Σχέσεις Αζερμπαϊτζάν-Ουκρανίας
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος
Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία ήταν μέχρι το 1990 μέλη της πανίσχυρης τότε Σοβιετικής Ένωσης. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης σηματοδότησε μία πορεία φιλίας και συμμαχίας ανάμεσα στις δυο χώρες. Κατά την εκτίμηση μου, καίριο ρόλο στην ανάπτυξη των σχέσεων των δυο χωρών έπαιξε το μουσουλμανικό στοιχείο που ζει στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, εκεί ζουν οι Τάταροι της Κριμαίας που είναι τουρκικό φύλο και ο αριθμός τους φτάνει 300.000. Η θρησκεία ήταν πάντα ένας τρόπος σύνδεσης για το μουσουλμανικό κόσμο, και κυρίως κρατών με διαφορετική επίσημη θρησκεία. Για παράδειγμα, η Γερμανία έχει καλές σχέσεις με τη Τουρκία και λόγω της μεγάλης τουρκικής μειονότητας που ζει εντός της γερμανικής επικράτειας.
Από το 2009, η κυβέρνηση του τότε πρόεδρου Γουσένκο άρχισε να συνεργάζεται στρατιωτικά με το Μπακού, και ιδιαίτερα να εξάγει, κυρίως, αυτοκινούμενο πυροβολικό. Από τότε, Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία ανέπτυξαν εταιρική σχέση. Μέχρι το 2013 η οικονομία της Ουκρανίας βρισκόταν σε τεντωμένο σκοινί μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. To 2019 οι δυο χώρες αποφάσισαν να ενισχύσουν τις εμπορικές τους σχέσεις και είναι χαρακτηριστικό ότι το 2020 οι εμπορικές συναλλαγές των δυο χώρων έφτασαν τα 717 εκατομμύρια δολάρια. Το Κίεβο αγοράζει από το Μπακού κυρίως καύσιμα, ενώ το Αζερμπαϊτζάν αγοράζει από την Ουκρανία λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα.
Το 2021 τα πράγματα όσον αφορά τις σχέσεις των δυο χωρών δυσκολεύουν, ιδιαίτερα μετά τη νίκη των Αζέρων στο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Κι αυτό, διότι με βάση τη συμφωνία Αζερμπαϊτζάν, Αρμενίας και Ρωσίας, το ρωσικό ειρηνευτικό σώμα ελέγχει μεγάλο μέρος της συνοριακής γραμμής μεταξύ Αζερμπαϊτζάν- Αρμενίας. Άρα, δεν αποκλείεται να προσπαθήσει να απομακρύνει το Αζερμπαϊτζάν από την Ουκρανία και να το πάρει υπό την επιρροή του. Βέβαια, παραδοσιακά, Αζερμπαϊτζάν και Ουκρανία αλληλοϋποστηρίζονται σε θέματα εθνικής κυριαρχίας.
Στρατιωτικά όμως, το Μπακού δε μπορεί να υποστηρίξει το Κίεβο και αυτό λόγω της ανοχής που έδειξε η Μόσχα στις ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει λάβει δεκάδες ποσότητες ρωσικού οπλισμού. Επιπλέον, μπορεί να έχει πρόσβαση στη Κασπία και στη Μαύρη Θάλασσα. Συνεπώς, βλέπουμε ότι στρατιωτικά και πολιτικά το Μπακού είναι εξαρτημένο πλήρως από τη Μόσχα. Στο μόνο που μπορεί να ελπίζει το Κίεβο από το Μπακού είναι η προμήθεια φυσικού αερίου από το κοίτασμα Shah Deniz που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν.
Μέχρι το 2014, επειδή η Ουκρανία ήταν εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο, οι συζητήσεις αυτές ήταν καθαρά σε θεωρητικό επίπεδο. Ωστόσο, η σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία και ο πόλεμος με τη Ρωσία κάνουν τις συζητήσεις αυτές άκρως ουσιαστικές, εάν και εφόσον το Κίεβο θέλει να συνεχίσει τον αγώνα εναντίον των ρωσόφωνων αποσχιστών. Σε μια τέτοια περίπτωση το Κίεβο και η κυβέρνηση Ζελένσκι πρέπει να κατανοήσει ότι δε θα τη βοηθήσει κανείς και ότι η μόνη βοήθεια που θα έχει, ενδεχομένως, είναι αυτή σε φυσικό αέριο.
Στο Κίεβο πρέπει να κατανοήσουν ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας είναι και σύμμαχοι της Ρωσίας. Αν στο Κίεβο νομίζουν ότι οι Αζέροι και οι Τούρκοι, γιατί για αυτούς μιλάμε, θα πολεμήσουν μαζί με την Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας, με βάση τη σημερινή γεωπολιτική κατάσταση κάνουν τρομερό λάθος. Η Ουκρανία δυστυχώς θα πρέπει να κατανοήσει ότι θα πολεμήσει μόνη της.
Πηγές:
https://dbpedia.org/page/Azerbaijan%E2%80%93Ukraine_relations
https://iwpr.net/global-voices/ukraine-changing-position-over-karabakh
https://www.kyivpost.com/business/azerbaijan-is-not-a-major-trade-partner-for-ukraine-yet.html
