Ο οργανισμός ΝΑΤΟ και τα έθνη κράτη

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

Για να κατανοήσει κάποιος την εξέλιξη των κοινωνιών όχι μόνο ως πολιτισμικά περιβάλλοντα, αλλά ως θεσμικά περιβάλλοντα είναι αναγκαίο να γνωρίζει τόσο Ιστορία (και το βέλτιστο είναι να την σπουδάσει) όσο και Διεθνείς Σχέσεις (και το βέλτιστο είναι να τις σπουδάσει). Φυσικά, τις δύο αυτές κοινωνικές Επιστήμες είναι αναγκαίο να τις συνεπικουρούν και επιμέρους Επιστήμες, όπως είναι η Κοινωνιολογία και η Εθνολογία (ή Εθνογραφία, όπως σήμερα ονομάζεται η Επιστήμη της Εθνολογίας), οι δύο τελευταίες, εκ των οποίων και πολύ σημαντικές, διδάσκονται στα περισσότερα προγράμματα σπουδών των Ιστορικών Πανεπιστημιακών Τμημάτων.

Όμως, η Ιστορία και οι Διεθνείς Σχέσεις είναι δύο άρρηκτα συνδεδεμένα επιστημονικά πεδία, που η μη γνώση ή η πλημμελής γνώση ενός από τα δύο αποδεικνύει πολλές φορές ότι οδηγούμαστε σε λανθασμένα μονοπάτια ερμηνείας και διαχείρισης ακόμα και κρίσιμων πολιτικών καταστάσεων, και ιδιαίτερα τη σημερινή εποχή των έντονων πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών.

Φυσικά, ο Κόσμος που δημιουργήθηκε μετά το 1945, βασικό χρονικό ορόσημο το τελευταίο, καθώς ιδρύθηκε τόσο το Παγκόσμιο Χρηματοπιστωτικό Σύστημα (μετά τη Διάσκεψη του Bretton Woods το 1944) όσο και το Διεθνές Πολιτικό Σύστημα (Πολιτικοί και Κοινωνικοί Οργανισμοί), τεχνηέντως χώρισε το Πολιτικό από το Οικονομικό, ως αναφέραμε παραπάνω και ως εκ τούτου άμεσο αποτέλεσμα ήταν να διαχωριστεί το Πολιτικό από το Ιστορικό.

Ο Κόσμος του εθίμου έδωσε τη θέση του εν πολλοίς στο «τεχνικό» Δίκαιο, που εν πολλοίς θα μπορούσε να εξυπηρετήσει αφενός τα ισχυρά πολιτικά Κράτη (που δημιουργούσαν το νέο θεσμικό περιβάλλον) αφετέρου Κράτη που, ως φαίνεται, δεν είχαν ισχυρό πολιτισμικό υπόβαθρο. Το θετό Δίκαιο και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του υποσκέλισαν το Εθιμικό Δίκαιο (που εν πολλοίς στηριζόταν στην Ιστορία, τη Γεωγραφία, την Κοινωνία και την παράδοση).

Όμως το Εθιμικό Δίκαιο θα πρέπει να σημειωθεί, ότι παραβιαζόταν από το «Δίκαιο του Ισχυρού» και αυτό φάνηκε σε δύο περιπτώσεις των Ελληνικών εθνικών ζητημάτων, μια στη Βόρεια Ήπειρο και η δεύτερη το 1923 με την Κωνσταντινούπολη. Γιατί πολύ απλά με βάση το ισχύον Δίκαιο της τότε εποχής, οι περιοχές που η πλειονότητα του πληθυσμού ανήκε σε ένα συγκεκριμένο Έθνος αποδιδόταν στη χώρα αυτού. Έτσι έπρεπε να γίνει με την περίπτωση της Βορείου Ηπείρου, προτού οι Μεγάλες Δυνάμεις de jure, δηλαδή με Συνθήκη, ιδρύσουν το αλβανικό Κράτος (όμως de facto, ως φάνηκε, το είχαν σχεδιάσει λίγα έτη νωρίτερα από το 1914).

Και το τέχνασμα των Ισχυρών με την Κωνσταντινούπολη ήταν, ότι ουδετεροποιήθηκε ως έδαφος το 1914, δηλαδή τέθηκε υπό την εποπτεία της ΚτΕ, με συνέπεια το 1923 να είναι το έδαφος εκείνο πάνω στο οποίο οι Ισχυροί καταπάτησαν τα εθνικά μας δίκαια, εστιάζοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης στο γεωγραφικό χώρο αυτό, κάτω από το συγκεκριμένο θεσμικό καθεστώς της «ουδέτερης ζώνης»!

Από εκεί και πέρα, χρειάστηκαν τα επικά κατορθώματα τόσο των ηρώων του 1821 όσο και του Παύλου Κουντουριώτη και του Νικόλαου Βότση, γιατί πολύ απλά η Ελλάδα τελούσε υπό πολιτειακή διοίκηση ενός Κατακτητή, οπότε δεν αρκούσε μόνο μία συνθήκη στη βάση του ελληνικού πληθυσμού για να οργανωθεί σε Κράτος.

Και πρέπει να πούμε, διαφορετική θεσμική υπόσταση είναι η οργάνωση και διαφορετική η ίδρυση ενός πολιτειακού μορφώματος. Στη βάση των παραπάνω, η Ελλάδα το 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ΟΡΓΑΝΩΘΗΚΕ σε Κράτος, απέκτησε δηλαδή πολιτειακό ιστό (καθώς ήταν ένα Εθνος, είχε δηλαδή υπόσταση εθνολογικη και επομένως πολιτισμική, που διδεκδικούσε την αυτοδιοίκησή του από τον κατακτητή), ενώ η Αλβανία ΙΔΡΥΘΗΚΕ ως Κράτος (καθώς ο γεωγραφικός χώρος που ονομάστηκε Αλβανία στη βάση της γλώσσας ΚΙ ΟΧΙ της κοινής εθνολογικής και εθνικής καταγωγής των κατοίκων, θα πρέπει να τον φανταστούμε, ότι μέχρι την ίδρυση σε πολιτειακό μόρφωμα ήταν όπως τα Βαλκάνια, μία πανσπερμία φυλετικών και θρησκευτικών ομάδων, που μόνο η νότια περιοχή της, δηλαδή η Βόρεια Ηπειρος είχε συμπαγή εθνοτικό πληθυσμό, τους Έλληνες).

Από εκεί και πέρα, και στη βάση μίας χθεσινής ανάρτησης που έκανα για το ΝΑΤΟ και στη βάση των όσων έγραψα στο αρχικό σκέλος της παρούσας ανάρτησης: Αν και δεν έχω να απολογηθώ για τίποτα, γιατί πολύ απλά κατανοώ απόλυτα ότι σε ένα δημόσιο κοινωνικό μέσο, ο καθένας θα ερμηνεύσει ή θα διαβάσει ένα κείμενο στη βάση αυτού που έχει στο μυαλό του, ακόμα κι αν το περιεχόμενο της ανάρτησης είναι τελείως διαφορετικό, και ίσως αρκετές φορές μπορεί να είναι και καλό, γιατί υφίσταται διάλογος, αν και δεν παράγει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, προσωπικά δεν είπα ότι ΔΕΝ ΈΠΡΕΠΕ να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ ή δεν υπάρχει ωφέλεια για ένα Κράτος, όταν εντάσσεται σε Διεθνή Όργανα, και πόσω μάλλον με την υπόσταση του ΝΑΤΟ, αλλά ότι θα πρέπει η απαίτηση ως κράτος – μέλος του θα είναι, οι προσδοκίες μας πρώτα να αφορούν τα ΔΟ στα οποία υπαγόμαστε, δηλαδή στην ΕΕ και Συμμαχία και δευτερευόντως από Κράτη, όπως το ρωσικό που η διασύνδεση μαζί του είναι σε διαφορετικά θεσμικά πλαίσια.

Όμως, αυτό το απλοϊκό που λένε πάρα πολλοί και είναι ΑΚΡΩΣ επικίνδυνο και νομικά ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟ ότι ένας Οργανισμός δεν θα μπει ανάμεσα στη διένεξη δύο κρατών – μελών του, θα είναι δόκιμο πρώτα και κύρια, να ανατρέξουν στην Επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων, να ανοίξουν ένα από τα χιλιάδες βιβλία που υπάρχουν στο διαδίκτυο και στο εμπόριο, να πάνε στις σελίδες που αναφέρονται τόσο στη Θεωρία του Φεντεραλισμού και τα δόγματά της όσο και στην οργάνωση των Διεθνών Οργανισμών, και ύστερα με ελαφρά την καρδία να αναφέρονται σε μία πτυχή που ΔΕΝ ΈΧΟΥΝ γνώση του νομικού (και ως εκ τούτου θεσμικού) σκέλους της.

Τα άρθρα ίδρυσης ενός Οργανισμού, και πόσω μάλλον ενός πολιτικού και στρατιωτικού, εξισώνουν τα κράτη – μέλη του στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους απέναντί του. Αυτήν την στιγμή ο ΝΑΤΟϊκός Θεσμός και ίσως εξαιτίας του νυν Γενικού Γραμματέα του παραβιάζει εσκεμμένα μία σειρά άρθρων του ίδιου του Καταστατικού του, βάζοντας κάτω από το χαλί την παραβατικότητα της Τουρκίας ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΤΟΥ, (ας αφήσουμε την Ελλάδα από έξω). Η Τουρκία αυτήν την στιγμή παραβιάζει τα άρθρα 1, 2 και κυριότατα το 8!!!

Από εκεί και πέρα, όπως είπε ο Εμμανουέλ Μακρόν, και αυτό ισχύει για κάθε Οργανισμό (και θα το ξαναπούμε για άλλη μία φορά ένας πολιτικός, κοινωνικός, οικονομικός, στρατιωτικός ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ λειτουργεί και όπως ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ οργανισμός, γι’αυτό και ονομάστηκαν Οργανισμοί, γιατί το σύστημα λειτουργιών που υφίσταται μέσα σε αυτούς δημιουργεί μία συμπαγή, εύρυθμη και ενιαία κατάσταση), αν δεν εξελίσσεται στη βάση των επιταγών της Διεθνούς Κοινωνίας και της εξέλιξής της, είναι σίγουρο ότι θα αποδομηθεί.

Τώρα, το ΝΑΤΟ βρίσκεται στην εντατική σε τεχνική υποστήριξη, με τα σωληνάκια και τη μάσκα οξυγόνου. Είναι, όπως είπε ο Μακρόν κλινικά νεκρό! Και είναι κλινικά νεκρό, γιατί όφειλε να πράξει όπως και η ΕΕ με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009 (άσχετα αν δεν το κατάφερε και πρέπει να την ξαναδεί, γιατί κι αυτή πηγαίνει προς εντατική) που προσπάθησε με την Αναθεωρητική Συνθήκη να συμπλεύσει με τις νέες προκλήσεις της σύγχρονης διεθνούς Κοινωνίας.Έτσι οφείλει να πράξει και η Στρατιωτική Συμμαχία ήδη από το 1990 και ιδιαίτερα μετά το 2001.

Οφείλει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του μετά τις νέες προκλήσεις (με μία Κίνα που τρέχει με δρασκελιές), να ξαναδεί τα Κράτη της Κεντρικής Ασίας με ένα Πακιστάν που θα δημιουργήσει νέες προκλήσεις και με έναν Αραβικό Κόσμο που έχει «ξαναγεννηθεί». Το ΝΑΤΟ φτιάχτηκε σε μια εποχή που ο τότε κίνδυνος για το ίδιο δεν έχει καμία σχέση με τις σημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Και μάλιστα στις προκλήσεις αυτές το πλέον οδυνηρό είναι, ότι στις πλειονότητα αυτών μετέχει ένα από τα μέλη του, διακυβεύοντας φανερά την υπόστασή του Οργανισμού.

Και όσον αφορά εμάς, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν έχει καμία σχέση η υπαγωγή μας σε ένα Θεσμό και η σύμπλευση με τις γενικές αρχές του με το διασφαλίζω αυτόνομα και όπως θεωρώ καλύτερα το εθνικό μου συμφέρον. Επειδή είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, του ΟΗΕ κτλ αυτό δεν σημαίνει ότι την εθνική μας ασφάλεια και την προάσπιση του εθνικού συμφέροντος θα τα αφήσουμε στη διαχείριση των Διεθνών Οργανισμών! Το να επικουρώ στη Διεθνή Ασφάλεια και να εναρμονίζομαι ως Κράτος με τη διεθνή νομιμότητα που ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΜΌΝΟ με καλεί να κάνω η ύπαρξή μου σε έναν Θεσμό, αυτό δεν σημαίνει ότι απεμπολώ τον Κρατισμό μου.

Γιατί τότε δίνουμε πάτημα σε όλους αυτούς, και καθιστάμεθα η δεύτερη όψη του ίδιου νομίσματος, που λένε, ότι δεν χρειαζόμαστε τους εξοπλισμούς, οι εξοπλισμοί οριοθετούν την σύγκρουση και τα τόσα ωραία και εθνομηδενιστικά που ακούμε όλες αυτές τις δεκαετίες.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)

Διαβάστε επίσης: Το Μέλλον του ΝΑΤΟ