Η Τουρκία του Ερντογάν πιο επικίνδυνη από ποτέ

Του Ιωάννη Χ. Πουλτσίδη
φοιτητή Νομικής ΔΠΘ

Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες της αποτυχίας της Τουρκίας σε όλο το φάσμα της εξωτερικής της πολιτικής. Από τον Έβρο μέχρι την Συρία και την Λιβύη, η Τουρκία δέχεται απανωτές και σαρωτικές ήττες.

Στον Έβρο, η Τουρκία αντίκρισε την αποφασιστική στάση της Ελλάδας για την προάσπιση των εθνικών συνόρων της ( μια σημαντική αλλαγή πολιτικής από την εποχή της διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑνΕλ, που εξέπεμπε το μήνυμα – τόσο στην Τουρκία, όσο και στην διεθνή κοινότητα- ότι η Ελλάδα αδυνατεί να προασπίσει τα σύνορα της) αποτρέποντας χιλιάδες μετανάστες από το να εισέλθουν στην χώρα. Το σχέδιο της γείτονος να εργαλειοποιήσει χιλιάδες ανθρώπους ( μερικοί εκ των οποίων απελευθερώθηκαν από τις τουρκικές φυλακές ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό) βρέθηκε αντιμέτωπο με ένα καλά οργανωμένο σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και την έμπρακτη αλληλεγγύη των Ευρωπαίων, με την Frontex  να ανταποκρίνεται άμεσα στο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης αποτελώντας 600 συνοριοφύλακες και περιπολικά, αλλά και με διάφορες ευρωπαϊκές χώρες να αποστέλλουν μεμονωμένα εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό ( χαρακτηριστικά η Κύπρος απέστειλε 22 συνοριοφύλακες, η Αυστρία απέστειλε εκπαιδευμένα τμήματα, ένα τεθωρακισμένο όχημα και drones, η Πολωνία ανακοίνωσε την αποστολή 200 στρατιωτών της ενώ ειδικά τμήματα της αστυνομίας απεστάλησαν και από την Γερμανία και την Τσεχία). Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις σε συνεργασία με τον στρατό και την αστυνομία κατάφεραν να αποτρέψουν την μαζική παραβίαση των συνόρων.

Αποτελεσματική αποδείχθηκε και η αντιμετώπιση της τουρκικής προπαγάνδας. Τα βίντεο με τους τραυματισμένους στον Έβρο μετανάστες αποδείχθηκαν να είναι υλικό που είχε τραβηχτεί στην Ουγγαρία το 2015. Ακόμη και τα νούμερα μεταναστών που υποτίθεται είχαν περάσει τον Έβρο- νούμερα τα οποία σύμφωνα με τον Τούρκο Υπουργό Εσωτερικών Σ.Σοϊλού άγγιζαν τις 150.000 ανθρωπους- με μια απλή εικόνα από το μέτωπο στις Καστανιές ήταν πρόδηλο ότι αποτελούσαν καθαρή προπαγάνδα.

Η ελληνική διπλωματία υπήρξε αρκετά ικανή ώστε να αναγκάσει τους New York Times να παραδεχθούν δημόσια το λάθος τους για συκοφαντικό άρθρο, που έκανε λόγο για βασανισμό μεταναστών από την ελληνική αστυνομία, άρθρο που βασίστηκε σε μαρτυρία Τούρκου πολίτη. Έπειτα από όλα αυτά και υπό τον φόβο της διεθνούς κατακραυγής, λόγω της έξαρσης του κορονοϊού, η Τουρκία απέσυρε στις 20 Μαρτίου τους μετανάστες από τα ελληνικά σύνορα.

Από την άλλη μεριά τα πράγματα στο μέτωπο της Συρίας είναι ακόμη πιο δυσοίωνα. Ο μισθοφορικός στρατός του Ερντογάν ( ο οποίος αποτελείται κατά κύριο λόγο από αντάρτες της συριακής αντιπολίτευσης και πρώην τζιχαντιστές) δέχεται σοβαρά πλήγματα, ενώ ταυτόχρονα τα τουρκικά ΜΜΕ γεμίζουν με εικόνες από φέρετρα Τούρκων στρατιωτών που υπηρετούσαν εκεί.

Η πολυδιαφημισμένη ρωσοτουρκική προσέγγιση αποδεικνύεται πιο πρόσκαιρη από όσο αναμενόταν. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν έχει επενδύσει πολλά στον Άσαντ και την διατήρηση του στην εξουσία για να τα θυσιάσει για χάρη του Τούρκου προέδρου.

Από την άλλη οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Τουρκίας και το ΝΑΤΟ φαίνονται απρόθυμοι να αναλάβουν δράση και αρκούνται σε δηλώσεις συμπαράστασης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν φαίνονται διατεθειμένες να περιπλέξουν περισσότερο τη σχέση τους με την Ρωσία για να εξυπηρετήσουν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Άγκυρας. Εδώ αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι οι ρωσοτουρκικές σχέσεις έχουν αγγίξει το μέγιστο σημείο τους. Οι περιοχές στις οποίες η Τουρκία προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της είναι σφαίρες στις οποίες παραδοσιακά τον έλεγχο είχε η Ρωσία  (Ουκρανία, Εύξεινος Πόντος, Καύκασος, Βαλκάνια) ενώ στο διαρκώς μεταβαλλόμενο πεδίο της Μέσης Ανατολής η Τουρκία προσπαθεί να εγκαθιδρύσει την παρουσία της. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι όσο ο Ερντογάν προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της χώρας του στις ανωτέρω περιοχές θα οδηγηθεί σε μια ανοιχτή αντιπαράθεση με την Ρωσία στο μέλλον.

Επίσης, στο πεδίο της Λιβύης τα πράγματα έχουν ήδη κριθεί. Ο πρόεδρος της Τουρκίας προκειμένου να υποστηρίξει τις παράνομες αξιώσεις της χώρας του στην Α.Μεσόγειο έταξε στο παρακμάζον καθεστώς του Σάρατζ στρατιωτική συνδρομή απέναντι στις δυνάμεις του Χαφτάρ, ώστε να δεχθεί να υπογράψει το παράνομο μνημόνιο οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να στηρίξει μέχρι εσχάτως την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνησης της Τρίπολης, αποστέλλοντας μισθοφόρους αρχικά και στρατιωτικό εξοπλισμό, αλλά και οπλισμένα drones  καθώς και μια φρεγάτα στα ανοιχτά της Λιβύης, η οποία σύμφωνα με τον LNA  εκτόξευσε βλήμα εναντίον θέσεων του Χαφτάρ, το οποίο όμως δεν εξερράγη ποτέ.

Ακόμη και αυτά όμως δεν είναι αρκετά ώστε να ανατρέψουν την υπάρχουσα κατάσταση. Η κυβέρνηση Σάρατζ χάνει όλο και περισσότερα εδάφη από τον στρατό του Χαφτάρ, με τον τελευταίο να αναδεικνύεται σε βασικό παίκτη τόσο στην Λιβύη όσο και στην Α.Μεσόγειο. Κυβερνήσεις μεγάλων χώρων υποστηρίζουν τον Χαφτάρ με στρατιωτικό υλικό (ΗΑΕ, Αίγυπτος, Ρωσία, Γαλλία) ενώ πολλές ακόμα κυβερνήσεις, βλέποντας πως ο Λίβυος  στρατάρχης θα είναι ο βασικός παράγοντας των πολιτικών ζητημάτων στη χώρα,  έχουν ήδη αναπτύξει διαύλους επικοινωνίας με το καθεστώς του, με σημαντικότερο εξ’ αυτών να είναι η διπλωματική αναβάθμιση που έλαβε από την Αθήνα, όταν κλήθηκε για συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση λίγες ώρες πριν την διάσκεψη για την Λιβύη στο Βερολίνο τον Ιανουάριο. 

Όλα αυτά συνθέτουν έναν εκρηκτικό συνδιασμό για τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος έχει καταστεί δέσμιος των δηλώσεων του για το έτος 2022. Το έτος τούτο αποτελεί έτος ορόσημο για την Τουρκία, καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση του τουρκικού κράτους ( δεν είναι τυχαίο που μεγάλα και πολυδάπανα πρότζεκτ της γείτονος έχουν ως ορόσημο το έτος αυτό, όπως η κυκλοφορία του πρώτου τουρκικού ηλεκτρικού αυτοκινήτου ή η ναυπήγηση υποβρυχίων ) και ο Ερντογάν έχει υποσχεθεί να παραδόσει μια Τουρκία γεωγραφικά μεγαλύτερη μέχρι τότε.

Η πολιτική επιβίωση του Τούρκου προέδρου εξαρτάται από την εκπληρώσει των δηλώσεων αυτών (ας μην ξεχνάμε ότι το 2022 είναι και έτος εκλογικό, καθώς μέσα σε αυτή την χρονιά θα γίνει το μεγαλύτερο μέρος των προεκλογικών εκστρατειών των κομμάτων) και η ανάγκη αυτή έχει γίνει πιο επιτακτική από κάθε άλλη φορά, ειδικά στην παρούσα συγκυρία που οι εχθροί του Ερντογάν πληθαίνουν ( Ιμάμογλου, Μπαμπατζάν, Νταβούτογλου κλπ.) και ο κόσμος – οι άλλοτε υποστηρικτές του Ερντογάν- έχουν κουραστεί από την ανικανότητα της διακυβέρνησης του αναφορικά με την οικονομική πολιτική και τον αυταρχισμό του.

Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα προσπαθήσει να εκπληρώσει τις εξαγγελίες του εις βάρος της χώρας μας. Η Ελλάδα αποτελεί το πιο πρόσφορο έδαφος των επιδιώξεων του Ερντογάν σε σχέση με τις άλλες δύο περιπτώσεις (στη Συρία δεν θα διακινδύνευε να έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με την Ρωσία- ειδικά τώρα που οι σχέσεις του με την Δύση είναι τόσο ταραγμένες- ενώ στηνΛιβύη η διάσωση της κυβέρνησης Σάρατζ θα απαιτούσε τεράστιες δαπάνες για την αποστολή στρατιωτών και υλικού, δαπάνες που δύσκολα θα άντεχε η παραπαίουσα τουρκική οικονομία).

Η οποία επιθετική ενέργεια σε βάρος της χώρας μας θα συσπειρώσει τους Τούρκους ψηφοφόρους –  αρκετές γενεές των οποίων έχουν γαλουχηθεί με την εντύπωση ότι η Ελλάδα καταπατά τουρκικές περιοχές στο Αιγαίο- αλλά θα έβρισκε και την σύμφωνη γνώμη της τουρκικής αντιπολίτευσης, η οποία ήταν και αυτή που πρώτη έκανε λόγο για κατάληψη 18 τουρκικών νησιών από την Ελλάδα (CHP) .

Η Τουρκία πιθανώς να στραφεί εναντίον της Ελλάδας με ένα σχέδιο παρόμοιο με το σχέδιο Βαριοπούλα ( balyoz) ώστε να δικαιολογήσει τις επιθετικές της ενέργειες ή, σε ένα ακόμη χειρότερο σενάριο, θα βιώσουμε σκηνές όπως τα Ίμια με ταυτόχρονη κατάληψη βραχονησίδων ( ή ακόμη και μικρών κατοικημένων νησιών). Μόνο που αυτήν την φορά θα έχουμε απέναντι μας μια τελείως διαφορετική Τουρκία από εκείνη του ’96 . Ο Ερντογάν είναι έτοιμος να τα παίξει όλα για όλα, καθώς γνωρίζει ότι από αυτό εξαρτάται η παραμονή του στην εξουσία και η διατήρηση του καθεστώτος του.