Η Ελλάδα ως το αδύναμο σημείο της Ευρώπης μετά την κατάρρευση του DAESH

των Daveed Gartenstein & Ross Colin P. Clarke

To DAESH ως «χαλιφάτο με εδαφικά σύνορα» συνετρίβη πριν από περίπου ένα χρόνο, όταν ο Παγκόσμιος Συνασπισμός στη προσπάθειά του να το νικήσει, απελευθέρωσε την περιοχή Μπαγκούζ, το τελευταίο εδαφικό κομμάτι των τζιχαντιστών στη Συρία. Ο αντίκτυπος της επιστροφής ξένων βετεράνων τρομοκρατών, μετά από αυτή την εδαφική κατάρρευση, αποδείχθηκε χαμηλότερος από ό, τι φοβόντουσαν πολλοί παρατηρητές, χωρίς να υπάρξουν τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ευρωπαϊκό έδαφος που να συνδέονται με μαχητές που εγκατέλειψαν την περιοχή συγκρούσεων τον περασμένο χρόνο.

Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι ορισμένοι μαχητές μπορεί να παίρνουν το χρόνο τους σχεδιάζοντας την  επιστροφή στη δράση. Λόγω ορισμένων παραγόντων – όπως χαλαρές φυλάξεις στα σύνορα (μέχρι και τον Ιανουάριο του 2020 ήταν αυτό που έμενε ως νόρμα), υψηλά επίπεδα διαφθοράς, και αυξανόμενη ριζοσπαστικοποίηση και ισλαμιστική εξτρεμιστική δραστηριότητα στη χώρα – η Ελλάδα θα μπορούσε να αποδειχθεί κόμβος ξένων τρομοκρατών μαχητών κατά τη φυγή τους οι οποίοι επιδιώκουν να σχεδιάσουν επιθέσεις στην Ευρώπη.

Άλλες σημαντικές μεταβλητές καθιστούν την Ελλάδα υποψήφια για ξένους τρομοκράτες. Πρώτον, η προσοχή των αδύναμων δυνάμεων ασφαλείας της χώρας θα μπορούσε να επιστραφεί σε εξέχουσες μη τζιχαντιστικές απειλές, συμπεριλαμβανομένων των αριστερών αναρχικών ή των δεξιών φασιστών. Μια άλλη ανησυχία είναι ότι για μια χώρα όπως η Ελλάδα που έχει πολεμήσει εδώ και καιρό τους αριστερούς τρομοκράτες, οι δυνάμεις ασφαλείας μπορεί να επικεντρώνονται πολύ στενά σ’ αυτήν την απειλή, οδηγώντας τους να παραβλέψουν ή να υποτιμήσουν την παρουσία τζιχαντιστών. Ένα παρόμοιο ζήτημα φαινόταν ως  παράγοντας στις βομβιστικές επιθέσεις του Πάσχα τον Απρίλιο του 2019 στη Σρι Λάνκα, όπου οι δυνάμεις ασφαλείας είχαν πολεμήσει τους αυτονομιστές Ταμίλ για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που αγωνίστηκαν να αναγνωρίσουν την αναδυόμενη απειλή που θέτουν οι τζιχαντιστές με δεσμούς με το DAESH.

Η εξελισσόμενη μεταναστευτική κρίση που έχει παραλύσει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με μια ασταθή οικονομία και τον αυξανόμενο λαϊκισμό, σημαίνει ότι οι τζιχαντιστές θα μπορούσαν απλώς να κάνουν λιγότερο έλεγχο από ό, τι σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν οι μαχητές δεν κατευθύνουν την οργή τους στο ελληνικό κράτος, αλλά αντ ‘αυτού χρησιμοποιούν τη χώρα και τους συνδέσμους της με την υπόλοιπη Ευρώπη για να συνομοτήσουν, να σχεδιάσουν και να οργανώσουν επιθέσεις.

Η Ελλάδα έχει χρησιμεύσει συχνά ως πύλη για τους αλλοδαπούς μαχητές ώστε να μετακινούνται σ’ όλη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της αύξησης της ικανότητας της τρομοκρατικής οργάνωσης να εκτοξεύει απεργίες στην Ευρώπη, η Ελλάδα χρησίμευσε ως βασικό σημείο διέλευσης για τους Γάλλους και Βέλγους μαχητές του DAESH- καθώς και ως κόμβος υλικοτεχνικής υποστήριξης.

Ο Abdelhamid Abaaoud, ο αρχιτέκτονας πολλών επιθέσεων στην Ευρώπη, οργάνωσε το πλάνο της επίθεσης στο Verviers του Βελγίου, από ένα διαμέρισμα στην Αθήνα. Τα μέλη του πυρήνα του μετακινήθηκαν στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας πριν από τις καταστροφικές επιθέσεις στο Παρίσι, τον Νοέμβριο του 2015. Ο Γάλλος επαναπατριζόμενος Ibrahim Boudina μετακινήθηκε επίσης μέσω της Ελλάδας το 2014 πριν επιστρέψει στη Γαλλία με την πρόθεση να πραγματοποιήσει επίθεση. Επίσης το 2014, ένας Γάλλος επαναπατριζόμενος με το όνομα Abdelkader Tliba επιχείρησε να διέλθει μέσω του κεντρικού ιταλικού λιμένα της Ανκόνα, ένα σημαντικό σημείο υποδοχής για μετανάστες που ταξιδεύουν από την Ελλάδα εκείνη την εποχή.

Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια είναι επίσης κόμβοι για κλεμμένα και παραποιημένα ταξιδιωτικά έγγραφα, και είναι πιθανό οι ξένοι τρομοκράτες μαχητές να επιστρέψουν σε αυτές τις χώρες για να αποκτήσουν ψευδείς ταυτοποιήσεις. Σύμφωνα με τον πρώην διευθυντή της EUROPOL, Rob Wainwright, «υπάρχει ένα ολόκληρο υποσύνολο εγκληματικής δραστηριότητας και εγκληματικού τομέα που ασχολείται με την κλοπή διαβατηρίων και την παραγωγή εξελιγμένων διαβατηρίων και την προμήθειά τους στην εγκληματική αγορά». Στο επίκεντρο αυτής της εγκληματικής δραστηριότητας βρίσκεται η Ελλάδα. Τον Φεβρουάριο του 2018, μέλη της ομάδας οργανωμένου εγκλήματος της Ελλάδας συνέλαβαν έντεκα μέλη διεθνούς εγκληματικού δικτύου που εμπλέκονται στην κλοπή και παραποίηση ταξιδιωτικών εγγράφων. Το δίκτυο επωφελήθηκε από τη μετακίνηση υπηκόων τρίτων χωρών από την Ελλάδα σε άλλα μέρη της Ευρώπης.

Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ελκυστική για υποψήφιους τρομοκράτες λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας με το πεδίο μάχης Συρίας-Ιράκ και τα μακρά χερσαία και θαλάσσια σύνορά της. Μια έκθεση του 2015 έδειξε ότι εκατοντάδες άτομα με συνδέσμους με τζιχαντιστικές ομάδες θα μπορούσαν να βρίσκονται στη χώρα, αν και το πού βρίσκονται σήμερα είναι εικασία. Το 2017, η τουρκική αστυνομία ισχυρίστηκε ότι διέκοψε ισχυρούς δεσμούς  λαθρεμπορίου μέσω Ελλάδας και Βουλγαρίας, αν και αξιωματούχοι πληροφοριών στην περιοχή πίστευαν εκείνη την εποχή ότι ορισμένες από αυτές τις διαδρομές παρέμειναν ανοιχτές.

Η εικόνα που δημιουργήθηκε όταν συζητάμε για ένα ιδανικό καταφύγιο τρομοκρατίας είναι μια απομακρυσμένη και σε μεγάλο βαθμό παράνομη χώρα όπως το Αφγανιστάν, όπου η Αλ Κάιντα απολάμβανε ένα ασφαλές καταφύγιο για χρόνια καθώς μεγάλωσε το δίκτυο και σχεδίαζε επιθέσεις παγκοσμίως. Αλλά μια χώρα όπως η Ελλάδα θα μπορούσε, στην πραγματικότητα, να είναι η ιδανική τοποθεσία για άτομα και μικρούς πυρήνες μαχητών. Εκεί, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη σύνδεση της χώρας με την νόμιμη χρηματοπιστωτική οικονομία και τη σύγχρονη υποδομή επικοινωνίας και μεταφορών.

Η Ελλάδα ονομάστηκε «μαλακή κοιλιά» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τρομοκράτες που θέλουν να διεισδύσουν στην ήπειρο. Οι αναδιοργανωμένες πολιτικές έκδοσης, τα συντριπτικά δικαστήρια και τα σωφρονιστικά συστήματα και οι αναποτελεσματικές πολιτικές φυλάκισης αφήνουν ελεύθερο χώρο σε ορισμένους επαναπατριζόμενους.

Καθώς το DAESH  ξεθωριάζει περισσότερο από τα πρωτοσέλιδα, υπάρχει ο κίνδυνος η ομάδα να προπαθήσει για να αποδείξει την ανδρεία της, ξεκινώντας μια επίθεση στο ευρωπαϊκό έδαφος. Εάν πετύχει, τότε είναι πολύ πιθανό το πλάνο της οργάνωσης να διευκολυνθεί  ή τουλάχιστον να έχει ανταποκρίσεις και συνδέσεις με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ελληνική Δημοκρατία.

Daveed Gartenstein-Ross is the chief executive officer of Valens Global, and the author or volume editor of over twenty books and monographs about terrorism and sub-state militancy. 

Colin P. Clarke is a senior research fellow at The Soufan Center and an assistant professor at Carnegie Mellon University’s Institute for Politics & Strategy.

πηγή: The National Interest