Τσαϊλάς: Πολιτική και Στρατιωτική Ηγεσία να αναπτύξουν ένα σχέδιο για τον πόλεμο του μέλλοντος
Τον Ιούλιο του 2023 κυκλοφόρησε το βιβλίο που έγραψαν οι Δημήτριος Τσαϊλάς και Νικόλαος Παούνης με τίτλο:«Ο Σύγχρονος Πόλεμος-Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια» και υπότιτλο:«Η 4η Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις (RMA)»
Ένα βιβλίο τραγικά επίκαιρο, όχι μόνο λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η οποία μετατράπηκε σε μια μακροχρόνια σύγκρουση, αλλά και λόγω όσων συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και τις κινήσεις των πληρεξούσιων του Ιράν, ιδιαίτερα των Χούτι.
Ο Δημήτριος Τσαϊλάς, ο οποίος είναι ένας εκ των αρθρογράφων του Geopolitics, απάντησε στα ερωτήματα που του έθεσε η Γιώτα Χουλιάρα με αφορμή το βιβλίο αλλά και τις εξελίξεις της τεχνολογίας στις πολεμικές συγκρούσεις.
1) Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας με τίτλο «Ο Σύγχρονος Πόλεμος. Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Η 4η Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις (RMA)», το οποίο έχετε συγγράψει με τον δρ Νικόλαο Παούνη. Ποιο ήταν το ερέθισμα για το συγκεκριμένο συγγραφικό πόνημα;
Ο παραδοσιακός ορισμός της έννοιας της ασφάλειας θεωρούσε ως το βασικότερο στοιχείο αυτής τον έλεγχο και τη χρήση της στρατιωτικής ισχύος από τα κράτη. Συνδεόταν δε, με την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή πλέον διακρίνουμε μια μεταβατική ή καλύτερα θα λέγαμε μια εξελισσόμενη στρατηγική όπως είναι οι ασύμμετρες απειλές με την εκδήλωση κτυπημάτων, κυρίως μη κρατικών ομάδων ή και δι’ αντιπροσώπων πολέμου. Τα κύρια ερεθίσματά μας, είναι να παρουσιάσουμε τα επαναστατικά στρατιωτικά θέματα που ανακύπτουν στη σύγχρονη εποχή. Θέλουμε να ενημερώσουμε το κοινό σχετικά με την τρέχουσα στρατιωτική τεχνική επανάσταση που συνδυάζει [τεχνικές προόδους στην] επιτήρηση, C5I [Command, Control, Communication, Computer, Cyber and Intelligence] και τα λεγόμενα έξυπνα πυρομαχικά ακριβείας [με νέες] επιχειρησιακές ιδέες, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου πληροφοριών, των συνεχών και ταχέων διακλαδικών επιχειρήσεων (ταχύτερα από τον αντίπαλο) και τη διατήρηση ολόκληρου του θεάτρου επιχειρήσεων σε θετικό έλεγχο (δηλαδή να μην υπάρχει καταφύγιο για τον εχθρό, ακόμη και βαθιά στον δικό του χώρο μάχης).
Υποστηρίζουμε ότι η 4η επανάσταση σε στρατιωτικά θέματα RMA περιλαμβάνει μια αλλαγή παραδείγματος στη φύση και τη διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων που: Πρώτον, καθιστά παρωχημένες ή άσχετες μία ή περισσότερες βασικές ικανότητες ενός κυρίαρχου παίκτη. Δεύτερον, δημιουργεί μία ή περισσότερες νέες βασικές ικανότητες, σε κάποια νέα διάσταση του πολέμου. Οι λόγοι για την ελκυστικότητα της έρευνάς μας είναι ίσως προφανείς. Η ιστορία έχει δείξει ότι όποιος αναγνωρίσει την έλευση μιας στρατιωτικής επανάστασης και την αξιοποιεί στο μέγιστο βαθμό απολαμβάνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, ίσως συντριπτικό σε ορισμένες περιπτώσεις, έναντι ενός αντιπάλου που δεν το έχει καταφέρει. Σε όλες τις προηγούμενες στρατιωτικές επαναστάσεις, η τεχνολογική καινοτομία σε συνδυασμό με το νέο δόγμα και την οργάνωση οδήγησαν σε σημαντική μόχλευση στη διεξαγωγή πολέμων. Καθώς ο πόλεμος αλλάζει, ένα καθιερωμένο δόγμα ή ένα σύνολο επιχειρησιακών σχεδίων μπορεί να μην ταιριάζουν πλέον με την παρατηρούμενη πραγματικότητα. Όταν συμβαίνει αυτό, η ίδια η επιχείρηση τίθεται υπό αμφισβήτηση και ένα εναλλακτικό σχέδιο πρέπει να δημιουργηθεί και να γίνει αποδεκτό. Όλο και περισσότερο, το παράδειγμα της υπεροχής, με την απόλυτη απαίτηση να ελεγχθεί το θέατρο των επιχειρήσεων δεν ισχύει πλέον. Γι’ αυτό οι Ένοπλες Δυνάμεις πρέπει επειγόντως να συμβιβαστούν με αυτήν την αλλαγή αναζητώντας νέα δόγματα, αξιοποιώντας τα διδάγματα των προσφάτων συγκρούσεων.
2) Σας έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα οι μεταβολές στη διεθνή ισορροπία ισχύος κυρίως στο χώρο της Μεσογείου. Η σύγκρουση Ισραήλ Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας σε συνδυασμό με τις απειλές Χεζμπολάχ και Χούτι δημιουργούν ένα εκρηκτικό σκηνικό στη γειτονιά μας. Πώς επηρεάζει τη χώρα μας και πώς μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που δημιουργεί;
Ένα παράδειγμα σύγχρονου πολέμου έχουμε στο ισραηλινό μέτωπο. Ο απόηχος της επιθετικής ενέργειας της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς έδειξε ότι όσοι δεν προετοιμάστηκαν για αντισυμβατικό πόλεμο πρέπει να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν αβέβαιες προκλήσεις. Είδαμε επιχειρήσεις ενός ασύμμετρου πολέμου που είναι ένας άλλος τύπος πολέμου. Ενώ μας φέρνει αντιμέτωπους με μια νέα απρόσμενη ένταση, η προέλευσή του μάλλον είναι γνωστή από την ιστορία. Είναι ο ανταρτοπόλεμος, από ανατρεπτικές ομάδες, εξεγερμένους δολοφόνους, ένας πόλεμος με δόλο αντί για συμβατική μάχη στρατιωτών. Επιφυλάσσουν τη διείσδυση, αντί για την επίθεση, επιδιώκοντας τη διάβρωση και εξουθένωση του εχθρού αντί της στρατιωτικής εμπλοκής. Προκαλεί οικονομικές αναταραχές θρησκευτικές και εθνοτικές συγκρούσεις.
Επίσης οι επιθέσεις με τα περιφερόμενα πυρομαχικά και Drones κατά σκαφών που πλέουν στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν προκαλέσει πονοκέφαλο στις διεθνείς αγορές. Μπορεί να υπερηφανεύονται οι “αντι-δυτικές δυνάμεις” για την ικανότητα τους να εμποδίζουν στα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα την εμπορική ναυτιλία, με τις πληρεξούσιες δυνάμεις τους, όπως έχουν δεσμευτεί επανειλημμένα να κάνουν οι αξιωματούχοι τους. Σε αυτή την τακτική βοηθάνε κυρίως η Τεχεράνη και η Μόσχα. Έτσι, με τις επιθέσεις των Χούτι φαίνεται ότι μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Δύση και στη Μέση Ανατολή χωρίς να αναμειγνύονται άμεσα.
Διαπιστώνουμε ότι απαιτούνται νέες μέθοδοι αντιμετώπισης και καταστάσεις που πρέπει να εξερευνήσουμε, και αυτές είναι οι προκλήσεις που θα βρεθούν μπροστά μας το επόμενο διάστημα. Εάν θέλουμε να νικήσουμε, ένα εντελώς νέο είδος στρατηγικής, ένα εντελώς διαφορετικό είδος ισχύος και επομένως ένα νέο και εντελώς διαφορετικό είδος στρατιωτικής εκπαίδευσης απαιτείται. Από αυτή την άποψη, οι πρόσφατοι πόλεμοι στην Ουκρανία και στο Ισραήλ είναι πιθανό να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Προσφέρουν μια οδυνηρή ματιά στο μέλλον του πολέμου, όπου μεσαίες δυνάμεις, για να μην αναφέρουμε άλλες μεγάλες δυνάμεις, θα ελέγχουν όλο και περισσότερο και θα επιχειρούν με εκτέλεση ασύμμετρου πολέμου.
Η εξάπλωση προηγμένων, εξαιρετικά κινητών συστοιχιών πυραύλων επιφανείας-επιφανείας μεγάλου βεληνεκούς, νέων συστημάτων αεράμυνας μαζί με συνεχείς εξελίξεις σε δικτυοκεντρικά συστήματα, ρομποτική διπλής χρήσης, αισθητήρες και προηγμένα συστήματα, μπορούν να αμφισβητήσουν τον έλεγχο. Η Τουρκία, για παράδειγμα που είναι ο κύριος αντίπαλος μας, έχει κάνει επιτυχή χρήση μη στελεχωμένων αεροσκαφών μάχης, επιθετικών πυραύλων επιφανείας και βαλλιστικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς ακριβείας κατά των Κούρδων στη Συρία. Ομοίως, στη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν συνδύασε μαχητικά μη στελεχωμένα αεροσκάφη με πυρομαχικά και πυροβολικό ακριβείας για να αναχαιτίσει τις αρμενικές δυνάμεις. Η Ελλάδα που παρατηρεί αυτά τα γεγονότα έχει σίγουρα προσέξει και θα επιδιώξει να αποκτήσει αυτές τις δυνατότητες για τον εαυτό της, εγκαινιάζοντας μια εποχή ολοένα και πιο ρομποτικοποιημένων δυνάμεων με δυνατότητες πλήγματος ακριβείας που είναι αποτελεσματικές αλλά λιγότερο δαπανηρές από τις στρατιωτικές παραδοσιακές πλατφόρμες.
Η πατρίδα μας απαιτείται να προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει και παγκόσμιες κρίσεις χωρίς πόλεμο. Δεν έχουμε έναν μόνο αντίπαλο που πολεμά με πλήρη δύναμη κοντά στις δικές μας ακτές. Και πρέπει να το κάνει με μειωμένους πόρους. Όπως υποδηλώνει ο προϋπολογισμός, οι πολιτικοί προϊστάμενοι χρειάζεται να είναι πιο επιλεκτικοί όσον αφορά τις προτεραιότητες εν μέσω δημοσιονομικής λιτότητας. Δείτε πώς διαμορφώνονται τα πράγματα γεωστρατηγικά. Τα θέατρα επιχειρήσεων, όπως ο Εύξεινος Πόντος, η Μεσόγειος Θάλασσα και η Ερυθρά Θάλασσα, φαίνονται πλέον τόσο απειλητικά, όσο ο Δυτικός Ειρηνικός και ο Ινδικός Ωκεανός όπου θα μπορούσαν να γνωρίσουν πραγματικά συναρπαστικές στιγμές. Η κυβέρνηση μπορεί να κοιτάζει προς τη Θάλασσα, αλλά όχι ολόψυχα, ακόμα. Το ναυτικό είναι η υπηρεσία που μπορεί να το κάνει, ωστόσο δυσκολεύονται να αποχωριστούν μακροχρόνιες συνήθειες και δεσμεύσεις για τον εκσυγχρονισμό των μονάδων.
3) Στο βιβλίο σας αναφέρεστε ιδιαίτερα στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης. Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο της στον σύγχρονο πόλεμο;
Η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και η εξέλιξη της μηχανικής σε συνδυασμό με τη δυνατότητα παραγωγής νέων φτηνών αυτόνομων μοντέλων μη στελεχωμένων πλατφορμών σε επιφάνεια αέρα και υποβρύχια, θα αντιπροσωπεύσει ένα κβαντικό άλμα στον χαρακτήρα των μελλοντικών συγκρούσεων. Τα αυτόνομα drones μπορούν επίσης να λειτουργήσουν με αναγνώριση εικόνας και ηλεκτρομαγνητικές ή ακουστικές υπογραφές χωρίς να απαιτούν καθοδήγηση του χειριστή από την εκτόξευσή τους. Οι άμυνες με εκρηκτικά βλήματα εναντίον των drones μπορεί να αποδειχθούν μέτριας αποτελεσματικότητος, και μάλλον δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Εάν υποθέσουμε δε, ότι ένα σμήνος drones επιτεθεί σε μια εχθρική θέση από πολλές κατευθύνσεις (επίθεση κορεσμού), τα αμυντικά όπλα πρέπει επίσης να προσβάλλουν περιμετρικά με μεγάλη ταχύτητα προς κάθε κατεύθυνση και κάθε αντικείμενο. Οπότε μόνο όπλα με χρήση λέιζερ (κατευθυνόμενης ενέργειας) ή με μικροκύματα παρουσιάζουν δυνατότητες ως άμυνες έναντι επιθέσεων σμήνους drones. Οι κατευθυνόμενες ενεργές άμυνες πρέπει επίσης να ανταποκρίνονται στις σημαντικές απαιτήσεις ισχύος έναντι των drones και του χρόνου που απαιτείται για την παρακολούθηση και τον εγκλωβισμό κάθε στόχου. Οι δυσκολίες στο να νικήσουμε αυτή την απειλή μπορούν να επιδεινωθούν από τα «έξυπνα σμήνη drones», τα οποία συγχρονίζουν την άφιξή τους στον στόχο σε αριθμούς που εγγυημένα θα κατακλύσουν κάθε φιλική άμυνα πλατφόρμας.
Οι βασικές στρατηγικές προκλήσεις για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) θα είναι η επίτευξη μεγαλύτερης στρατηγικής κινητικότητας, η ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης και η αποτελεσματικότητα στη διαμόρφωση του στρατηγικού περιβάλλοντος όσο και στην απόκριση σε όλες τις απειλές. Επίσης, η ανάπτυξη και ενοποίηση ρομποτικής και αυτόνομων συστημάτων τονίζοντας το δικτυοκεντρικό πόλεμο. Σίγουρα, οι ηγεσίες έχουν αντιληφθεί εδώ και χρόνια ότι η απόλυτη κυριαρχία πλησιάζει στο τέλος της, αναζητώντας λύσεις καθώς η υπεροχή δεν είναι πλέον εφικτή σε έναν πόλεμο αντισυμβατικό και υψηλών τεχνολογιών. Έτσι στοχεύουμε αντ’ αυτού σε «προσωρινά παράθυρα υπεροχής» ή το ισοδύναμο του προσωρινού και τοπικού ελέγχου στο πεδίο. Για να το πετύχουμε αυτό, οι ΕΕΔ χρειάζεται να επιταχύνουν τις επενδύσεις σε πρόγραμμα που θα αποβλέπει άμεσα σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα μη στελεχωμένων σκαφών, drones και άλλων προηγμένων δυνατοτήτων. Ο στόχος είναι να μπορέσουμε να διεισδύσουμε σε προηγμένες άμυνες και να αντιμετωπίσουμε εναέριους και χερσαίους στόχους βαθιά μέσα στο εχθρικό περιβάλλον προκειμένου να αποκτήσουμε τοπική και χρονική υπεροχή για να διευκολύνουμε την υποστήριξη στις χερσαίες δυνάμεις.
4) Πώς οραματίζεστε τη μελλοντική εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης στο πλαίσιο του πολέμου;
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί πλέον να παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στις συγκρούσεις παγκοσμίως. Οι αντίπαλοι καταρρίπτουν και αποτρέπουν ο ένας τα drones του άλλου. Διαταράσσουν και παρεμποδίζουν τις επικοινωνίες. Στις νέες μορφές πολέμου διαφαίνεται μια προσπάθεια για ισχυρή άμυνα στον κυβερνοχώρο με την υποστήριξη των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων, για παράδειγμα με τεχνητή νοημοσύνη και κβαντική θεωρία. Έτσι διαμορφώνεται ως ο μεγαλύτερος παράγοντας που μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι στο στρατηγικό περιβάλλον πληροφοριών ή τον πόλεμο της παραπλάνησης του αντιπάλου.
Ο πόλεμος παραπλάνησης είναι μορφή υβριδικού καθώς μια κυβερνο-επίθεση δεν αλλάζει ολοκληρωτικά τη φύση του πολέμου, αλλά την επεκτείνει σε μια καινούρια διάσταση ιδιαίτερα σε περίοδο ειρήνης. Για παράδειγμα, η ελληνική ισχύς εξαρτάται πολλαπλασιαστικά με ένα δίκτυο συμμαχιών από την Γαλλία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, τους εταίρους στην ΕΕ και τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ. Οι λειτουργίες παραπλάνησης από την Άγκυρα, μπορεί να ενισχύσουν ή να αποδυναμώσουν αυτές τις σχέσεις. Οι επιχειρήσεις παραπληροφόρησης έχουν στόχο να δημιουργήσουν ρήγματα στις σχέσεις των εταίρων και συμμάχων εις βάρος της πατρίδας μας. Να ενθαρρύνουν τον χωρισμό του Αιγαίου στον 25ο μεσημβρινό και να πυροδοτούν τουρκικές πολιτικές εντάσεις με παράνομες διεκδικήσεις, όπως την αποστρατικοποίηση των νησιών. Οι επιχειρήσεις παραπληροφόρησης μπορεί επίσης να συγχέουν τη λήψη αποφάσεων συμμαχίας, ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ με την απαίτηση της συναίνεσης στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο και τη Στρατιωτική Επιτροπή.
Σε περίοδο πολέμου, η διαχείριση παραπλάνησης είναι όλο και πιο κρίσιμη για το πεδίο της μάχης. Τα οπλικά συστήματα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τον κυβερνοχώρο, το διάστημα και τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Το GPS υποστηρίζει στόχευση ακριβείας. Τα σύγχρονα οπλικά συστήματα εξαρτώνται από την ανάπτυξη εκατομμύριων γραμμών κωδίκων, δυστυχώς μερικές φορές με λάθη, ενώ η κατασκοπεία στα εκπεμπόμενα σήματα και οι δυνατότητες αναγνώρισης και αυθεντικότητας βασίζονται στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Οι νέες τεχνολογίες αυξάνουν ακόμη περισσότερο τη σημασία του πολέμου πληροφοριών, ιδιαίτερα στα μη στελεχωμένα συστήματα, με την τεχνητή νοημοσύνη και τις εξελίξεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
Οι πρόσφατες συγκρούσεις στα πεδία των μαχών, απέδειξαν την κρισιμότητα των μη στελεχωμένων συστημάτων. Αυτό μας προέτρεψε να αναπτύξουμε ένα ευρύ φάσμα ολοένα και πιο προηγμένων μη στελεχωμένων οχημάτων στον αέρα στην επιφάνεια των θαλασσών, επίγειων και υποβρυχίων, ο ρόλος των οποίων πιθανότατα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό έχει σημασία επειδή τα μη στελεχωμένα συστήματα και ιδιαίτερα τα αυτόνομα συστήματα και τα σμήνη drones έχουν σημαντικές εξαρτήσεις από την τεχνητή νοημοσύνη. Αναφορικά, στηρίζονται στην επικοινωνία που βασίζεται σε ηλεκτρομαγνητικό φάσμα για διοίκηση και έλεγχο και τους δορυφόρους GPS για πλοήγηση. Ως ουσιαστικά ιπτάμενοι υπολογιστές, τα μη στελεχωμένα συστήματα είναι επίσης ευάλωτα σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο είτε στο πεδίο είτε πριν από την εμπλοκή για την υποβάθμιση της στρατιωτικής τους αποτελεσματικότητας. Εφόσον η ανάπτυξη των μη επανδρωμένων και αυτόνομων συστημάτων απαιτεί δικτυοκεντρικές τεχνικές με τις μονάδες κρούσεως, τότε οι δεσμοί μεταξύ αυτών των μονάδων είναι ο τρόπος με τον οποίο ενσωματώνονται σε ένα συνεκτικό σύνολο. Αυτό σημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια κρίσιμη απαίτηση.
5) Πώς βλέπετε τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης να εξελίσσεται στο πεδίο της μάχης;
Για τους σχεδιαστές ασφάλειας, οι εξελισσόμενες τεχνολογίες απαιτούν προσοχή, όσον αφορά τη σχέση ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης στο πεδίο της μάχης. Ένα καλό παράδειγμα είναι η «κυβερνοαφύπνιση». Όταν η άμυνα στον κυβερνοχώρο και η επίθεση γίνονται κυρίαρχα θέματα στην κοινωνία, πρέπει να αντιμετωπιστούν ολιστικά. Να είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε ενεργά και να μαθαίνουμε ό,τι εξελίσσεται από τεχνολογική προοπτική παγκοσμίως και πώς αυτές οι εξελίξεις και τα μοντέλα διαμορφώνουν το περιβάλλον ασφαλείας. Όπως η σύγκρουση, ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της ασφάλειας είναι ένας σταθερός ρυθμός δράσης/αντίδρασης. Δεν πρέπει ποτέ να περιορίσουμε ούτε την προσέγγισή μας στον σχεδιασμό μήτε την απασχόληση τεχνολογίας ασφάλειας. Σε αυτήν την κρίσιμη λειτουργία, το περιβάλλον απειλής έχει εξελιχθεί πέρα από μια κάμερα και ένα σύστημα ελέγχου πρόσβασης. Στο σημερινό περιβάλλον απειλών, η διαχείριση αξιόπιστης πρόσβασης η ανίχνευση και παρακολούθηση έχουν γίνει ανάγκη της τεχνολογίας ασφαλείας. Είναι σημαντικό να υπάρχουν σχέδια και επιχειρησιακές διαδικασίες για την αντιμετώπιση πολλών καταστάσεων και να θυμόμαστε ότι καθημερινά υπάρχουν νέες προκλήσεις. Αυτό θα πρέπει να προκαλέσει μια συνέχεια για προβληματισμό. Ως θεράποντες της ασφάλειας, πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση με την αναδυόμενη τεχνολογία και να είμαστε προνοητικοί στην προσέγγισή μας στη συνολική ανάπτυξη προγραμμάτων.
Ωστόσο οι περισσότεροι από τους καθοριστικούς παράγοντες της επιτυχίας στον πόλεμο, είναι το θάρρος και η δύναμη της θέλησης η πρωτοβουλία μικρής μονάδας και η ψύχραιμη λήψη αποφάσεων υπό πίεση, που δεν έχουν σχεδόν καθόλου σχέση με την τεχνολογία ή το επιστημονικό φαινόμενο, οι ανθρώπινες πτυχές του θα κυριαρχούν πάντα. Επίσης, δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι νέες έννοιες ή δυνατότητες θα αναιρέσουν τη θεμελιώδη φύση του πολέμου. Η τριβή μαζί με την ομίχλη, την ασάφεια, την τύχη και την αβεβαιότητα θα κυριαρχήσουν στα μελλοντικά πεδία μάχης όπως και στο παρελθόν. Η τριβή δεν θα εξαφανιστεί τον επόμενο αιώνα, είναι γεγονός της ζωής. Αν και η τεχνολογία είναι σημαντική, είναι μόνο ένα εργαλείο. Εάν το συνδέσουμε με μια σαφή κατανόηση του παρελθόντος και του παρόντος, μπορούμε ίσως να προωθήσουμε τις τρέχουσες δυνατότητές μας στο μέλλον με έξυπνο τρόπο και έτσι να είμαστε στην αιχμή του επόμενου RMA. Η τεχνολογική πρόοδος έχει προσφέρει πλεονεκτήματα σε κάποιον Το ίδιο σημαντικό είναι ότι οι επαγγελματίες στρατιώτες πρέπει να διατηρήσουν τις επαγγελματικές τους προοπτικές και να αποφύγουν να μαγευτούν με την τεχνολογία, καλό θα ήταν να θυμούνται ότι ενώ τα τεχνολογικά εξελιγμένα όπλα μπορούν να βοηθήσουν στην εξασφάλιση της νίκης, η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να κερδίσει Οι πόλεμοι τελικά κερδίζονται ή χάνονται στο μυαλό των στρατιωτών και των ηγετών τους.
6) Θέλετε να στείλετε κάποιο μήνυμα στην πολιτική και στρατιωτική μας ηγεσία σχετικά με τις προκλήσεις του μέλλοντος;
Μια αναπροσαρμογή προς το σύγχρονο πόλεμο είναι πλέον επιβεβλημένη, ιδιαίτερα από ναυτικά έθνη όπως ο Ελληνισμός. Σήμερα έγινε φανερό ότι μπορεί να έρθει η στιγμή που οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες μας να κάνουν την οδυνηρή επιλογή να συγκεντρώσουν όλο τον μαχητικό στόλο, ενστερνίζοντας εκ νέου τη λογική του Κουντουριώτη. Ασφαλείς θαλάσσιες περιοχές της ελληνικής ΑΟΖ, ταραγμένα νερά από το βορρά στα νότια και ένας διαρκώς συρρικνωμένος στόλος, είναι μια περίπτωση ενός προτύπου μίας ισχύος που φαίνεται πιο συναρπαστική μέρα με τη μέρα. Θα άξιζε να ξαναβρούμε τη λογική του δίδυμου -Βενιζέλου, Κουντουριώτη- για το σχεδιασμό του στόλου αντί στην πραγματικότητα να υποθέτουμε ότι η ναυτοσύνη μας από μόνη της είναι ο πολλαπλασιαστής ισχύος ικανός να ξεπεράσει όλα τα προβλήματα. Ίσως ο στόλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποια επανεξισορρόπηση για να συμμορφωθεί με τις τρέχουσες επιχειρησιακές ανάγκες και τη ναυτική σοφία του παρελθόντος. Ξέρετε τι λένε για τις υποθέσεις. Το να θεωρείς κάτι ψεύτικο ως δεδομένο μπορεί να σε οδηγήσει σε ένα θλιβερό μονοπάτι.
Στο παρελθόν, οικονομικά, οργανωτικά, τεχνολογικά και επιστημονικά εμπόδια περιόριζαν την ανάπτυξη και την απασχόληση νέων πλατφορμών. Σήμερα, ωστόσο, η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας, το μειωμένο κόστος της υπολογιστικής ισχύος και η παγκόσμια εμβέλεια του Διαδικτύου, μαζί με τη φύση διπλής χρήσης πολλών σημερινών και αναδυόμενων τεχνολογιών καθιστούν τη φθηνή αλλά αποτελεσματική ρομποτική διαθέσιμη σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα κρατών. Μέχρι στιγμής, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) έχουν αναλάβει ουσιαστικές προσπάθειες για την κατανόηση και τον έλεγχο των αλλαγών που βρίσκονται σε εξέλιξη στη φύση της ένοπλης σύγκρουσης. Όμως όλα αυτά παραμένουν επιβαρυμένα από τις λογιστικές αντιλήψεις των ελληνικών κυβερνήσεων.
Εάν οι μελλοντικοί πόλεμοι για τους οποίους σκέφτονται και σχεδιάζουν οι ΕΕΔ συνεχίσουν να μοιάζουν με επανάληψη των επιχειρήσεων του 2000 ή μια ενημερωμένη έκδοση άμυνας από την εξ ανατολών απειλή, μπορεί να βρεθούν απροετοίμαστες για τον πόλεμο του 21ου αιώνα. Οπότε γίνεται αντιληπτό το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα πανάκριβα και πεπαλαιωμένα συστήματα που επιμένουν οι ΕΕΔ να προμηθεύονται από τα «εκπτωτικά καταστήματα των συμμάχων». Αντί αυτού χρειάζεται μια επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις, όπου ολόκληρη η κοινωνία απαιτείται να μεταμορφωθεί, αναγκάζοντας τις ένοπλες δυνάμεις της να αλλάξουν σε κάθε επίπεδο ταυτόχρονα, από τεχνολογία και αμυντική βιομηχανία, σε στρατηγική, τακτική, εκπαίδευση, δόγμα και διοικητική μέριμνα. Όταν συμβεί αυτό, η σχέση οικονομίας και κοινωνίας θα μεταμορφωθεί και θα δούμε και την πολυπόθητη ανάπτυξη.
Τα μήνυμα του βιβλίου μας είναι ότι πρέπει πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να είναι πρόθυμοι να αναπτύξουν ένα όραμα για το πώς μπορεί να αλλάξει ο πόλεμος στο μέλλον, διαφορετικά δεν θα βρεθούμε σε θέση να αναπτύξουμε την 4η Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις (RMA). Η αποδοχή νέων ιδεών από ανώτερους στρατιωτικούς ηγέτες και από την πολιτική γραφειοκρατία είναι απαραίτητη για την επιτυχή ανάπτυξη του RMA. Η πολιτική ηγεσία απαιτείται να επιβάλει ένα νέο όραμα μελλοντικού πολέμου (δηλαδή το όραμα ενός RMA) σε μια πρόθυμη στρατιωτική ηγεσία της οποίας η καρδιά δεν παραμένει προσηλωμένη στους υπάρχοντες τρόπους μάχης.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.
