας. Ο εκσυγχρονισμός των οπλικών συστημάτων, οι περιφερειακοί θεσμοί, οι οικονομικές εταιρικές σχέσεις, η διακρατική οικοδόμηση της κοινωνίας των πολιτών  είναι οι τομείς που ενισχύουν την ασφάλεια διευρύνοντας τη βάση της και δημιουργώντας πηγές σταθερότητας που συμπληρώνουν τη στενή λογική της αποτροπής και του χειρισμού των κινδύνων.

Τέλος, με τη στρατηγική εξισορρόπησης, η Ελλάδα χρειάζεται να θέσει αμυντικούς στόχους για την υπεροχή του αέρα ή τον έλεγχο της θάλασσας σε περιοχές ζωτικού μας χώρου στη νοτιοανατολική Μεσόγειο που βρίσκονται κοντά στον εχθρό. Υποστηρίζω ό, τι  θα ήταν μια πολύ λιγότερο δαπανηρή δύναμη μακροπρόθεσμα, όταν αυτά τα είδη επιχειρήσεων δεν θα απαιτούν απεριόριστη ανάπτυξη ελληνικών δυνάμεων. Η προσαρμογή της διάρθρωσης των ημετέρων δυνάμεων για την εκτέλεση αυτών των επιχειρήσεων αντί για τον εξοπλισμό για μια μονομερή μάχη θα απαιτήσει μια κοινή δύναμη διαφορετικού μεγέθους και σχήματος από τη σημερινή δομή δυνάμεων.

*Ο Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Senior researcher of Strategy International και Member of Institute for National and International Security.