Οι πύραυλοι τύπου Κρουζ αφήνουν το σημάδι τους στη Μέση Ανατολή

Των Douglas Barrie και Timothy Wright
IISS

Μια πρόσφατη πυραυλική επίθεση – την πατρότητα της οποίας διεκδίκησε από το κίνημα των ζαϊντιτών – σιιτών μουσουλμάνων Χούθι της Υεμένης (Ανσάρ Αλλάχ) – εναντίον πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στην πόλη Τζέντα, λιμάνι της Σαουδικής Αραβίας στην Ερυθρά Θάλασσα, υποδηλώνει ότι το Ιράν μπορεί να έχει αναπτύξει και προμηθεύσει τους Χούθι με μια βελτιωμένη έκδοση του επιθετικού πυραύλου εδάφους – εδάφους (LACM)  351/Quds-1, ο οποίος ονομάζεται χάριν συντομίας Quds-2. Η επίθεση αντικατοπτρίζει επίσης την ευρύτερη υιοθέτηση των LACM στην περιοχή, με δύο ή τρία περισσότερα κράτη είτε να έχουν αποκτήσει πρόσφατα τέτοια όπλα είτε να βρίσκονται στο κατώφλι της ένταξης στο “κλαμπ” των πυραύλων τύπου Κρουζ.

Το ντεμπούτο του Quds-2

Εκπρόσωπος της Ανσάρ Αλλάχ ισχυρίστηκε ότι πύραυλος Quds-2 “με πτερύγια” χρησιμοποιήθηκε για να χτυπήσει την πετρελαϊκή εγκατάσταση στην Τζέντα στις 23 Νοεμβρίου. Η διατύπωση έδειξε ότι πιθανότατα επρόκειτο για όπλο τύπου Κρουζ.

Η απόσταση της Τζέντα από το πλησιέστερο τμήμα εδάφους το οποίο ελέγχεται από την Ανσάρ Αλλάχ στην Υεμένη είναι κάτω από 700 χιλιόμετρα. Αυτό πιθανότατα πλησιάζει το μέγιστο εύρος του Quds-1, ενός από τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν σε έτερη επίθεση – την οποία επίσης διεκδίκησε η Ανσάρ Αλλάχ – εναντίον πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στην ανατολική Σαουδική Αραβία, τον Σεπτέμβριο του 2019.

Μολονότι δεν υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τον Quds-2, η απόσταση από την οποία πρέπει να εξαπολύθηκε η πιο πρόσφατη επίθεση υποδηλώνει ότι η αυξημένη εμβέλεια πιθανόν να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του Quds-2.

Εάν ο Quds-2 είναι μια μετεξέλιξη του Quds-1, μία πιθανότητα είναι να χρησιμοποιεί ένα πιο αποδοτικό καύσιμο και έναν ισχυρότερο ενσωματωμένο κινητήρα από τον προκάτοχό του. Τουλάχιστον στην αρχική του φάση, ο Quds-1 βασίστηκε σε ένα μη αδειοδοτημένο αντίγραφο του τσεχικού κινητήρα TJ-100. Το Ιράν αναπτύσσει ένα εγχώριο σύστημα κίνησης, το TJ-HP1, που θα μπορούσε να είναι συμβατό με το πτητικό σύστημα του  Quds. Αυτός ο κινητήρας έχει την ίδια διάμετρο με τον TJ-100, αλλά παράγει περίπου 15% περισσότερη ισχύ.

Το Ιράν είναι το μόνο κράτος που θα μπορούσε να έχει προμηθεύσει δυνητικά έναν LACM σε μη κρατικό φορέα όπως οι Χούθι, ωστόσο αρκετές χώρες της περιοχής είτε διαθέτουν ήδη είτε βρίσκονται στη διαδικασία απόκτησης τέτοιων πυραύλων. Ως επί το πλείστον αυτοί εκτοξεύονται από αέρος, αν και το IISS και άλλοι ειδικοί εκτιμούν ότι το Ισραήλ διαθέτει πυραύλους που μπορούν να εκτοξευθούν τόσο από υποβρύχια, όσο και από αέρος.

Διάδοση μέσω απομίμησης

Η χρήση συμβατικών LACM από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Desert Storm (Καταιγίδα της Ερήμου) το 1991 απέδειξε την αποτελεσματικότητα τέτοιων πυραύλων και, ως εκ τούτου, τα κράτη της Μέσης Ανατολής ενδιαφέρθηκαν να αποκτήσουν τέτοια επιθετικά όπλα μεγάλης εμβέλειας. Αυτή τη στιγμή, ορισμένα κράτη του Κόλπου ενθαρρύνθηκαν επίσης να αποκτήσουν LACM υπό το φως των προσπαθειών του Ιράν να αναπτύξει ένα οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) συζητούσαν με τη Γαλλία την αγορά αεροπορικά εκτοξευόμενου LACM, ενώ κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας, το Ισραήλ έθεσε ενώπιον της Ουάσινγκτον την επιθυμία του να αποκτήσει τον πύραυλο Tactical Tomahawk.

Στις ΗΠΑ υπήρξε αντίθεση και στις δύο προοπτικές, με την ανησυχία να επικεντρώνεται στο Καθεστώς Ελέγχου Τεχνολογίας Πυραύλων (MTCR), μια μη δεσμευτική και ανεπίσημη διεθνή συμφωνία για τη χρήση κλασσικού τύπου ελέγχων στις εξαγωγές, με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης πυραύλων και της σχετικής τεχνολογίας. Το MTCR δημιουργήθηκε το 1987, αρχικά από επτά κράτη, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, για να προσπαθήσει να επιβραδύνει τον πολλαπλασιασμό πυραυλικών συστημάτων ικανών να μεταφέρουν ωφέλιμο φορτίο 500 κιλών σε απόσταση άνω των 300 χιλιομέτρων.

Η Ουάσινγκτον αντιτάχθηκε στην πώληση μιας παραλλαγής του αεροεκτοξευόμενου γαλλοβρετανικού πυραύλου SCALP EG / Storm Shadow στα ΗΑΕ (μιας παραλλαγής του γνωστής ως Black Shaheen) από κοινού με το Λονδίνο και το Παρίσι. Εν μέρει, η συζήτηση βασιζόταν στην πραγματική απόδοση του Black Shaheen σε σύγκριση με το SCALP EG / Storm Shadow, αν και η παραλλαγή των Εμιράτων πιστεύεται ότι είχε βεληνεκές μεγαλύτερο των 300 χιλιομέτρων. Παρά τις ανησυχίες των ΗΠΑ, η πώληση προχώρησε και ο πύραυλος εισήλθε στα αποθέματα των ΗΑΕ το 2003-2004.

Το ενδιαφέρον του Ισραήλ για τον Tomahawk, ωστόσο, δεν έλαβε την έγκριση των ΗΠΑ και πιθανότατα οδήγησε σε ένα ισραηλινό εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης τέτοιων όπλων. Την απόκτηση της παραλλαγής SCALP EG / Storm Shadow από τα ΗΑΕ ακολούθησε η Σαουδική Αραβία και πιο πρόσφατα η Αίγυπτος και το Κατάρ. Το Κουβέιτ έχει ήδη παραγγείλει το όπλο.

Οι προσπάθειες της Τεχεράνης

Μέχρι το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990, το Ιράν επιδίωκε επίσης την απόκτηση LACM, πέραν της δραστηριότητάς του στο πεδίο των βαλλιστικών πυραύλων.

Το 2001, απέκτησε παράνομα έξι στρατηγικούς πυραύλους Κρουζ Kh-55 (AS-15A Kent) σοβιετικής εποχής, χωρίς τις κεφαλές, από παράνομες πηγές στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το πτητικό μοντέλο των Kh-55 και τη διαμόρφωση του κινητήρα ως βάση για ένα δικό του, εθνικό πρόγραμμα που συνδέεται με τα ονόματα Meshkat, το οποίο ανακοινώθηκε από την Τεχεράνη το 2012, Soumar, που παρουσιάστηκε το 2015 και Hoveizeh, το 2019. Το βεληνεκές το οποίο ισχυρίζεται η Τεχεράνη και για τους τρεις πυραύλους ποικίλλει και η διαμόρφωση του κινητήρα έχει επίσης αναθεωρηθεί αρκετές φορές. Υπάρχουν ερωτηματικά σχετικά με την κατάσταση λειτουργίας αυτών των πυραύλων, με ενδείξεις ότι το Ιράν αντιμετώπισε προβλήματα απόδοσης των κινητήρων.

Συγκριτικά, ο μικρότερος Quds-1, ο οποίος αναπτύχθηκε από έτερο ιρανικό ινστιτούτο, δοκιμάστηκε σε πεδία μάχης αρκετές φορές, κατά τη διάρκεια επιθέσεων της Ανσάρ Αλλάχ στη Σαουδική Αραβία. Η διαμόρφωση του Quds-1 είναι αξιοσημείωτη στο ότι, σε αντίθεση με τα σχέδια που βασίζονται στον Kh-55, φαίνεται ότι έχει ένα περίβλημα κινητήρα τοποθετημένο πάνω από την πίσω άτρακτο και όχι κάτω από αυτήν.

Η σχετική επιτυχία των επιθέσεων των πυραύλων Κρουζ της Ανσάρ Αλλάχ, ιδίως όσον αφορά την προπαγάνδα, σχεδόν σίγουρα υποστηρίζει την θεωρία της περαιτέρω ανάπτυξης των ιρανικών πυραύλων Κρουζ. Ένας στόχος ανάπτυξης μπορεί να είναι η βελτίωση της ακρίβειας του τερματικού. Οι εικόνες των συντριμμιών των Quds-1 που παρουσίασε η Σαουδική Αραβία δεν φαίνεται να δείχνουν προφανή στοιχεία τερματικής καθοδήγησης, με τον πύραυλο να βασίζεται πιθανόν μόνον σε δορυφορική και σε αδρανειακή πλοήγηση.

Από στρατιωτική άποψη, η υιοθέτηση των LACM στην περιοχή αντικατοπτρίζει τη λειτουργική χρησιμότητα τέτοιων συστημάτων. Με την πιθανή εξαίρεση του Ισραήλ, κανένας δεν είναι διττής ικανότητας (ένας όρος που σημαίνει ότι τόσο πυρηνικές όσο και συμβατικές κεφαλές είναι διαθέσιμες και μπορούν να μεταφερθούν από τον συγκεκριμένο πύραυλο).

Ωστόσο, από την οπτική γωνία του ελέγχου διάδοσης όπλων, φαίνεται η δυσκολία διαχείρισης του πολλαπλασιασμού των συμβατικών συστημάτων εκεί όπου υπάρχουν περιφερειακά κίνητρα ασφαλείας, τα οποία ενθαρρύνουν την εισαγωγή τέτοιων δυνατοτήτων στα εθνικά αποθέματα κάθε δοσμένης χώρας.

Πηγή: Capital.gr