Η αυτοδιάθεση των λαών πλαστελίνη των ισχυρών

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*
Ιστορικός- Διεθνολόγος

Η αυτοδιάθεση των λαών αποτελεί ένα κατοχυρωμένο θεσμικό δικαίωμα τόσο στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών όσο και σε άλλες Διεθνείς Συμβάσεις που από την ηθικά αυτονόητη αρχή (ο κάθε λαός να αυτοπροσδιορίζεται στη δική του ταυτότητα και ταυτόχρονα να συγκροτεί το κράτος του) περάσαμε στο κατοχυρωμένο νομικά δικαίωμα. Ωστόσο και παρά το γεγονός ότι τόσο η ίδρυση των ΗΕ όσο και κυριότατα η κατάρρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τη Διεθνή Διπλωματία και έδωσε το δικαίωμα σε έθνη και φυλές να απαγκιστρωθούν από πολιτειακές οντότητες που ήταν παράταιρες από την πολιτισμική τους υπόσταση, παρόλα αυτά η συγκεκριμένη αρχή ή πιο συγκεκριμένα, το δικαίωμα αυτό των λαών να «σχηματοποιούν» πολιτειακά την «ύπαρξή» τους συνεχίζει να αποτελεί στη βάση του Διεθνούς Δικαίου την πλέον αμφίσημη αρχή.

Και αυτό διότι υπάρχει το ερμηνευτικό κενό αν ο όρος αυτοδιάθεση αναφέρεται στις κυβερνήσεις ή αποκλειστικά στις πληθυσμιακές ομάδες, δηλαδή κατά πόσο η εξουσία ολοκληρώνει (με την έννοια της οργάνωσης και επιρροής) ένα λαό.  Επίσης υφίσταται μια αμφισημία στην ταυτότητα των ομάδων που έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν την αυτοδιάθεση (τρανό παράδειγμα η Ταϊβάν). Και ένα τρίτο κενό, που ουσιαστικά συναρτάται από την πρώτη εκδοχή της αμφισημίας που παραθέσαμε, είναι αν αρκεί μία κυβέρνηση και η επαναχάραξη των συνόρων για να σχηματίσουν ένα κυρίαρχο κράτος που ο λαός του θα λειτουργεί στη βάση της ταυτότητας που αυτοπροσδιορίζεται ή αν όλο αυτό είναι πιο σύνθετο, καθώς έχουμε δει λαούς σε ένα υποτιθέμενο κυρίαρχο κράτος που ωστόσο κηδεμονεύονται από ξένες δυνάμεις (τόσο με το σύστημα της Κηδεμονίας μετά τον Α’ΠΠ και την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών, όσο και κυριότατα κατά την αποαποικιοποίηση των δεκαετιών 1950-1970, αλλά και μετά την κατάρρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού).

Και η παραπάνω εισαγωγική σημείωση δεν σχετίζεται τόσο, αν και θα φανεί ότι αυτό που θα αναφέρω, αντιβαίνει τη διεθνή ευνομία που εδράζεται σε Διεθνείς Κανόνες, με το τι πιστεύουν οι λαοί, αλλά πώς όλη η νομική αυτή θεώρηση των πραγμάτων αντιμετωπίζεται από τα δυνατά Κράτη, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, πολλώ δε μάλλον της σύγχρονης εποχής. Και να πούμε και κάτι, αν και το έχουμε αναφέρει σε σχετική αρθρογραφία στο πρόσφατο παρελθόν, ότι εκτός από τους ιστορικούς λαούς που έχουν μία σχηματοποιημένη ταυτότητα (εθνολογική και ως εκ τούτου πολιτισμική) που συνεχίζεται αδιάλειπτη ανά τους αιώνες, για όλους τους υπόλοιπους λαούς το εθνικό υπόβαθρό τους είναι διαμορφωμένο στη βάση επίκτητων παραγόντων (λχ. γλώσσα, θρησκεία, αποικιοκρατικές δυνάμεις που άσκησαν επιρροή) ή σε φυλετικά χαρακτηριστικά. Και την ιδιότητα των ιστορικών λαών την έχουν οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οι Ιταλοί, οι Αιγύπτιοι, οι Ιρανοί, οι Κινέζοι, οι Λιβανέζοι.

Δυστυχώς, η Εθνολογία των Λαών, με βάση τη νέα επιστημονική ορολογία, που ονομάζεται Κοινωνική Ανθρωπολογία των Λαών γίνεται, ως αποδεικνύεται εμπράκτως, εδώ και ένα εξάμηνο η «πλαστελίνη» στα χέρια των Δυνατών, μετασχηματίζοντας τον Κόσμο στη βάση των δικών τους συμφερόντων, χωρίς να σέβονται τους λαούς, μία φυσικά συνισταμένη που πάντοτε υπήρχε, όμως ειδικά μετά την AUKUS έχει αναχθεί σε ολόκληρη διπλωματική τεχνική με νομιμοφανή στοιχεία….

Οι Αμερικανοί στο Ντονμπάς δεν αφήνουν μία ολόκληρη εθνολογική ομάδα- κατ’ ουσίαν – να αυτοπροσδιοριστεί ταυτολογικά, αφού δεν αναγνώρισαν, επί της ουσίας, το δικαίωμα που της παρείχε η Συμφωνία του Μίνσκ ΙΙ να απολαμβάνει την αυτοδιάθεσή της, ενώ αντίθετα στο θέμα της Ταϊβάν εμφανίζονται βασιλικότεροι του βασιλέως. Και να πούμε αυτό, για να μην αρχίσουν οι παρερμηνείες. Η Ρωσία αναμφισβήτητα με την εισβολή διέπραξε ποινικό αδίκημα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, φυσικά βρίσκοντας ως δικαιολογία τη μη εφαρμογή της Συμφωνίας του 2015 παρολα αυτά είναι τελείως διαφορετικό από την ρωσική εισβολή, οι περιοχές με ρωσογενείς πληθυσμούς να επιθυμούν την ανεξαρτησία τους.

Από εκεί και ύστερα, όπως παραπάνω αναφέραμε, η αμφισημία που υφίσταται για το ποιες πληθυσμιακές ομάδες μπορούν να αναζητήσουν την αυτοδιάθεσή τους, είναι επίσης μία σημαντική παράμετρος που ωστόσο και πρέπει να τονίζεται αυτό διαρκώς, είναι επιβεβλημένο να εξετάζεται κατά περίπτωση, γιατί όλες οι πληθυσμιακές ομάδες δεν μπορούν να μπούνε και ως εκ τούτου να ερμηνευτούν κάτω από ενιαία βάση, άσχετα αν οι Δυνατοί το επιδιώκουν.

Σήμερα, η κυρία Πελόζι έχει προγραμματίσει να επισκεφθεί την Ταϊβάν, να διανυκτερεύσει στην Ταϊπέι και αύριο να επισκεφθεί το τοπικό (κατά πόσο εθνικό;;;) Κοινοβούλιο μίας χώρας που έχει αναγνωριστεί μόνο από 14 κράτη της Διεθνούς Κοινότητας και πιο συγκεκριμένα του ΟΗΕ. Μία Ταϊβάν που κατέστη (ουσιαστικά) κράτος με δάχτυλο των Ιαπώνων, οι οποίοι βρήκαν έρεισμα στις τοπικές αντιδικίες και τις αντιθέσεις σε κοινωνικό -πολιτικό επίπεδο με την Κίνα.

Φυσικά, οι ΗΠΑ μετά το αναμόχλεμα της τράπουλας στη Ρωσία πάει να τα βάλει με την Κίνα (μία Κίνα που είναι η ηγέτιδα δύναμη του RCEP, δηλαδή της αντίστοιχης με την ευρωπαϊκή ένωση, Ένωση της Νοτιοανατολικής Ασίας, συγχρόνως δε, δεν πρέπει να ξεχνάμε, αν και προς στιγμήν βρίσκεται στον πάγο, η Συνολική Επενδυτική Συμφωνία ανάμεσα σε ΕΕ και κινεζικό κράτος). Όμως, οι ΗΠΑ γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο κινεζικός δράκος, όχι μόνο δεν είναι Ρωσία, αλλά αντίθετα έχουν, εκτός των άλλων, ένα τεράστιο οικονομικό χρέος απέναντί του.

Γιατί τώρα την Αμερική την έχει ξαναπιάσει ο πόνος για τους Ταϊβανέζους; Γιατί η ίδια εγκατέλειψε μία ζώνη που ανέκαθεν ήταν ο θύλακας για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής, και εννοούμε το Αφγανιστάν και η Κίνα έχει μπει ως δωρητής στο Αφγανιστάν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε την είδηση των τελευταίων 24ωρων ότι ο Αλ Ζαουάχρι ο ηγέτης της Αλ Κάιντα δολοφονήθηκε από επιχείρηση των Αμερικανών στην Καμπούλ. Οι Αμερικανοί άφησαν ένα κενό πέρσι, φεύγοντας άτακτα, που ωστόσο οι Κινέζοι μεθοδικά το κάλυψαν. Οι Αμερικανοί, όπως έχασαν το Ιράν που ήταν για αυτούς το μεγαλύτερο διπλωματικό πλήγμα στην Ιστορία και την πολιτική τους, δυστυχώς έχουν χάσει και το «παρατηρητήριό» τους που ονομάζεται Αφγανιστάν (από δικά τους λάθη). Όμως εν προκειμένω μιλάμε για την Κίνα και ο νοών νοείτω….

Και για να προλάβω, η Κίνα κάνει μόνο οικονομικούς πολέμους….

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)