Η εκλογική παρέμβαση ξένων δρώντων στις ΗΠΑ το 2022 σύμφωνα με τις αμερικανικές Υπηρεσίες Πληροφοριών

Διδάγματα προς κάθε κατεύθυνση ενόψει του «έτους των εκλογών»

Γεώργιος Κουκάκης
Αναλυτής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αφορμή για την εκπόνηση του εν λόγω άρθρου στάθηκε αφενός μεν η πρόσφατη δημοσίευση της εκτίμησης των αμερικανικών πληροφοριών σχετικά με την εκλογική παρέμβαση ξένων δρώντων στις εκλογές του 2022 στις ΗΠΑ, αφετέρου δε το γεγονός ότι το έτος 2024 έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως «έτος εκλογών», καθώς σε αρκετά κράτη και οργανισμούς ανά τον κόσμο –όπως π.χ. τη Ρωσία (Μάρτιος), την Ινδία (Απρίλιος), την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ιούνιος), τις ΗΠΑ (Νοέμβριος) και τη Μεγάλη Βρετανία (τέλη 2024)– έχει προγραμματιστεί η διενέργεια εκλογών για την ανάδειξη της νέας πολιτικής ηγεσίας αυτών ή/και των αντιπροσώπων των πολιτών στα αντίστοιχα Κοινοβούλια.

Στις 18 Δεκεμβρίου 2023 το Γραφείο του Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Office of the Director of National Intelligence – ODNI) δημοσίευσε την  Εκτίμηση της Κοινότητας Πληροφοριών (Intelligence Community Assessment – ICA) σχετικά με τις Ξένες Απειλές για τις Εκλογές των ΗΠΑ το 2022 (Foreign Threats to the 2022 U.S. Elections). Το παρόν άρθρο αναφέρει εν συντομία την οργανωτική δομή της Κοινότητας Πληροφοριών (Intelligence Community – IC) και του Συμβουλίου Εθνικών Πληροφοριών (National Intelligence Council  – NIC) των ΗΠΑ, εξετάζει το περιεχόμενο του εν λόγω εγγράφου και παραθέτει ορισμένα συμπεράσματα-διδάγματα σχετικά με τον τρόπο δράσης των ξένων δρώντων, την εκλογική διαδικασία και την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας.

ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Η εθνική ασφάλεια (national security) αποτελεί έναν πολυδιάστατο όρο, ο οποίος σχετίζεται με την προάσπιση –πρόληψη και αντιμετώπιση– ενός κράτους από κάθε είδους απειλής, η οποία στρέφεται εναντίον αυτού (υποδομές, οργάνωση και λειτουργία) ή των πολιτών του. Αν και στην αρχική της εμφάνιση, ο εν λόγω όρος αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά την αντιμετώπιση των εξωτερικών (στρατιωτικών) απειλών –ήταν δηλαδή ταυτόσημος με την έννοια της εθνικής άμυνας– και την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας και εθνικής ανεξαρτησίας ενός κράτους, στην πορεία του χρόνου συμπεριέλαβε και άλλες συνιστώσες λόγω της ραγδαίας μεταβολής των συνθηκών του περιβάλλοντος ασφάλειας. Έτσι, στις μέρες μας κατέληξε να περιλαμβάνει και την οικονομική ασφάλεια, την  περιβαλλοντική ασφάλεια, την ασφάλεια των κρίσιμων εθνικών υποδομών, την κυβερνοασφάλεια, την υγειονομική ασφάλεια, την ενεργειακή ασφάλεια, την επισιτιστική ασφάλεια, κ.ά.[1]

Η συλλογή πληροφοριών και η εν συνεχεία επεξεργασία, εκμετάλλευση και ανάλυσή τους έχει άμεση σχέση με την εθνική ασφάλεια ενός κράτους, καθώς επιτρέπει στα αρμόδια κρατικά όργανα όχι μόνο να προβούν στον έγκαιρο εντοπισμό κάθε απειλής που στρέφεται εναντίον του αλλά και να επιλέξουν το καταλληλότερο μέσο και τρόπο δράσης για την αντιμετώπισή της. Σε αντίθετη περίπτωση, το κράτος αφενός μεν υφίσταται αιφνιδιασμό με αποτέλεσμα να αντιδρά ετεροχρονισμένα, αφετέρου δε καταλήγει στην επιλογή μέσων και τρόπων δράσης αμφίβολης αποτελεσματικότητας, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί από αρκετά ιστορικά παραδείγματα. Όσον αφορά το κρατικό επίπεδο, η συλλογή πληροφοριών αποτελεί αρμοδιότητα των εθνικών υπηρεσίών πληροφοριών.

Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΗΠΑ

Μέχρι και το 2004 οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ δεν υπάγονταν σε μία ενιαία διεύθυνση, με αποτέλεσμα την έλλειψη συντονισμού και τη δημιουργία πληροφοριακών κενών. Μετά ωστόσο την τρομοκρατική επίθεση της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001 στους δίδυμους πύργους, οι ΗΠΑ αναζήτησαν έναν τρόπο κάλυψης των εν λόγω κενών, καταλήγοντας το 2004 στη δημιουργία της θέσης του προαναφερθέντος Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών βάση του Νόμου για τη Μεταρρύθμιση των Υπηρεσιών Πληροφοριών και την Πρόληψη της Τρομοκρατίας (Intelligence Reform and Terrorism Prevention Act – IRTPA).

 Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα Νόμο, ο DNI προΐσταται όλων των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, οι οποίες συνθέτουν (Εικόνα 1) την Κοινότητα Πληροφοριών (Intelligence Community – IC), ενώ τελεί και χρέη συμβούλου του Προέδρου των ΗΠΑ και του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (National Security Council – NSC).[2] Όσον αφορά τη σύνθεση του Γραφείου του DNI αξίζει να σημειωθεί ότι στελεχώνεται από προσωπικό όλων των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ περιλαμβάνοντας δύο Διευθύνσεις, πέντε Κέντρα και εννέα Γραφεία (Εικόνα 2), ενώ μία από τις κύριες αποστολές του αφορά την έκδοση της Ετήσιας Εκτίμησης Απειλής (Annual Threat Assessment – ATA) και της Στρατηγικής Εθνικών Πληροφοριών (National Intelligence Strategy – NIS), δύο έγγραφα στρατηγικής σημασίας μέσω των οποίων καθορίζεται το πλαίσιο δράσης όλων των υπηρεσιών πληροφοριών.

TO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΩΝ ΗΠΑ

Το  Συμβούλιο Εθνικών Πληροφοριών (Εικόνα 3) ιδρύθηκε το 1979 και λειτουργεί στο πλαίσιο της Κοινότητας Πληροφοριών υπό την επίβλεψη του Υποδιευθυντή για την Ενοποίηση Αποστολής (Deputy Director for Mission Integration) και του Προέδρου του Συμβουλίου, ο οποίος ηγείται μίας ομάδας Αξιωματικών Εθνικών Πληροφοριών (National Intelligence Officers – NIOs) οι οποίοι εξειδικεύονται σε συγκριμένα ζητήματα πληροφοριών. Το Συμβούλιο έχει ως αποστολή:

1. Την προώθηση της υποδειγματικής χρήσης της τέχνης της ανάλυσης, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης εναλλακτικών λύσεων και άλλων προηγμένων αναλυτικών τεχνικών και εργαλείων,
2. Τον συντονισμό των εκτιμήσεων ολόκληρης της Κοινότητας Πληροφοριών, μεταξύ άλλων μέσω των εκτιμήσεων εθνικών πληροφοριών,
3. Την εκπροσώπηση της Κοινότητας Πληροφοριών σε διυπηρεσιακές συνεδριάσεις πολιτικής που διοργανώνονται από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και την προετοιμασία των επικεφαλής της Κοινότητας για τις συζητήσεις εθνικής ασφάλειας, και
4. Τη διενέργεια επαφών με μη-κυβερνητικούς εμπειρογνώμονες του ακαδημαϊκού χώρου, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών για την απόκτηση γνώσεων και διορατικότητας ώστε να οξύνεται το επίπεδο της συζήτησης για κρίσιμα ζητήματα.

   

Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Η Εκτίμηση της Κοινότητας Πληροφοριών σχετικά με τις Ξένες Απειλές για τις Εκλογές των ΗΠΑ το 2022 (Εικόνα 4) είναι ένα έγγραφο είκοσι μία (21) σελίδων το οποίο εκπονήθηκε κατόπιν συνεργασίας του Συμβουλίου Εθνικών Πληροφοριών, της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Central Intelligence Agency – CIA), του  Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας (Department of Homeland Security – DHS), του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών (Federal Bureau of Investigation – FBI), της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (National Security Agency – NSA), της Εθνικής Υπηρεσίας Γεωχωρικών Πληροφοριών (National Geospatial-Intelligence Agency – NGA), του Γραφείου Πληροφοριών και Έρευνας του Υπουργείου Εξωτερικών (Bureau of Intelligence and Research – State/INR) και του Υπουργείου Οικονομικών (Treasury).

Στην αρχή του εγγράφου παρουσιάζονται οι ακόλουθες τέσσερις (4) βασικές διαπιστώσεις σχετικά με τις δραστηριότητες των ξένων χωρών που σχετίζονται με την εκλογική διαδικασία των ΗΠΑ:

1. Η Κίνα «ενέκρινε σιωπηλά» ενέργειες επιρροής μερικών ενδιάμεσων εκλογικών αγώνων οι οποίες αφορούσαν μέλη και των δύο εκλογικών κομμάτων.
2. Οι δραστηριότητες επιρροής του Ιράν αντιπροσωπεύουν την πρόθεσή του να εκμεταλλευτεί την υποβόσκουσα κοινωνική πόλωση και να υπονομεύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του εκλογικού κύκλου.
3. Η Κυβέρνηση της Ρωσίας και οι αντιπρόσωποί της επιχείρησαν να δυσφημίσουν το Κόμμα των Δημοκρατικών πριν τις ενδιάμεσες εκλογές και να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην εκλογική διαδικασία, πιθανότατα για να υπονομεύσουν την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία.
4. Αρκετοί επιπλέον ξένοι δρώντες επιχείρησαν να υπονομεύσουν Αμερικανούς πολιτικούς που ήθελαν να επανεκλεγούν.

 Ακολούθως το έγγραφο αναφέρεται στις υπηρεσίες πληροφοριών που συνέβαλαν στην εκπόνηση του εν λόγω εγγράφου, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι εξετάζει τόσο νόμιμες όσο και παράνομες δραστηριότητες που έλαβαν χώρα ώστε να σχηματιστεί μία γενική εικόνα των ξένων προθέσεων και επιχειρήσεων και όχι της επίδρασης που έχουν στην εκλογική διαδικασία. Τονίζεται επίσης ότι εντός 45 ημερών από την ολοκλήρωση των εκλογών λαμβάνουν χώρα οι ακόλουθες ενέργειες:

1. Ο DNI διεξάγει μία λεπτομερή εκτίμηση όλων των πληροφοριών με σκοπό τον εντοπισμό οποιουδήποτε προσώπου ή κυβέρνησης παρενέβη στην εκλογική διαδικασία,
2. Ο Γενικός Εισαγγελέας (Attorney General) και ο Υπουργός Εσωτερικών (Secretary of Homeland Security) εκτιμούν την επίδραση των προαναφερθέντων ενεργειών στο εκλογικό αποτέλεσμα, ενώ
3. Ο Υπουργός Οικονομικών (Secretary of Treasury) επιβάλλει ανάλογες κυρώσεις.

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

Στη συνέχεια το έγγραφο αποσαφηνίζει τις βασικούς όρους που σχετίζονται με τις δραστηριότητες που καλύπτει η Εκτίμηση, αναφέροντας ότι:

1. Η εκλογική παρέμβαση (election interference) περιλαμβάνει προσπάθειες οι οποίες έχουν ως στόχο την υποβάθμιση ή τη διατάραξη της ικανότητας ενός στόχου να διεξάγει εκλογές, συμπεριλαμβανομένης και της στόχευσης των φυσικών ή τεχνικών διαστάσεων της διαδικασίας των εκλογών. Περιλαμβάνει δε:

                   α.      Επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο οι οποίες επηρεάζουν την ικανότητα μίας κυβέρνησης να καταγράψει τους ψηφοφόρους, να διεξάγει ψηφοφορία και να καταμετρήσει ψήφους, ή να αναφέρει τα αποτελέσματα.,

                   β.      Επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο οι οποίες υποβαθμίζουν την ικανότητα μίας εκλογικής εκστρατείας να συμμετέχει στις εκλογές,

                   γ.      Επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο ή «φυσικές» επιχειρήσεις  οι οποίες στοχεύουν αξιωματούχους που εμπλέκονται με τη διαδικασία, εκλογικούς υπαλλήλους, ή χώρους διεξαγωγής, και τέλος

                   δ.      Δολοφονίες ή στρατιωτικές παρεμβάσεις ή παρεμβάσεις των υπηρεσιών ασφάλειας οι οποίες επηρεάζουν τις εκλογές.

2. Η εκλογική επιρροή (election influence) περιλαμβάνει μυστικές ή φανερές προσπάθειες ξένων κυβερνήσεων, μη-κρατικών δρώντων ή των αντιπροσώπων αυτών, οι οποίες έχουν την πρόθεση να επηρεάσουν άμεσα ή έμμεσα τις εκλογές. Περιλαμβάνει δε ενέργειες οι οποίες –ανεξάρτητα από το αν επιτυγχάνουν το σκοπό τους– έχουν ως στόχο να:

                   α.      Μεταστρέψουν την κοινή γνώμη,

                   β.      Διαμορφώσουν την προτίμηση των ψηφοφόρων προς όφελος ενός συγκεκριμένου υποψηφίου ή πολιτικής παράταξης,

                   γ.      Παρακινήσουν ή καταστείλουν συγκεκριμένες ομάδες ψηφοφόρων εγείροντας αμφιλεγόμενα κοινωνικά θέματα,

                   δ.      Παραπλανήσουν τους ψηφοφόρους ως προς τον χρόνο, τον τρόπο και τον τόπο διεξαγωγής των εκλογών, και τέλος

                   ε.       Υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα ή τις πολιτικές διαδικασίες.

3. Η ξένη κακόβουλη επιρροή (foreign malign influence)  περιλαμβάνει υπονομευτικές, ακήρυχτες (συμπεριλαμβανομένων των μυστικών και κεκαλυμμένων επιχειρήσεων), εξαναγκαστικές ή εγκληματικές δραστηριότητες ξένων κυβερνήσεων, μη-κρατικών δρώντων ή των αντιπροσώπων αυτών, οι οποίες έχουν την πρόθεση να επηρεάσουν τη λαϊκές ή πολιτικές στάσεις, αντιλήψεις, ή συμπεριφορές ενός άλλου έθνους, ώστε να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους. Περιλαμβάνει δε ενέργειες οι οποίες έχουν ως στόχο να:

                   α.      Σπείρουν τη διχόνοια,

                   β.      Υπονομεύσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και θεσμούς, και τέλος

                   γ.      Κατευθύνουν τις πολιτικές και ρυθμιστικές αποφάσεις προς όφελος των στρατηγικών αντικειμενικών σκοπών των ξένων δρώντων.

ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΣ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΔΡΩΝΤΩΝ

 Πριν αναφερθούν τα αποτελέσματα ανά χώρα, αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω έγγραφο αναφέρει ότι παρατηρήθηκε η εμπλοκή περισσότερων δρώντων σε σχέση με το παρελθόν, ενδεχομένως λόγω γεωπολιτικών ανακατατάξεων, των αντιλήψεων που επικρατούν, του χαμηλού κόστους διεξαγωγής των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων σε σχέση με το όφελος, αλλά και της έμφασης που δόθηκε κατά τη συλλογή πληροφοριών από την Κοινότητα Πληροφοριών. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι αρκετά σημεία του εγγράφου έχουν μαύρη επικάλυψη (Εικόνα 5) καθώς δεν έχουν αποχαρακτηριστεί ως προς το βαθμό ασφάλειας, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η εξαγωγή ολοκληρωμένων συμπερασμάτων σχετικά με ορισμένες δραστηριότητες ή δρώντες.

 Όσον αφορά την Κίνα το έγγραφο αναφέρει πως εκτιμάται ότι ενέκρινε «σιωπηρά» αρκετές προσπάθειες επηρεασμού των εκλογών, προκειμένου να προωθήσει πολιτικούς που θεωρούσε ότι δεν εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά της. Επιπλέον, η προσπάθεια επηρεασμού των εκλογών πολύ πιθανόν να οφείλεται στην αντίληψη που επικρατεί στην Κίνα ότι οι ΗΠΑ επιχειρούν να προωθήσουν τη Δημοκρατία εις βάρος της, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι είδαν τις εκλογές ως μια ευκαιρία υπερ-προβολής των αντίθετων απόψεων των πολιτών (π.χ. όσον αφορά τις αμβλώσεις, τη μετανάστευση ή την οπλοκατοχή) για να διαταράξουν την κοινωνική συνοχή. Η Κίνα μάλιστα θεωρεί ότι το Κογκρέσο αντίκειται στα συμφέροντά της, ωστόσο δεν φαίνεται να προέβη σε κάποια συγκεκριμένη ενέργεια εναντίον του από φόβο μήπως αποκαλυφθεί η δράση της. Οι δράστες τέλος, εκτιμάται ότι περιελάμβαναν υπηρεσίες πληροφοριών, διπλωμάτες και δρώντες του κυβερνοχώρου εστιάζοντας σε περισσότερο σε προσπάθειες υπονόμευσης του θεσμού των εκλογών και όχι των πολιτικών κομμάτων.

Όσον αφορά το Ιράν το έγγραφο αναφέρει πως εκτιμάται ότι διέθεσε περιορισμένους πόρους για τη διεξαγωγή των υπόψη ενεργειών λόγω παράλληλων επιχειρήσεων, εσωτερικών αναταραχών και του γεγονότος ότι θεωρεί τις ενδιάμεσες εκλογές λιγότερο σημαντικές από τις προεδρικές. Επιπλέον, σημειώνεται ότι εκτός από την προσπάθεια υπονόμευσης των δημοκρατικών θεσμών και δημιουργίας πόλωσης, επιδίωξη του Ιράν αποτέλεσε η μείωση της υποστήριξης των ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ, η στήριξη πολιτικών «αριστερής» ιδεολογίας και η υποκίνηση εσωτερικής βίας μέσω της υποστήριξης εξτρεμιστικών ομάδων, και ο επηρεασμός των εκλογικών διαδικασιών σε άλλα κράτη (ιδίως στο Ισραήλ). Οι δράστες τέλος, εκτιμάται ότι περιελάμβαναν μεταξύ άλλων ομάδες «troll» που δρούσαν στο διαδίκτυο,

 Όσον αφορά τη Ρωσία το έγγραφο αναφέρει πως εκτιμάται ότι προσπάθησε να δυσφημίσει το Κόμμα των Δημοκρατικών με σκοπό την πρόκληση εσωτερικών πολιτικών αναταραχών για τον αποπροσανατολισμό της πολιτικής ηγεσίας και τη μείωση της υποστήριξης στην Ουκρανία, ενώ επισημαίνεται ότι η Ρωσία απέσυρε τα στρατεύματά της από τη Χερσώνα μία ημέρα μετά τις εκλογές και όχι νωρίτερα ώστε να μην χαρακτηριστεί ως επιτυχία του Κόμματος των Δημοκρατικών και κατ’ αυτόν τον τρόπο συμβάλλει θετικά στο εκλογικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, η Ρωσία επιχείρησε να επηρεάσει άτομα που ήταν εγγύτερα ιδεολογικά στις «παραδοσιακές αξίες» που πρέσβευε η Ρωσία, αλλά και να πείσει ότι η υποστήριξη της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ ήταν πιθανό να οδηγήσει σε ένα πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Οι δράστες τέλος, εκτιμάται ότι περιελάμβαναν κρατικά ΜΜΕ, κεκαλυμμένες ιστοσελίδες, αλλά και κυβερνητικούς αξιωματούχους, χωρίς να βασίζεται ιδιαίτερα σε μεμονωμένα άτομα.

Όσον αφορά την Κούβα το έγγραφο αναφέρει πως εκτιμάται ότι επιχείρησε να υπονομεύσει τις εκλογικές προοπτικές συγκεκριμένων αξιωματούχων του Κογκρέσου και της Κυβέρνησης, κατά πάσα πιθανότητα με σκοπό την αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ ως προς την επιβολή κυρώσεων, την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών και του χαρακτηρισμού της ως κράτους που υποστηρίζει την τρομοκρατία. Οι πολιτικοί «στόχοι» αφορούσαν κυρίως υποψήφιους στην Φλόριντα, ενώ το εν λόγω έγγραφο επισημαίνει ότι οι Κουβανο-Αμερικανοί του Μαϊάμι ασκούν σημαντική επιρροή στην αμερικανική πολιτική. Όσον αφορά τέλους άλλους ξένους δρώντες αναφέρεται πως δεν παρατηρήθηκε κάποια δραστηριότητα που να πληροί τα κριτήρια της εκλογικής παρέμβασης.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

Όσον αφορά τις Εκλογές του 2024 το έγγραφο αναφέρει πως εκτιμάται ότι οι ξένοι δρώντες θα «ζυγίσουν» τους κινδύνους και τα οφέλη αντίστοιχων ενεργειών για την εκλογική παρέμβαση, αφού πρώτα μελετήσουν το προφίλ κάθε υποψήφιου, ώστε να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν τελικά στην υλοποίηση των προθέσεών τους. Σχετικά με τα πληροφοριακά κενά της κοινότητας πληροφοριών των ΗΠΑ, οι γραμμές της σχετικής σελίδας του εγγράφου –όπως είναι αναμενόμενο– έχουν εξολοκλήρου μαύρη επικάλυψη (Εικόνα 6) προκειμένου να μην τα εκμεταλλευτούν εχθρικοί δρώντες. Η ύπαρξη ωστόσο του εν λόγω τμήματος καταδεικνύει την κουλτούρα ασφάλειας που επικρατεί, το γεγονός δηλαδή ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ εκτός από την εξέταση των εχθρικών δραστηριοτήτων του εχθρού δίνουν μεγάλη βαρύτητα στον εντοπισμό των δικών τους τρωτών σημείων για τη βελτίωση της θωράκισής τους έναντι των απειλών, επιβεβαιώνοντας τη φράση του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία:«Περισσότερο φοβούμαι τα δικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια του εχθρού».

 Όσον αφορά τους Αξιωματικών Εθνικών Πληροφοριών που συμμετείχαν στην εκπόνηση της εν λόγω εκτίμησης, αξίζει να σημειωθεί ότι οι τομείς πληροφοριών στους οποίους εξειδικεύονται είναι οι ακόλουθοι:

1. Αφρική,
2. Αντικατασκοπεία,
3. Ζητήματα Κυβερνοχώρου,
4. Ανατολική Ασία,
5. Οικονομικά ζητήματα,
6. Αναδυόμενες & Ανατρεπτικές Τεχνολογίες,
7. Ευρώπη,
8. Ξένη κακόβουλη επιρροή,
9. Στρατιωτικά ζητήματα,
10. Εγγύς Ανατολή,
11. Βόρεια Κορέα,
12. Ρωσία & Ευρασία,
13. Νότια Αφρική,
14. Διάστημα,
15. Τρομοκρατία & Διεθνές έγκλημα,
16. Όπλα Μαζικής Καταστροφής και Διασπορά, και
17. Δυτικό Ημισφαίριο.

Ένα τέλος έγγραφο που συνοδεύει την εν λόγω Εκτίμηση της Κοινότητας Πληροφοριών είναι και το Υπόμνημα του Συμβουλίου Εθνικών Πληροφοριών (National Intelligence Council Memorandum – NICM) σχετικά με τις Δραστηριότητες Άλλων Χωρών κατά την Εκλογική Διαδικασία του 2022 ( Εικόνα 7), το οποίο αναφέρει ότι και άλλα κράτη επιχείρησαν (σε μικρότερο βαθμό) να υποστηρίξουν υποψήφιους που πίστευαν ότι θα ακολουθούσαν μία πολιτική προς όφελός τους, μέσω ατόμων, οργανισμών ή επιχειρήσεων των ΗΠΑ για να καλύψουν τα ίχνη τους. Τέλος αναφέρει ότι και μία τρίτη κατηγορία κρατών φέρεται να προέβη σε ανάλογες ενέργειες (κυρίως οικονομικές δραστηριότητες και δημόσιες ομιλίες) σχετικά με τις εκλογές των ΗΠΑ, ωστόσο εκτιμάται ότι οι εν λόγω ενέργειες δεν είχαν ως «αποκλειστικό στόχο» την εκλογική διαδικασία των ΗΠΑ.   

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ

 Όπως γίνεται αντιληπτό από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, η αξιολόγηση των πληροφοριών που μεταδίδονται καθημερινά –ειδικά όσο πλησιάζει ο χρόνος διεξαγωγής κάποιων εκλογών– μέσα από τα διάφορα μέσα μαζικής επικοινωνίας-ενημέρωσης (ΜΜΕ) αλλά και κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) αποκτά ιδιαίτερα μεγάλη σημασία, καθώς η πιθανότητα που έχει κάποια πληροφορία ή είδηση που προβάλλεται με οποιαδήποτε μορφή (άρθρο, βίντεο, κ.λπ.) να αποτελεί μέρος της εκλογικής επιρροής κάποιου δρώντα είναι πολύ αυξημένη.

Με απλά λόγια, κάθε πληροφορία θα πρέπει να επαληθεύεται ώστε να αξιολογηθεί η ορθότητά της, διαφορετικά μπορεί εύκολα κάποιος να πέσει θύμα των προαναφερθεισών επιχειρήσεων κάποιου ξένου δρώντα ή πολιτικού αντιπάλου. Για το λόγο αυτό θα πρέπει κανείς να ελέγχει με προσοχή τις πηγές του, ακολουθώντας τις εφτά συμβουλές που παρέχει η Noreena Hertz στο βιβλίο της με τίτλο «Μάτια Ορθάνοιχτα: Πως να παίρνετε καλύτερες αποφάσεις σ’ έναν περίπλοκο κόσμο»,^[3] σύμφωνα με τις οποίες:

1. Αν δεν είστε σίγουροι για την αξιοπιστία του υλικού που βρίσκετε online, κάντε λίγη έρευνα,
2. Προσπαθήστε να στοιχειοθετήσετε την πραγματική ταυτότητα των πηγών σας,
3. Προσδιορίστε αν αυτό που κοινοποιεί μια πηγή είναι γνώμη ή γεγονός,
4. Αν ένας ισχυρισμός ηχεί ακραίος στα αυτιά σας, εξετάστε τον με ιδιαίτερη προσοχή,
5. Αναλογιστείτε αν όσα λέει μια πηγή συνάδουν με όσα ήδη ξέρετε,
6. Αν το θέμα σάς είναι άγνωστο, συμβουλευτείτε κάποιον που να μπορεί να σας βοηθήσει να αποτιμήσετε αυτούς τους ισχυρισμούς, και
7. Σαρώστε το τοπίο, ώστε να εξακριβώσετε αν υπάρχουν και άλλοι που προβάλλουν του ίδιους ισχυρισμούς.

Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας που αναδεικνύεται μέσα από την εξέταση των στοιχείων που περιέχει το εξεταζόμενο έγγραφο είναι ο ρόλος που διαδραματίζει η κοινωνική συνοχή (social cohesion) –δηλαδή η αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας, η κοινή πίστη και η αλληλεγγύη– όσον αφορά την εύρυθμη λειτουργία κάθε κράτους και τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι αποτελεί βασικό στόχο των ξένων δρώντων με σκοπό της απορύθμιση των κρατών και την πρόκληση αναταραχών. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχοντας μάλιστα εκδώσει και σχετικό  έγγραφο.

Επιπλέον, συμπεραίνεται ότι ακόμα και καθαρά στρατιωτικές αποφάσεις που σχετίζονται με το επιχειρησιακό επίπεδο –όπως η μετακίνηση δυνάμεων από ένα σημείο του θεάτρου επιχειρήσεων σε άλλο (βλ. το παράδειγμα στη Χερσώνα)– ενδέχεται να έχουν υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις πολιτικές προεκτάσεις, δίνοντας μια τελείως διαφορετική διάσταση στη γνωστή θεωρία του Κλαούζεβιτς σχετικά με το γεγονός ότι ο πόλεμος αποτελεί τη συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, ότι δηλαδή οι στρατιωτικοί αντικειμενικοί σκοποί εξυπηρετούν τους πολιτικούς, καθώς –όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων– ακόμα και μία απόσυρση δυνάμεων άλλου κράτους (εν προκειμένου της Ρωσίας) σε ένα θέατρο επιχειρήσεων (Ουκρανία) στο οποίο ο δρώντας (ΗΠΑ) δεν έχει άμεση εμπλοκή είναι ικανή να επηρεάσει ένα εκλογικό αποτέλεσμα.   

Ένα ακόμα συμπέρασμα που εξάγεται από τα στοιχεία που έχουν παρατεθεί αφορά τον πόλεμο δια αντιπροσώπων (proxy war), καθώς διαπιστώνεται ότι αρκετοί δρώντες επιχειρούν μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων να επηρεάσουν τη στάση που τηρεί η πολιτική ηγεσία ενός κράτους ή συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα απέναντι σε ένα άλλο κράτος, είτε μέσω της πρόκλησης φόβου (βλ. ενδεχόμενη πρόκληση πολέμου ΗΠΑ-Ρωσίας), είτε πείθοντας ότι η υποστήριξη είναι μάταια και δεν πρόκειται να μεταβάλει το αποτέλεσμα του πολέμου (βλ. υποστήριξη ΗΠΑ σε Ουκρανία), είτε ακόμα και μέσω χρηματισμού, εκβιασμού, δυσφήμισης ή δολοφονίας.

Επιπρόσθετα, μέσα από την προαναφερθείσα συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών για την εκπόνηση της εν λόγω εκτίμησης, αναδεικνύεται για ακόμα μία φορά η ζωτική σημασία της ύπαρξης Κοινότητας Πληροφοριών (Intelligence Community – IC) σε κάθε κράτος, συμβάλλει –μέσω της διασταύρωσης μεγαλύτερου όγκου πληροφοριών και του κεντρικού συντονισμού του έργου των υπηρεσιών– στην αποτελεσματικότερη εκτίμηση της κατάστασης και τον έγκαιρο εντοπισμό των απειλών που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια, ο οποίος –σε συνδυασμό με την ύπαρξη Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (National Security Council – NSC) και την εκπόνηση Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας (National Security Strategy – NSS)– επιτρέπει τη βέλτιστη αντιμετώπισή τους.

Εκτός όμως από την ύπαρξη Κοινότητας Πληροφοριών, απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία των υπηρεσιών πληροφοριών κάθε κράτους είναι η ύπαρξη Στρατηγικής Εθνικών Πληροφοριών, η οποία παρέχει τις απαραίτητες κατευθυντήριες γραμμές και το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες προκειμένου να συμβάλλουν υποστηρικτικά στην εκπλήρωση των στόχων που έχουν τεθεί στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας. Όσον αφορά δε τα διάφορα πληροφοριακά προϊόντα της Κοινότητας Πληροφοριών των ΗΠΑ, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει η Ετήσια Εκτίμηση Απειλής, ένα κείμενο στρατηγικού χαρακτήρα το οποίο περιγράφει τις κυριότερες απειλές για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.

 Τέλος, αξίζει να τονιστεί για ακόμα μία φορά η αξία της εκπαίδευσης/επιμόρφωσης του προσωπικού των κρατικών φορέων που σχετίζονται με οποιοδήποτε τρόπο με την εκλογική διαδικασία πάνω σε θέματα ασφάλειας πληροφοριών, καθώς οι σχετικές γνώσεις είναι απαραίτητες τόσο για την αναγνώριση/εντοπισμό των εν λόγω ανατρεπτικών ενεργειών αλλά και την αντιμετώπισή τους ή την αναφορά οποιουδήποτε σχετικού συμβάντος ή υποψίας στις αρμόδιες υπηρεσίες. Όπως αναφέρθηκε εξάλλου στο άρθρο, οι εκλογικοί υπάλληλοι αποτελούν έναν από τους πολλούς στόχους των ενεργειών των ξένων κρατών. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συμβάλει η δημιουργία Ακαδημίας Εθνικής Ασφάλειας και Πληροφοριών,[4] η οποία εκτός από την «πρόσκαιρη» γνώση θα συμβάλλει σταδιακά στην ανάπτυξη της κουλτούρας ασφάλειας.

 Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η εκπόνηση και υποβολή πληροφοριακών προϊόντων –όπως η παρουσιαζόμενη Εκτίμηση της Κοινότητας Πληροφοριών σχετικά με τις Ξένες Απειλές για τις Εκλογές των ΗΠΑ το 2022– συμβάλλει στη βέλτιστη επίγνωση της κατάστασης (situational awareness) και κατά συνέπεια στην ορθολογική λήψη αποφάσεων από την ηγεσία κάθε κράτους, καθώς:  «Ένα πρόβλημα καλά προσδιορισμένο, είναι επιλυμένο κατά το ήμισυ».[5]

[1]    Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα». Ινφογνώμων. Αθήνα: 2023, σ. 32.

[2]    Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα». Ινφογνώμων. Αθήνα: 2023, σσ. 37-52.

[3]    Hertz Noreena. «Μάτια Ορθάνοιχτα: Πως να παίρνετε καλύτερες αποφάσεις σ’ έναν περίπλοκο κόσμο». Μεταίχμιο. Αθήνα: 2013. σσ. 235-269.

[4]    Σχετική πρόταση παρατίθεται στο βιβλίο «Εθνικής Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα» του Πικραμένου Κώστα και Κουκάκη Γεώργιου.

[5]    Ελεύθερη μετάφραση της φράσης «A problem well–stated is a problem half–solved», η οποία αποδίδεται στον Charles Kettering (1876 – 1958), διάσημο εφευρέτη, μηχανικό και επικεφαλής ερευνών της General Motors.