Πιθανές περιφερειακές επιπτώσεις από τη τουρκο-Αιγυπτιακή προσέγγιση

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς* 

Η ομαλοποίηση των εντάσεων με τη νέα ενοποιημένη κυβέρνηση στη Λιβύη προκαλεί επιφυλακτική αισιοδοξία ότι η καταστροφική διάθεση που επέδειξαν στον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα της Βόρειας Αφρικής μπορεί τελικά να σταθεροποιηθεί μετά από μια δεκαετία χάους και συγκρούσεων. Ωστόσο, παραμένουν πολλά εμπόδια. Ιδίως η συνεχιζόμενη συμμετοχή εξωτερικών παραγόντων στη Λιβύη, όπου έχει διεξαχθεί μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση μεταξύ ανταγωνιστικών στρατοπέδων παράλληλα με έναν συνεχιζόμενο αγώνα για επιρροή μεταξύ Ρωσίας, Ευρώπης και ΗΠΑ.

Η Τουρκία, η Ρωσία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διατηρούν διάφορους βαθμούς επιρροής στη χώρα, παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων και αντιπροσωπειών. Η Τουρκία και η Αίγυπτος ωστόσο πραγματοποιούν διμερείς διερευνητικές συναντήσεις στο πλαίσιο προσεκτικών προσπαθειών να επαναπροσδιορίσουν τους δεσμούς που προκαλούνται από συγκρουόμενες θέσεις σχετικά με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τον πόλεμο στη Λιβύη. Η Τουρκία επιδιώκει να ανοικοδομήσει τις σχέσεις με την Αίγυπτο και τα αραβικά κράτη στον Κόλπο, ώστε να εξευμενίσει τη νέα διοίκηση των ΗΠΑ, αφού οι διαφορές πολιτικής έχουν αφήσει την Τουρκία απομονωμένη τόσο από τους Άραβες γείτονές της όσο και από τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Βέβαια οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία επιδιώκει να τερματίσει την επιρροή του προέδρου της Αιγύπτου Σίσι, μπορεί να αποτελέσει το μεγαλύτερο εμπόδιο σε αυτή τη προσέγγιση. Οι προσεχείς μήνες, και ιδίως η προσπάθειες για μια αναπτυσσόμενη προσέγγιση μεταξύ της Άγκυρας και του Καΐρου, εκτιμάται ότι θα καθορίσουν τη βιωσιμότητα της τελευταίας ειρήνευσης και θα απεικονίσουν τον αντίκτυπό της όχι μόνο στην εσωτερική δυναμική της Λιβύης, αλλά και στην αιγυπτιακή σταθερότητα στα σύνορα με τη Λιβύη.

Βραχυπρόθεσμα, η πρόσφατη πολιτική προσέγγιση εξαρτάται αν θα σταθεροποιήσει τη Λιβύη και τη γειτονιά της από την έκβαση των προσφορών του Ερντογάν που έχει ξεκινήσει τελευταία προς στο Κάιρο, και αυτό που μας ενδιαφέρει σφόδρα είναι η συμφωνία που κάναμε για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με τους Αιγυπτίους, την οποία η Άγκυρα θα προσπαθήσει να ακυρώσει. Στο παρελθόν οι δύο χώρες έχουν διαφωνήσει για αυτό που το Κάιρο θεωρεί προσπάθεια της Άγκυρας να εισβάλει στο έργο φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, στο οποίο οι αντίπαλοι της Τουρκίας, Ελλάδα και Κύπρος είναι βασικοί εταίροι με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη. Από την άλλη μεριά, η Τουρκία έλαβε δημόσιες διαβεβαιώσεις από τον προσωρινό πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά ότι η Λιβύη θα τιμήσει τη παράνομη συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης που υπέγραψε το GNA με την Άγκυρα, το οποίο, εάν εφαρμοστεί, θα εμποδίσει σοβαρά τα σχέδια για τον αγωγό EastMed, ένα έργο στο οποίο ο Ελληνισμός και οι σύμμαχοί μας στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν σαφές συμφέρον.

Στο βαθμό που τέτοιες πράξεις μεταφράζονται σε τουρκο-Αιγυπτιακή προσέγγιση, η μείωση των εντάσεων μεταξύ της Άγκυρας και του Καΐρου πιθανότατα θα συμβάλει στη μείωση των εντάσεων στη Λιβύη, όμως ανοίγουν ένα νέο διπλωματικό κεφάλαιο για την Αθήνα. Μια βαθύτερη προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου (και, κατ’ επέκταση, των ΗΑΕ) θα είχε τελικά πιο σημαντικές επιπτώσεις στον ευρύτερο περιφερειακό αγώνα μεταξύ των πιο ρεαλιστικών σουνιτικών κρατών και των αντιπάλων τους μεταξύ των υποστηρικτών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αλλά προς το παρόν την έκταση της πιθανής αλλαγής απομένει να τη δούμε.

Εν τω μεταξύ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Αθήνα θα πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούν τις εξελίξεις στη Λιβύη από κοντά, όχι μόνο για όσα συμβαίνουν στη χώρα, αλλά σε όλη τη περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου, όπου εκτιμάται να δημιουργηθούν νέες γεωπολιτικές καταστάσεις.

*Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς ΠΝ δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: https://radioeastmed.medium.com/egypt-seeks-eastern-libya-buffer-with-turkey-3e9cc203f4c5