Η Θρησκεία και η σημασία της στην εθνική και γεωπολιτιστική ισχύ

Γράφει ο Φουρνάρος Ιωάννης

Στη Ν/Α Μεσόγειο και τα Βαλκάνια η Ορθοδοξία αποτελεί βασικό συνδετικό κρίκο που ενώνει από τα χρόνια της Νέας Ρώμης (Ρωμανίας) έως σήμερα τους πληθυσμούς των περιοχών αυτών, με ένα ενιαίο θρησκευτικό παρελθόν. Η Ν/Α Μεσόγειος και τα Βαλκάνια επίσης, αποτελούν περιοχές που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη Ιστορία και οι οποίες συνδέονται με τον παράγοντα «ενέργεια» και τον παράγοντα «ενεργειακοί πόροι».

Η Μεσόγειος ορίζει έναν οριζόντιο άξονα αγγλοσαξονικής επιρροής με 4 «σημεία στήριξης»: a) Γιβραλτάρ β) Μάλτα γ) Κρήτη δ) Κύπρος. Σημαντικοί οδοί εμπορίου, επικοινωνιών αλλά και στρατηγικής σημασίας, είναι οι 2 κάθετοι ως προς τον οριζόντιο άξονα: α) Αδριατική β) Αιγαίο. Στην περίπτωσή μας θα επικεντρωθούμε στον άξονα του Αιγαίου και στο ανατολικό άκρο του οριζόντιου άξονα

Αιγαίο: Είναι αδιαμφισβήτητο και ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η περιοχή του Αιγαίου αλλά και της «θύρας» του Βοσπόρου καθόρισαν σημαντικές γεωπολιτικές εξελίξεις ήδη από την εποχή του Χαλκού. Πολλώ δε μάλλον, τον 20ο αιώνα, όταν και διαμορφώθηκε η σημερινή πολιτικό-οικονομική ισχύς της Δύσης, η οποία στηρίχτηκε στην εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού και των φυσικών πρώτων υλών της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.

Η σημασία της θρησκείας για το σύμπλοκο της Ν/Α Μεσογείου, και ειδικότερα για την Ελλάδα, γίνεται εύκολα κατανοητή, αν σκεφτούμε ότι στις περιοχές αυτές διαβιούν κοινωνίες οι οποίες έχουν δομηθεί βάσει αριστοτελικών και ιουδαϊκών προτύπων. Άρα οι κοινωνίες αυτές προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στο «συναίσθημα» ως παράγοντα δημιουργίας κοινωνικών σχέσεων και κατ΄ επέκταση, πολιτικής.

Η σημασία της Ν/Α μεσογείου είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις εξελίξεις στον προαναφερθέντα γεωγραφικό χώρο, δηλαδή αυτόν του Αιγαίου. Ως Ν/Α Μεσόγειο θα ορίσουμε την περιοχή που περιλαμβάνει την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή. Η Κύπρος προβάλει ως «παρατηρητήριο» απ’ όπου εποπτεύονται τα τεκταινόμενα σε έναν τεράστιο γεωγραφικό χώρο που περιλαμβάνει τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, την λεγόμενη Ν/Δ Ασία (Αφγανιστάν, Πακιστάν, Ιράν, Περσικό Κόλπο) και βεβαίως τα κράτη που ανήκουν στα απέναντι από την Κύπρο παράλια (Συρία, Λίβανο, Ισραήλ). Βεβαίως, στην περιοχή της Ν/Α Μεσογείου καταλήγουν (αλλά και σχεδιάζονται) σημαντικότατοι ενεργειακοί αγωγοί οι οποίοι από κοινού με την διώρυγα του Σουέζ κρατούν την ευημερία και την οικονομική επιβίωση της Δύσης στα σημερινά επίπεδα.[1]

Σ’ αυτό τον γεωοικονομικό, πολυπολικό και άστατο  κόσμο, οι θρησκείες διαμορφώνουν συνειδήσεις, τάσεις, αντιλήψεις. Οι άνθρωποι εκπαιδεύονται σε ορισμένες τάσεις που προέρχονται απ’ τη θρησκεία, ακόμα κι αν αυτοί δεν είναι απόλυτα θρησκευόμενοι. Η θρησκεία διαχέει αντιλήψεις μέσα στην κοινωνία κι αυτές οι αντιλήψεις επηρεάζουν το μέλλον μας. Το πως βλέπουμε την ζωή και τον θάνατο σαν κοινωνία περνάει μέσα από την θρησκεία. Ας μην παραβλέψουμε ότι οι θρησκείες υπάρχουν εκατοντάδες χρόνια, ενώ πολλά κράτη έχουν δημιουργηθεί πολύ αργότερα. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά, ως προς τον λόγο και τον ρόλο των θρησκειών στην παγκόσμια ασφάλεια.

Το θρησκευτικό στοιχείο του ανθρώπου δεν μπορεί να περιοριστεί σε μία εσωτερίστικη σφαίρα, ενώ είναι σαφές παράλληλα, ότι ο διαμελισμός του ανθρώπινου βίου σε τμήματα αμφισβητείται ολοένα και περισσότερο στην εποχή μας και στον Δυτικό κόσμο. Ο δυτικός άνθρωπος εγκλωβισμένος στην ιδιωτική του σφαίρα, απομονωμένος από αξίες, αρχές και σημασίες, συμπεριλαμβανομένου και της θρησκείας, θεωρώντας ως παρωχημένες,τις έννοιες και τις αξίες αυτές, νοσεί και ολισθαίνει στην παρακμή. Μια δυτική κουλτούρα η οποία δεν έχει αντιστάσεις, για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του σήμερα.

Το δυτικό ψευδεπίγραφο πρόταγμα [2] της ευδαιμονίας, μέσω της κατανάλωσης και του πλουτισμού(με κάθε τρόπο), ως σταθερός πυλώνας των κρατών και ως πρόταγμα της γεωπολιτιστικής θεωρία της Δύσης παγκοσμίως, οδηγεί τον άνθρωπο αλλά και όλη την δυτική κοινωνία σε αφασία, και στην καταστολή των δημοκρατικών ελευθεριών. Η οποία με την σειρά της, θα την οδηγήσει, στην κοινωνική υποβάθμιση και στην οριστική αποκοπή της από την ίδια την φυσική  σημασία του ανθρώπου, που δεν είναι τίποτα παραπάνω από ον πολιτικό.

Η αμφισβήτηση από χώρες με βαθιά θρησκευτική ή εθνική συνείδηση ή ιστορική μνήμη, με χώρες που θα θέλουν να διαφυλάξουν τις παραδόσεις, αλλά και τους πυλώνες που κρατούν την κοινωνική συνοχή και την εθνική ασφάλεια θα αντιδρούν. Η γεωπολιτιστική πρόταση της Δύσης πέρα ότι καταστρέφει την ίδια και την βάζει σε κίνδυνο, δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία σε κοινωνίες που δεν θεωρούν ως επίτευγμα κοινωνικό, το χρήμα, την συνεχή κατανάλωση, το ωραίο αμάξι ή το μεγάλο σπίτι. Αντιθέτως, έρχονται σε σύγκρουση, καλλιεργούν τον φόβο και ο φόβος παίρνει επιθετική μορφή, σε αυτό που τους «πλασάρεται» ως κοινωνικό επίτευγμα.

Πόσο μάλλον κοινωνίες με βαθιές ρίζες στην θρησκευτική πίστη, που αυτοπροσδιορίζονται συλλογικά και ατομικά, με πρώτη προτεραιότητα την θρησκεία και όχι το έθνος. Κοινωνίες που έχουν την θρησκεία ως τρόπο ζωής, θα βρίσκονται σε αντίθεση με το δυτικό πρόταγμα και την δυτική φιλοσοφία. Οι συγκρούσεις θα μεγαλώνουν και η Δύση θα χρειάζεται συνεχώς μεγάλα αποθέματα για να κρατάει τις κοινωνίες αυτές σε μια ισορροπία με αυτήν, αλλά ταυτόχρονα, θα αφήνει και μεγάλα κενά, που θα τα «καλύπτουν» κράτη-έθνη, με διαφορετική προσέγγιση ως προς την κουλτούρα του κάθε λαού, με ότι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια ασφάλεια.

Στην χώρα μας δυστυχώς, το δυτικό πρόταγμα, έφερε μια μεγάλη αλλαγή ως προς την πίστη μας. Ο πολιτικός κόσμος δεν κατανόησε την σημασία του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού[3] και την διάβρωση που φέρνει στις κοινωνίες. Μετά το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού οι όποιες ανησυχίες υπήρχαν, μπήκαν στο περιθώριο και σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος ασπάστηκε την δυτική θεωρία ως πολιτική λύση, ως νέο αφήγημα μετάβασης της χώρας στην νέα εποχή, αλλά και ως στρατηγική για την εθνική ασφάλεια. Θεωρώντας βέβαια, ότι η παντοκρατορία της Δύσης θα κατάφερνε να αμβλύνει τις παγκόσμιες κοινωνικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις.

Δυστυχώς μετά το τέλος της παντοκρατορίας της Δύσης τελείωσαν και οι ψευδαισθήσεις. Μπαίνοντας στην εποχή ενός πολυπολικού κόσμου, μεγάλων προκλήσεων και αντιθέσεων, τα αποτελέσματα είναι ορατά για την χώρα μας. Πέρα από την γεωπολιτική, γεωοικονομική μας ισχύ, φαίνονται και στην γεωπολιτιστική μας ισχύ. Στο βαθμό που τις αναλογεί, η θρησκεία αμφισβητείται και ως προς την αποστολή της  και ως προς την ιστορική της σημασία, αλλά και ως προς τον γεωπολιτιστικό, γεωπολιτικό της ρόλο.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την διάσπαση της κοινωνικής συνοχής άρα και της εθνικής ασφάλειας της χώρας. Μια γρήγορη ματιά, για την ιστορική, συνέχεια και σημασία της θρησκείας αποτυπώνεται σε όλους τους πολέμους του έθνους. Οι Έλληνες επικαλέστηκαν την Θρησκεία και πάντα πίστευαν στον Θεό και στην σημασία της Πίστης, για να ξεπεράσουν κάθε φορά τις δυσκολίες.

Η ιστορική σημασία της  Ορθοδοξίας,  μας δένει με ένα λαμπρό παρελθόν. Η Ρωμανία και η συμβολή της στον κόσμο δεν μπορεί να λησμονηθεί. Όποιος την λησμονεί είναι σαν να ξεχνάει την ψυχή του, την ύπαρξη του. Η σημασία της Ρωμανίας και η επιπτώσεις μετά από την κατάληψη της το 1453 και η μεταστάσεις από αυτό το γεγονός, παγκοσμίως, φαίνονται ακόμα και σήμερα. Κανείς δεν μπορεί βεβαίως, να ξεχάσει τους αδελφούς  Έλληνες και μη,  Χριστιανούς, που μπροστά στο βίαιο δίλημμα του οθωμανικού σπαθιού και του εξισλαμισμού λύγισαν.

Κάνεις δεν μπορεί να λησμονήσει πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της Ορθοδοξίας στην ιστορία, στην έκταση, στην επικοινωνία, αλλά και στην συνέχεια του Ελληνισμού αιώνες τώρα, σε όλο τον κόσμο.

Μέσα από τις θρησκευτικές εκδηλώσεις, μέσα από την ίδια την δομή της, οργανική και οργανωτική της λειτουργία. Με αυτό το πρίσμα είναι, όχι προέκταση του κράτους, αλλά του έθνους και θεματοφύλακας της εθνικής ασφάλειας.

Η περίοδος που βιώνουμε είναι πολύ καθοριστική και εκεί θα πρέπει η Ορθοδοξία να έχει ενεργό ρόλο και λόγο. Η Ανατολική Μεσόγειος θεωρείται απ’ τις πιο ευαίσθητες περιοχές στον κόσμο, διότι είναι σημείο συνάντησης, όχι μόνο Ανατολής και Δύσης, αλλά και Χριστιανισμού, Ισλαμισμού και Ιουδαϊσμού. Πάνω σε αυτό το σταυροδρόμι, δεν μπορεί ο πολιτικός κόσμος να μην βλέπει την ιστορική συνέχεια και σημασία του Χριστιανισμού και της  Ορθόδοξης κληρονομιάς στην περιοχή.

Πάνω σε αυτή την κληρονομιά αλλά και πάνω στις αξίες του Χριστιανισμού που είναι η θρησκεία της αγάπης και ως εκ τούτου, υπηρέτης της ανθρωπότητας και ενισχυτής της αλληλεγγύης και σε αυτό το πλαίσιο, με βάση τα παραπάνω, τίθεται ανάγκη διαλόγου με τις άλλες θρησκείες σε έναν διαρκεί αγώνα όπου υπάρχουν βαλλόμενες περιοχές, θρησκείες, κουλτούρες, κοινωνίες σήμερα, αλλά και σε αυτές που θα ακολουθήσουν.

Η θρησκεία να καταστεί δίαυλος επικοινωνίας, ασφάλειας, συνεργασίας, συνεννόησης, αγάπης για την αξιοπρεπή διαβίωση όχι μόνο της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων, της γύρω περιοχής, αλλά των κατοίκων ολόκληρης της γης.

Πηγές:

[1]Η Γεωπολιτική Συνείδηση της Ορθοδοξίας, Χριστίνα Π. Μέλλιου Διδάκτωρ Οικονομικής Γεωγραφίας-Γεωπολιτικής, http://geopolitical-team.blogspot.com/

[2] Η άνοδος της ασημαντότητας, Κορνήλιος Καστοριάδης,Εκδόσεων Ύψιλον

[3] Ο Πολιτιστικός Ιμπεριαλισμός, Συλλογικό έργο, Εκδόσεις Γόρδιος, ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ: 1204-2004 Η ΟΓΔΟΗ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΙΑ του ΜΙΧΑΛΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ