Νέες τεχνολογίες αναδιατυπώνουν τον χαρακτήρα του πολέμου και αλλάζουν την ικανότητα των κρατών να προβάλλουν την ισχύ. Εμείς αλλάζουμε;

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς* 

Ο ηλεκτρονικός πόλεμος ειδικά στο πεδίο πληροφοριών/αντιπληροφοριών μπορεί να παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στις συγκρούσεις παγκοσμίως. Οι αντίπαλοι καταρρίπτουν και αποτρέπουν ο ένας τα drones του άλλου. Διαταράσσουν και παρεμποδίζουν τις επικοινωνίες. Παρόλο που τα όπλα του κυβερνοχώρου έχουν δημιουργήσει περιορισμένα φυσικά αποτελέσματα στα πεδία των μαχών, δεν οφείλεται στην έλλειψη προσπάθειας. Στις νέες μορφές πολέμου διαφαίνεται μια προσπάθεια για ισχυρή άμυνα στον κυβερνοχώρο με την υποστήριξη των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων, για παράδειγμα με τεχνητή νοημοσύνη και κβαντική θεωρία. Έτσι διαμορφώνεται ως ο μεγαλύτερος παράγοντας που μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι στο στρατηγικό περιβάλλον πληροφοριών ή τον πόλεμο της παραπλάνησης του αντιπάλου.

Ο ρόλος του πολέμου πληροφοριών στις συγκρούσεις αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη αλήθεια, ότι ο πόλεμος εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις πληροφορίες. Η Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) και οι υπηρεσίες ασφαλείας, πρέπει να διασφαλίσουν ότι η χώρα είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να αξιολογηθεί η κατάσταση των ελληνικών δυνατοτήτων πληροφοριακού πολέμου, οργάνωσης, δόγματος, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε όλες τις υπηρεσίες των ΕΕΔ και τις υπηρεσίες υποστήριξης εθνικής ασφάλειας. Η αξιολόγηση πρέπει να εκτελεσθεί με κριτικό πνεύμα για την κατάσταση των σημερινών δυνατοτήτων πληροφοριακού πολέμου, με σκοπό, να εντοπίσουμε τα κενά σε αυτές τις δυνατότητες και να χαράξουμε μια πορεία για το ερμητικό κλείσιμο των χασμάτων και τη συνολική βελτίωση της ικανότητας μας να διεξάγουμε παραπληροφόρηση στον αντίπαλο. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στον τρόπο με τον οποίο ο μηχανισμός εθνικής ασφάλειας θα πρέπει να ανταποκριθεί στις μεγάλες αλλαγές στο περιβάλλον πληροφοριών από την παραπληροφόρηση που υποστηρίζεται από την τεχνητή νοημοσύνη στη διακοπή των τοπικών μέσων επικοινωνίας έως και τη διάχυση των πληροφοριών.

Ο πόλεμος πληροφοριών είναι μορφή υβριδικού καθώς μια κυβερνο-επίθεση δεν αλλάζει ολοκληρωτικά τη φύση του πολέμου, αλλά την επεκτείνει σε μια καινούρια διάσταση ιδιαίτερα σε περίοδο ειρήνης. Για παράδειγμα, η ελληνική ισχύς εξαρτάται πολλαπλασιαστικά με ένα δίκτυο συμμαχιών από την Γαλλία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, τους εταίρους στην ΕΕ και τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ. Οι λειτουργίες πληροφόρησης από την Άγκυρα, μπορεί να ενισχύσουν ή να αποδυναμώσουν αυτές τις σχέσεις. Οι επιχειρήσεις παραπληροφόρησης έχουν στόχο να δημιουργήσουν ρήγματα στις σχέσεις των εταίρων και συμμάχων εις βάρος της πατρίδας μας. Να ενθαρρύνουν τον χωρισμό του Αιγαίου στον 25^ο μεσημβρινό και να πυροδοτούν τουρκικές πολιτικές εντάσεις με παράνομες διεκδικήσεις, όπως την αποστρατικοποίηση των νησιών. Οι επιχειρήσεις πληροφόρησης μπορεί επίσης να συγχέουν τη λήψη αποφάσεων συμμαχίας, ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ με την απαίτηση της συναίνεσης στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο και τη Στρατιωτική Επιτροπή.

Σε περίοδο πολέμου, η διαχείριση πληροφοριών είναι όλο και πιο κρίσιμη για το πεδίο της μάχης. Τα οπλικά συστήματα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τον κυβερνοχώρο, το διάστημα και τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Το GPS υποστηρίζει στόχευση ακριβείας. Τα σύγχρονα οπλικά συστήματα εξαρτώνται από την ανάπτυξη εκατομμύριων γραμμών κωδίκων, δυστυχώς μερικές φορές με λάθη, ενώ η κατασκοπεία στα εκπεμπόμενα σήματα και οι δυνατότητες αναγνώρισης και αυθεντικότητας βασίζονται στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Οι νέες τεχνολογίες αυξάνουν ακόμη περισσότερο τη σημασία του πολέμου πληροφοριών, ιδιαίτερα στα μη στελεχωμένα συστήματα, με την τεχνητή νοημοσύνη και τις εξελίξεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Οι πρόσφατες συγκρούσεις στα πεδία των μαχών, απέδειξαν την κρισιμότητα των μη στελεχωμένων συστημάτων. Αυτό μας προέτρεψε να αναπτύξουμε ένα ευρύ φάσμα ολοένα και πιο προηγμένων μη στελεχωμένων οχημάτων στον αέρα στην επιφάνεια των θαλασσών,  επίγειων και υποβρυχίων, ο ρόλος των οποίων πιθανότατα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό έχει σημασία επειδή τα μη στελεχωμένα συστήματα και ιδιαίτερα τα αυτόνομα συστήματα και τα σμήνη drones έχουν σημαντικές εξαρτήσεις από τον ηλεκτρονικό πόλεμο. Αναφορικά, στηρίζονται στην επικοινωνία που βασίζεται σε ηλεκτρομαγνητικό φάσμα για διοίκηση και έλεγχο και τους δορυφόρους GPS για πλοήγηση. Ως ουσιαστικά ιπτάμενοι υπολογιστές, τα μη στελεχωμένα συστήματα είναι επίσης ευάλωτα σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο είτε στο πεδίο είτε πριν από την εμπλοκή για την υποβάθμιση της στρατιωτικής τους αποτελεσματικότητας. Εφόσον η ανάπτυξη των μη επανδρωμένων και αυτόνομων συστημάτων απαιτεί δικτυοκεντρικές τεχνικές με τις μονάδες κρούσεως, τότε οι δεσμοί μεταξύ αυτών των μονάδων είναι ο τρόπος με τον οποίο ενσωματώνονται σε ένα συνεκτικό σύνολο. Αυτό σημαίνει ότι οι επικοινωνίες είναι μια κρίσιμη απαίτηση.

Συμπεράσματα

Για πολλούς, οι δυνατότητες των ΕΕΔ σε θέματα πληροφοριακού πολέμου δεν δείχνουν αισιοδοξία και θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν τον πόλεμο πληροφοριών  που δίνουμε, όλο και περισσότερο ξεπερασμένο. Ωστόσο μετά την πρόσκτηση νέων αεροσκαφών Rafale και φρεγατών Belharra  χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε άμεσα τις ευπάθειες στον κυβερνοχώρο για όλα τα οπλικά συστήματα που είναι υπό ανάπτυξη.

Για τους σχεδιαστές ασφάλειας, οι εξελισσόμενες τεχνολογίες απαιτούν προσοχή. Ένα καλό παράδειγμα είναι η «κυβερνοαφύπνιση». Όταν η άμυνα στον κυβερνοχώρο και η επίθεση γίνονται κυρίαρχα θέματα στην κοινωνία, πρέπει να αντιμετωπιστούν ολιστικά. Να είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε ενεργά και να μαθαίνουμε ό,τι εξελίσσεται από τεχνολογική προοπτική παγκοσμίως και πώς αυτές οι εξελίξεις και τα μοντέλα διαμορφώνουν το περιβάλλον ασφαλείας.

Όπως η σύγκρουση, ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της ασφάλειας είναι ένας σταθερός ρυθμός δράσης/αντίδρασης. Δεν πρέπει ποτέ να περιορίσουμε ούτε την προσέγγισή μας στον σχεδιασμό μήτε την απασχόληση τεχνολογίας ασφάλειας. Σε αυτήν την κρίσιμη λειτουργία, το περιβάλλον απειλής έχει εξελιχθεί πέρα ​​από μια κάμερα και ένα σύστημα ελέγχου πρόσβασης. Στο σημερινό περιβάλλον απειλών, η διαχείριση αξιόπιστης πρόσβασης η ανίχνευση και παρακολούθηση έχουν γίνει ανάγκη της τεχνολογίας ασφαλείας.

Είναι σημαντικό να υπάρχουν σχέδια και επιχειρησιακές διαδικασίες για την αντιμετώπιση πολλών καταστάσεων και να θυμόμαστε ότι καθημερινά υπάρχουν νέες προκλήσεις. Αυτό θα πρέπει να προκαλέσει μια συνέχεια για προβληματισμό. Ως θεράποντες της ασφάλειας, πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση με την αναδυόμενη τεχνολογία και να είμαστε προνοητικοί στην προσέγγισή μας στη συνολική ανάπτυξη προγραμμάτων.

*Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς ΠΝ δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.