Ο πόλεμος της Ουκρανίας εξελίσσεται σε πόλεμο κατά της Ευρώπης

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος σε εξέλιξη εδώ και δύο μήνες, και συνεχίζεται σε πλήρη ισχύ. Οι Ρώσοι έχουν αλλάξει τους αρχικούς στόχους τους. Εγκατέλειψαν την κατάληψη του Κιέβου και την αντικατάσταση της κυβέρνησης. Τώρα εντείνουν την προσπάθειά τους για να καταλάβουν όλο το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ στα ανατολικά και ολόκληρη τη νότια ακτή, τα περισσότερα από τα εδάφη τα οποία ήδη ελέγχουν. Έχουν βρει μεγάλη αντίσταση στο Μυκολάιβ και θα δυσκολευτούν να καταλάβουν μια μεγάλη πόλη όπως η Οδησσός, η οποία είχε περίπου ένα εκατομμύριο κατοίκους πριν από τον πόλεμο. Η μόνη μεγάλη πόλη που έχουν καταλάβει στους δύο μήνες επιχειρήσεων είναι η Μαριούπολη, την οποία έπρεπε να καταστρέψουν τελείως. Οι Ρώσοι μπορεί να προσπαθήσουν να εντάξουν στις επιχειρήσεις τα 1500 περίπου στελέχη τους στην περιοχή της Μολδαβίας της Υπερδνειστερίας για να επιτεθούν στην Ουκρανία από τα δυτικά, αλλά αυτό εκτιμάται ότι θα είναι εύκολο για τους Ουκρανούς να το αντιμετωπίσουν.

Οι επιθέσεις του ρωσικού πυροβολικού στο Κίεβο, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ επισκεπτόταν την περιοχή, σηματοδοτούν την αποφασιστικότητα της Μόσχας να συνεχίσει τον αγώνα, αλλά οι τρέχοντες ρωσικοί στόχοι εκτιμάται ότι δεν θα επιτευχθούν σύντομα. Αυτό εγείρει το ερώτημα πώς θα συνεχιστεί η εκστρατεία και τι μπορεί να επηρεάσει το τέλος και τα αποτελέσματά της; Σε αυτό το στάδιο φαίνεται ότι το τέλος του πολέμου θα καθοριστεί ανάλογα με τις στρατιωτικές επιτυχίες ή αποτυχίες της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο πόλεμος της Ρωσίας δεν γίνεται μόνο εναντίον της Ουκρανίας, αλλά όπως διακηρύσσει επανειλημμένα το ρωσικό καθεστώς, γίνεται εναντίον της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ γενικότερα. Η αλληλουχία των γεγονότων άλλαξε την αρχική πρόθεση της Ρωσίας να μην εμπλακεί σε μια μακρά στρατιωτική εκστρατεία, αλλά μέσω μιας σύντομης επιχείρησης να αντικαταστήσει την κυβέρνηση της Ουκρανίας ή τουλάχιστον να απομακρύνει την Ουκρανία από τη Δύση. Στην πράξη, η Ρωσία έχει παρασυρθεί σε μια παρατεταμένη σύγκρουση, αποτέλεσμα της ουκρανικής αντίστασης που υποστηρίζεται από το ΝΑΤΟ, το οποίο εκπαίδευσε το στρατό της Ουκρανίας και βοηθά με την προμήθεια όπλων, την ανταλλαγή πληροφοριών και τον τεχνολογικό πόλεμο.

Η Δυτική βοήθεια προς το Κίεβο, και η πολύ ανοιχτή καταχώριση τουλάχιστον μέρους των αποστολών όπλων, έχει ξεκάθαρα σκοπό να στείλει μήνυμα στη Μόσχα ότι όχι μόνο δεν θα νικήσει τους Ουκρανούς αλλά η Ουκρανία μπορεί να αναγκάσει τη Ρωσία να απομακρυνθεί εντελώς από το πεδίο της μάχης. Προφανώς, μια ρωσική προληπτική επίθεση παρουσιάζει υψηλή πιθανότητα, αλλά μια προφανής στρατηγική για την Ουκρανία είναι να κρατήσει όσο γίνεται, να υποχωρήσει ελάχιστα και να επανεξοπλιστεί με σκοπό την αντεπίθεση. Ίσως και η διεθνής κοινότητα να ελπίζει ότι αυτό θα αναγκάσει τους Ρώσους να πάνε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Με αυτόν τον τρόπο η ρωσο-ουκρανική αντιπαράθεση, έχει μετατραπεί σε ρωσο-ευρωπαϊκή σύγκρουση στο έδαφος της Ουκρανίας η οποία διεξάγεται παράλληλα με τη στρατιωτική εκστρατεία. Η Δύση, επίσης ασκεί πίεση στη Ρωσία στη πολιτική και οικονομική σφαίρα σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει τη σταθερότητα της κυβέρνησης, και η Ρωσία από την πλευρά της διεξάγει έναν πόλεμο κατά της Δύσης, μεταξύ άλλων στο μετασοβιετικό πλαίσιο και στην προσπάθειά της να διατηρεί την επιρροή της σε αυτή την περιοχή.

Μέχρι σήμερα, καμία πλευρά δεν πέτυχε τους στόχους της, ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται. Το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο καιρό μπορεί να το αντέξει η Ουκρανία;

Συμπεράσματα

Ο πόλεμος συχνά περιλαμβάνει λάθος υπολογισμούς, είτε από τη μία ή την άλλη πλευρά. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ρώσοι χρειάστηκε να επαναϊεραρχήσουν τους στόχους τους, με θεατές τους Ευρωπαίους. Μόνο οι Ουκρανοί έχουν μείνει σταθεροί. Θέλουν να απωθήσουν τους Ρώσους εντελώς έξω από το ουκρανικό έδαφος, αλλά μπορεί κάλλιστα να συμβιβαστούν με την απόσυρση της Ρωσίας σε θέσεις πριν από την εισβολή.

Με την αποτυχία της σχεδιαζόμενης επιχείρησης και την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την περιοχή του Κιέβου, και υπό το φως της εσωτερικής πίεσης στη Μόσχα από όσους αντιτίθενται στη συνέχιση του πολέμου, συνοδευόμενη από εσωτερικές διαμάχες εξουσίας, η ρωσική ηγεσία ενδιαφέρθηκε να τερματίσει την εκστρατεία γρήγορα και διευκολύνοντας την εγχώρια πρόκληση, μόνο κατά την έναρξη των επιχειρήσεων. Σήμερα η Ρωσία επιθυμεί να διατυπώσει τα επόμενα βήματά της. Την επίτευξη ορισμένων συνεννοήσεων ως μέρος των διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, καθορίζοντας παράλληλα νέους ρεαλιστικούς στόχους.

Έτσι σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται ότι η Μόσχα έχει αποφασίσει επί του παρόντος να εγκαταλείψει την προσπάθεια να τερματίσει τις διαπραγματεύσεις και να συνεχίσει τις μάχες. Εκτιμάται ότι, στοχεύει στην επέκταση της κυριαρχίας της στην ανατολική και νότια Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της παράκτιας λωρίδας μεταξύ της χερσονήσου της Κριμαίας και του Ντονμπάς, εξ’ ου και η προσπάθεια για έλεγχο του λιμανιού της Μαριούπολης. Εάν αυτό το στάδιο φέρει επιτυχίες, τότε η Ρωσία θα επιδιώξει στη συνέχεια τον έλεγχο της Οδησσού, σε μια προσπάθεια να ολοκληρώσει την κατάκτηση ολόκληρης της παράκτιας λωρίδας και να συνδεθεί με την Υπερδνειστερία στη Μολδαβία. Η Ρωσία θα πετύχει με αυτό τον τρόπο τη δημιουργία μιας σημαντικής περιοχής ελέγχου προκειμένου να τη χρησιμοποιήσει ως μελλοντικό διαπραγματευτικό χαρτί. Ο ρωσικός έλεγχος, αυτών των περιοχών θα της επέτρεπε επίσης να το παρουσιάσει ως επίτευγμα στο εσωτερικό κοινό.

Επίλογος

Η Ρωσία θα συνεχίσει τις προσπάθειές της να συγκεντρώσει επιτεύγματα, τόσο στη στρατιωτική εκστρατεία στην Ουκρανία όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο του πολέμου με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Στο βαθμό που η Μόσχα επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα στην επίθεση στη νότια Ουκρανία, είναι πιθανό να επανεκκινήσει την προσπάθεια να καταλάβει το Κίεβο και να αντικαταστήσει την κυβέρνηση, στόχο που όρισε από την αρχή της εισβολής της. Ωστόσο, είναι πιθανό η αποφασιστικότητα της Ουκρανίας να αποκρούσει τις ρωσικές δυνάμεις και να εμποδίσει την προέλασή τους στο νότο να ενισχύσει τη ρωσική αποφασιστικότητα να ανανεώσουν τις συνομιλίες σχετικά με τους όρους διακοπής των μαχών. Στην περίπτωση αυτή, οι περιοχές που έχουν ήδη κατακτηθεί από τον ρωσικό στρατό θα χρησιμεύσουν ως διαπραγματευτικό χαρτί στις διαπραγματεύσεις.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι επιστημονικός συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS). Δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου.