Το παιχνίδι της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία
«Η επιστροφή της Κριμαίας στην Ουκρανία, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, είναι ουσιαστικά απαίτηση του διεθνούς δικαίου». Όσο πρίεργο κι αν φαίνεται αυτή η δήλωση ανήκει στον Τούρκο πρόεδρο Ρ.Τ.Ερντογάν και έγινε στις 23 Αυγούστου κατά τη διάρκεια βιντεοσκοπημένου μηνύματος για τη Σύνοδο Κορυφής της Πλατφόρμας της Κριμαίας- μια πρωτοβουλία του Ουκρανού προέδρου Β. Ζελένσκι.
Το μήνυμα αυτό του Ερντογάν αποτελεί την απόδειξη ότι η στάση του δεν αποτελεί ένα παιχνίδι ισορροπίας μεταξύ της υποστήριξής του στην ουκρανική κυριαρχία και της άρνησής του να συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ήταν ένας δείκτης ευκαιριών που κοιτάζει η Τουρκία προκειμένου να δει πως θα εξελίξει τους δεσμούς της με τη Ρωσία, τη στιγμή που το Κρεμλίνο μοιάζει βαλτωμένο στην Ουκρανία.
Είτε στη Συρία είτε στον Νότιο Καύκασο, η Άγκυρα ετοιμάζεται να καλύψει το κενό καθώς η επιρροή της Μόσχας φαίνεται έτοιμη να μειωθεί.Μετά την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Τουρκία έπαιξε το ρόλο του μεσάζοντα. Την ίδια ώρα οι εμπορικοί της δεσμοί με τη Ρωσία ανθούν. Ωστόσο, ο Ερντογάν παρέμεινε συνεπής στην υποστήριξη του Κιέβου, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, της ιστορικής πατρίδας των Τατάρων της Κριμαίας (μια κοινότητα που βλέπει την Τουρκία ως συγγενικό κράτος). Ο εφοδιασμός της Τουρκίας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις παραμένει το πιο ισχυρό σύμβολο στρατιωτικής υποστήριξης της Άγκυρας προς το Κίεβο.
Η Τουρκία αισθάνεται ότι απειλείται από τη ρωσική επέκταση στη Μαύρη Θάλασσα από τον πόλεμο στη Γεωργία το 2008. Βήμα προς βήμα, η Μόσχα διεκδίκησε τον έλεγχο των ουδέτερων κρατών των οποίων η εμφάνιση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχε διευκολύνει μια άνευ προηγουμένου προσέγγιση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας.
Η ίδια η αίσθηση της τρωτότητας της Άγκυρας, σε συνδυασμό με μια βαθιά ριζωμένη δυσπιστία προς τους δυτικούς συμμάχους, την έχουν κάνει να επιδιώξει τη συνεννόηση με τον γιγαντιαίο ιμπεριαλιστικό γείτονά της, αντί για αντιπαράθεση. Ταυτόχρονα, όμως, η Τουρκία έχει καλλιεργήσει συμμαχίες με άλλα κράτη της Μαύρης Θάλασσας που φοβούνται τον ρωσικό ρεβανσισμό, όπως η Ουκρανία, η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν, η Ρουμανία και η Μολδαβία.
Χαρακτηριστική είναι και η πρίπτωση της Συρίας. Από τον Μάιο, ο Ερντογάν ζητά μια επιχείρηση εκκαθάρισης των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG) από τις περιοχές Ταλ Ριφάατ και Μάνμπιτζ. Η Συρία ήταν το επίκεντρο της τριμερούς συνόδου κορυφής του με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Ιρανό Πρόεδρο Ιμπραχίμ Ραϊσί στην Τεχεράνη στις 21 Ιουλίου, καθώς και τη συνάντηση του Ερντογάν με τον Πούτιν στο Σότσι στις 5 Αυγούστου. Για να υπογράψουν τη Ρωσία και το Ιράν τα σχέδιά του για μια ολοκληρωτική επίθεση, ο Ερντογάν άφησε ανοιχτή την προοπτική της αποκατάστασης των δεσμών με την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ της Συρίας ως πλεονέκτημα. Ωστόσο, μέχρι στιγμής ο Πούτιν έχει αρνηθεί να εγκρίνει μια νέα επιχείρηση, θεωρώντας ως αδιανόητο το γεγονός οι τουρκικές δυνάμεις να προβούν σε μονομερή κίνηση εναντίον της Συρίας, παρά τους ισχυρισμούς της Άγκυρας για το πρόσφατο τρομοκρατικό χτύπημα στην Κωνσταντινούπολη και τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς της επιχείρησης Γαμψό Ξίφος
Ένα άλλο σενάριο όπου η Τουρκία σημειώνει πρόοδο, σε βάρος της Ρωσίας, είναι ο Νότιος Καύκασος. Τον Ιούλιο, η Άγκυρα και το Ερεβάν συμφώνησαν να ανοίξουν τα σύνορά τους, που ήταν κλειστά σε υπηκόους τρίτων χωρών από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, και να επιτρέψουν στις πτήσεις φορτίου να χρησιμοποιούν η μια τα αεροδρόμια της άλλης. Τούρκοι και Αρμένιοι διπλωμάτες διαπραγματεύονται τη δημιουργία διπλωματικών σχέσεων.
Ένας βασικός φόβος της Τουρκίας στον Καύκασο ήταν η ευθυγράμμιση της Αρμενίας με τη Ρωσία όσον αφορά την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Αλλά αφού το Αζερμπαϊτζάν νίκησε τους Αρμένιους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ τον Νοέμβριο του 2020 με τουρκική βοήθεια, η αξία αυτής της συμμαχίας με τη Ρωσία υποχώρησε.
Άλλωστε, η Μόσχα παρέμεινε ουδέτερη και άφησε τις αρμενικές δυνάμεις να τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Τώρα, η αρμενική ηγεσία διερευνά ρεαλιστικά ένα άνοιγμα με την Τουρκία που μπορεί να αποφέρει οικονομικά και στρατηγικά οφέλη.
Καθώς οι Ρώσοι είναι απασχολημένοι με την σύγκρουση στην Ουκρανία η Τουρκία απομακρύνει μεθοδικά τη Ρωσία από τη γειτονιά και τις περιοχές όπου η Μόσχα έχει στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι των γεωπολιτικών της αντιπάλων τα τελευταία χρόνια. Φυσικά, η Μόσχα είναι ικανή να χαλάσει αυτές τις τουρκικές προσπάθειες. Παρόλο που είναι απασχολημένοι με την Ουκρανία, οι Ρώσοι εξακολουθούν να έχουν φίλους τους Ιρανούς και τον Άσαντ στη Συρία, καθώς και μια σχέση άνεσης με το YPG.
Η Ρωσία διατηρεί ένα ειρηνευτικό σώμα 2.000 ατόμων στο Καραμπάχ που θα μπορούσε να παίξει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της σύγκρουσης στη περιοχή αν χρειαστεί. Η Μόσχα έχει επίσης κάποια οικονομική μόχλευση έναντι του Ερεβάν: το διμερές εμπόριο έχει εκτοξευθεί καθώς η Αρμενία έχει γίνει μια κερκόπορτα για τη Ρωσία για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις. Ωστόσο, όποιος πιστεύει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί το μοναδικό φαινόμενο αναθεωρητισμού και όταν τελειώσει η σύγκρουση όλα θα ηρεμήσουν, θα έκανε καλά να κοιτάξει πιο μακριά. Εάν σταματήσει η επέκταση της Ρωσίας, ένα άλλο κράτος είναι έτοιμο να εξαπλώσει τη δική του επιρροή.
