Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι Ευρωπαίοι έχουν λόγους να ανησυχούν

Gérard Araud
Le Point

Όλα δείχνουν ότι η σύγκρουση θα συνεχίσει να είναι μακρά, θανατηφόρα και δαπανηρή μεταξύ των Ρώσων και των Ουκρανών. Είναι έτοιμη η Ευρώπη;

Οι τακτικοί αναγνώστες αυτής της στήλης μπορεί να θυμούνται ότι, πριν από το καλοκαίρι, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το πιο πιθανό σενάριο για τον πόλεμο στην Ουκρανία θα ήταν μια παρατεταμένη σύγκρουση. Τα γεγονότα, δυστυχώς, επιβεβαίωσαν αυτές τις προβλέψεις. Μετά την αποτυχία της ρωσικής επίθεσης, οι περιορισμένες επιτυχίες της ουκρανικής αντεπίθεσης αποδεικνύουν ότι οι δύο αντίπαλοι βρίσκονται πλέον σε έναν πόλεμο φθοράς όπου οι προόδοι υπολογίζονται σε χιλιόμετρα και οι απώλειες σε χιλιάδες άνδρες. Ο καθένας με τη σειρά του συγκρούεται με τις αμυντικές γραμμές του άλλου σε μια δολοφονική μανία που παραπέμπει στις άχρηστες αιματοχυσίες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Ρωσία έχει το πλεονέκτημα της επιτελικής ενότητας και ως εκ τούτου μπορεί να προγραμματίζει τις επιθέσεις της για το επόμενο έτος. Διαθέτει τα οικονομικά, ανθρώπινα και βιομηχανικά μέσα. Για την Ουκρανία, είναι πιο περίπλοκο. Η χώρα είναι μικρότερη σε ανθρώπινο δυναμικό και επομένως έχει λιγότερους πόρους από άποψη κινητοποιήσιμου προσωπικού αλλά και εξαρτάται από την οικονομική και βιομηχανική υποστήριξη μεγάλου αριθμού χωρών που έχουν, από τη φύση τους, συμφέροντα και αναλύσεις που μπορεί να αποκλίνουν.

Το Κίεβο πρέπει να διασφαλίζει συνεχώς ότι οι σύμμαχοί του συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στις εκκλήσεις του για βοήθεια ή ακόμη και ότι δεν πτοούνται. Ο Πρόεδρος Zelensky εργάζεται ακούραστα για αυτό. Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε το αποτέλεσμα είναι πάντα εγγυημένο. Ο τρόπος με τον οποίο ανέβηκε ξαφνικά ο τόνος με την Πολωνία το απέδειξε αυτό. Η άρνηση της Βαρσοβίας να ανοίξει τα σύνορά της στις εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία για να προστατεύσει τους δικούς της αγρότες οδήγησε σε απίστευτη βιαιότητα λεκτικών αντιπαραθέσεων και από τις δύο πλευρές. Μας υπενθυμίζει ότι μόνο η κοινή εχθρότητα προς τη Ρωσία φέρνει κοντά τους δύο γείτονες που τους χωρίζει μια εδαφική διαμάχη για την οποία σιωπούν αλλά δεν ξεχνούν. Με την πρώτη ευκαιρία τσακώνονται. Ένα άλλο παράδειγμα ευθραυστότητας του δυτικού συνασπισμού δεν είναι μόνο η άρνηση της Ουγγαρίας να υποστηρίξει την Ουκρανία και να αποστασιοποιηθεί από τη Ρωσία αλλά και οι προσπάθειές της να αντιταχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο στη βοήθεια που της χορηγήθηκε από την ΕΕ με το πρόσχημα της μεταχείρισης της μαγιάρικης μειονότητας.

Μπορούμε επίσης εύλογα να ανησυχούμε για το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών στη Σλοβακία, όπου ένα ανοιχτά φιλορωσικό κόμμα προηγείται επί του παρόντος στις δημοσκοπήσεις κι ενώ αυτή η χώρα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην παροχή διεθνούς βοήθειας στην Ουκρανία. Γενικότερα, ποια θα είναι η στάση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης όταν θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ακόμα ένα χειμώνα ενδεχόμενα σκληρό χωρίς ρωσικό αέριο; Πώς θα αντιδράσει στην οικονομική ύφεση που προκαλείται εν μέρει από την έκρηξη των τιμών της ενέργειας; Τι απήχηση θα έχουν τα περισσότερο ή λιγότερο φιλορωσικά κόμματα που υπάρχουν στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, τα οποία θα εκμεταλευτούν την συγκυρία;

Ο Πούτιν μπορεί μάλιστα να εναποθέτει ελπίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οπως εξηγούσα στην στήλη μου την περασμένη εβδομάδα οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τραμπ έχει πιθανότητες να κερδίσει παρά τις δικαστικές του περιπέτειες. Είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι θα επιλύσει τη σύγκρουση εντός 24 ωρών ενώ έχει εκφράσει τον θαυμασμό του για τον Ρώσο πρόεδρο. Η προσωπική του εχθρότητα προς τον Ζελένσκι δεν είναι μυστικό. Οι υποστηρικτές του στο Κογκρέσο συνεχίζουν να διακηρύσσουν την αντίθεσή τους στη βοήθεια που παρέχει η χώρα τους στην Ουκρανία.

Με άλλα λόγια, στη Μόσχα μπορεί κανείς να συμπεράνει εύλογα ότι μια νίκη Τραμπ θα σήμαινε το τέλος της αμερικανικής υποστήριξης προς τον εχθρό ή, τουλάχιστον, θα οδηγούσε σε ουσιαστική μείωσή της. Αυτά είναι αρκετά για να οδηγήσει τη Ρωσία να αρνηθεί οποιοδήποτε συμβιβασμό περιμένοντας αυτό το ευτυχές για αυτήν γεγονός. Σε αυτή την περίπτωση, τι θα έκαναν οι Ευρωπαίοι; Θα είχαν την αποφασιστικότητα και την ενότητα να βάλουν τη βιομηχανία όπλων τους σε πλήρη λειτουργία για να αντισταθμίσουν την αμερικανική απόσυρση; Θα ήταν έτοιμοι να κάνουν τις απαραίτητες θυσίες όσο η οικονομική τους κατάσταση είναι ζοφερή ; Θα αντιστέκονταν στις πιέσεις και τις πρωτοβουλίες μιας Ρωσίας που θα ενθαρρύνονταν από αυτή την ανατροπή;

Η επέκταση του πολέμου και το 2024 όχι μόνο προαναγγέλλει πρόσθετες επιβαρύνσεις και δεινά για την Ουκρανία αλλά θα δοκιμάσει επίσης τον συνασπισμό που την υποστηρίζει. Η κούραση μπορεί να εκδηλωθεί και οι διχασμοί μπορεί να επιδεινωθούν. Επιπλέον, ο σημερινός επιμερισμός του βάρους μεταξύ μιας Ευρώπης που παρέχει την πλειονότητα της οικονομικής βοήθειας και των Ηνωμένων Πολιτειών που παρέχουν όπλα, εισάγει ένα στοιχείο ευθραυστότητας σε αυτή τη διεθνή υποστήριξη. Ελλείψει οποιουδήποτε σχεδιασμού από την ευρωπαϊκή πλευρά για προετοιμασία για αυτό το ενδεχόμενο, μπορούμε να αμφιβάλλουμε για την δυνατότητα των Ευρωπαίων να αναλάβουν γρήγορα την παράδοση όπλων και ιδιαίτερα πυρομαχικών. Θα άνοιγε τότε ένα παράθυρο ευκαιρίας για τη Ρωσία, το οποίο θα προκαλούσε έκπληξη αν δεν εκμεταλλευόταν. Πολλοί εύλογοι λόγοι για τους Ευρωπαίους να ανησυχούν. Και επομένως να αντιδράσουμε πριν να είναι αργά.