Συνάντηση Macron-Biden: Βάζοντας Τάξη σε ένα Χαοτικό Διεθνές Σύστημα
Γράφει ο Άγγελος Χωριανόπουλος
Αμυντικός Αναλυτής
‘’Δεν υπάρχει παγκόσμια τάξη πραγμάτων, μόνο μία χαοτική μετάβαση στην αβεβαιότητα’’
-Ζαν Πιέρ Λεμάν
Στη 1 Δεκεμβρίου 2022 μία ιστορική συνάντηση έλαβε χώρα στον Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον σηματοδοτώντας την αναβίωση μίας παλαιάς ιστορικής συμμαχίας ελέγχου της Ευρωπαϊκής Ηπείρου αλλά και των εγγύς υδάτων της Ευρασίας. Ο λόγος για την συνάντηση μεταξύ του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron και του αμερικανού ομολόγου του Joe Biden.
Σχεδόν έναν χρόνο πριν, στις 29 Οκτωβρίου 2021, οι δύο πρόεδροι είχαν συναντηθεί στη Ρώμη για να αναθεωρήσουν και να βελτιώσουν τις διμερείς τους σχέσεις μετά την διαπραγματευθείσα συμφωνία ασφαλείας AUKUS μεταξύ Αυστραλίας, ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου. Η Γαλλία την περίοδο εκείνη, μέσω της υπογραφής της συμφωνίας AUKUS είχε χάσει κάτωθεν της αντίληψής της ένα νευραλγικό πρόγραμμα προμήθειας γαλλικών υποβρυχίων προς την Αυστραλία, κόστους δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, αδρανοποιώντας έτσι ένα μεγάλο μέρος της βιομηχανίας της.
Τα έγγραφα που καθόρισαν τα Δόγματα Ασφαλείας ΗΠΑ και Γαλλίας στη Νότια Σινική Θάλασσα
Παρά τις πρόσφατες προσεγγίσεις και επευφημίες μεταξύ των προέδρων και πολιτικών αξιωματούχων Γαλλίας και ΗΠΑ, τα έγγραφα Στρατηγικής Ασφαλείας και τοποθέτησης των προαναφερθέντων δυνάμεων στην περιοχή της Νότιας Σινικής Θάλασσας μας δείχνουν τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της συνεργατικής σχέσης.
Από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, 2 επίσημα έγγραφα είναι αυτά που θεμελιώνουν την συνολική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό αλλά και σε στρατιωτικό επίπεδο. Τα έγγραφα είναι τα εξής:
Βασιζόμενοι στην Ρεαλιστική Σχολή διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής, οι αξιωματούχοι που πλαισιώνουν το Βαθύ Κράτος των ΗΠΑ στήριξαν και τα δύο στρατηγικά έγγραφα ασφαλείας στην προάσπιση των αμερικανικών συμφερόντων αποκλειστικά και μόνο στις δυνάμεις του αμερικανικού στρατού και του διπλωματικού συστήματος. Σε κανένα εκ των δύο εγγράφων δεν γίνεται ουδεμία αναφορά στην Γαλλία είτε ως στρατιωτική δύναμη, είτε ως χρηματοοικονομικό πυλώνα επιρροής στην Νότια Ευρασία, είτε ως Στρατηγικό Περιφερειακό Πόλο ισχύος στο Διεθνές Σύστημα. Η ανάγνωση αυτών των εγγράφων δίνει μία ισχυρή ‘’ένεση ρεαλισμού’’ σε ένα μερικώς εκφυλισμένο πολιτικό σύστημα που επικρατεί σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες.
Πλέον γίνεται ξεκάθαρο πως εν όψει του Ρωσο-ουκρανικού Πολέμου, οι ΗΠΑ υιοθετώντας το Δόγμα Διπλής Ανάσχεσης Ρωσίας-Κίνας, αφενός αναβιώνουν και ενισχύουν το ΝΑΤΟ ως συνεκτικό πυλώνα ασφαλείας στην Ανατολική Ευρώπη, με την Γαλλία να εκτελεί ηγετικό ρόλο, αφετέρου δε καθίσταται σαφές πως στις γεωγραφικές περιοχές όπου θα κριθεί το μέλλον του Διεθνούς Συστήματος οι ΗΠΑ σκοπεύουν να λειτουργήσουν αποκλειστικά και μόνο μέσω του παλαιού Αγγλοσαξονικού Άξονα.
Το Γαλλικό Κράτος από την πλευρά του, προ ενός μήνα περίπου, εξέδωσε το έγγραφο της Στρατηγικής Αμυντικής Επισκόπησης το οποίο πλαισιώνει τον μελλοντικό ρόλο της Γαλλίας επί του μεταβαλλόμενου Διεθνούς Συστήματος. Συνεχίζει αναφέροντας το Νέο Δόγμα Πολέμου που σχεδιάζει ο Γαλλικός Στρατός, ορμώμενος κυρίως από δύο σημαντικές δομικές αλλαγές επί του Διεθνούς Συστήματος. Η πρώτη αλλαγή αφορά τα επιχειρησιακά και στρατηγικά διδάγματα από τον Ρωσο-ουκρανικό Πόλεμο, ενώ η δεύτερη αλλαγή αφορά το αυξανόμενο συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτουν οι χώρες οι οποίες έχουν εισέλθει στο κομμάτι της ‘’Επανάστασης στις Στρατιωτικές Υποθέσεις’’, οπλοποιόντας τεχνολογίες αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως πλέον σύσσωμο το Γαλλικό πολιτικό σύστημα δείχνει να έχει κατανοήσει πως η Στρατιωτική ισχύς αποτελεί το ‘’Ground-Zero’’ για ανάληψη ηγετικής θέσης εντός οιασδήποτε διεθνούς συμμαχίας.
Σύντομη περιγραφή του Γαλλικού αναθεωρημένου δόγματος πολέμου
Το έγγραφο της Στρατηγικής Αναθεώρησης των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων περιλαμβάνει 10 στρατηγικούς επιτεύξιμους στόχους που αναφέρονται παρακάτω:
- Διατήρηση και εκσυγχρονισμό του Πυρηνικού Οπλοστασίου της Γαλλίας με παράλληλη προσάρτησή του σε ένα πιο σύγχρονο δόγμα πολέμου.
- “Αντοχή και ανθεκτικότητα” έναντι συμβατικών στρατιωτικών και υβριδικών απειλών που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο γαλλικός λαός (πανδημίες, κλιματική αλλαγή, υβριδικές απειλές, τρομοκρατία, συμβατικός πόλεμος). Επίτευξη του στόχου μέσω ενίσχυσης του αισθήματος συλλογικής άμυνας και ασφάλειας του γαλλικού λαού.
- Διασφάλιση ότι η γαλλική αμυντική βιομηχανία μπορεί να υποστηρίξει μακροχρόνιες πολεμικές συγκρούσεις μέσω της δημιουργίας στρατηγικών αποθεμάτων υλικών, την μετεγκατάσταση των πιο ευαίσθητων γραμμών παραγωγής και την διαφοροποίηση των προμηθευτών της. Το μέτρο αυτό αποτελεί συνέχεια της ιδέας μιας «οικονομίας εν καιρώ πολέμου» που ο Μακρόν ανέφερε για πρώτη φορά στη διάσκεψη του Eurosatory τον Ιούνιο.
- Ανάπτυξη αμυντικών και επιθετικών ικανοτήτων κυβερνοπολέμου έναντι κρατικών και παρακρατικών δρώντων.
- Ανάληψη ηγετικής θέσης στον χώρο της ευρωπαϊκής άμυνας ΕΝΤΟΣ του ΝΑΤΟ μέσω ανάληψης διοικητικών ευθυνών σε επιχειρήσεις και ναυτικά γυμνάσια.
- Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω ανοιγμάτων γαλλικών επιχειρήσεων που ασχολούνται με τον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.
- Λειτουργία της Γαλλίας ως αξιόπιστος και πιστός σύμμαχος στις σχέσεις με Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Παράλληλη ενίσχυση της Στρατηγικής συνεργασίας με Ελλάδα και Κροατία. Δημιουργία εποικοδομητικού διαλόγου με Ουκρανία και Γεωργία εν όψει του Ρωσο-ουκρανικού Πολέμου.
- Ενίσχυση των δικτύων πληροφοριών (στρατιωτικών και μη) εντός και εκτός Γαλλίας με σκοπό την μείωση πιθανών σφαλμάτων κατά την διεξαγωγή εξωτερικής πολιτικής.
- Σχέδιο αντιμετώπισης Υβριδικών Απειλών μέσω προσαρμογής του πλάνου δράσης των κρίσιμων υποδομών της χώρας.
- Ελευθερία δράσης και ικανότητας διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων. Αυτό άμεσα συνεπάγεται με ενίσχυση διαστημικών δικτύων ISR για υποστήριξη προωθημένων βάσεων εκτός Γαλλίας, καθώς και ανάληψη/υποστήριξη Αποστολών Ταχείας Επέμβασης σε περιοχές που πλήττονται από εμφυλίους.
Το Πραγματικό Πλαίσιο Στρατηγικής Συνεργασίας Μεταξύ ΗΠΑ και Γαλλίας
Ταπεινή γνώμη του γράφοντος, στηριζόμενος στα 3 προαναφερθέντα στρατηγικά έγγραφα πάνω στα οποία θα στηριχθούν Γαλλία και ΗΠΑ, είναι πως τα δύο κράτη θα λειτουργήσουν συνεργατικά (και όχι συμμαχικά) στο γεωγραφικό σύμπλοκο του Ινδο-ειρηνικού και όχι στην ευρύτερη περιοχή της Νότιας Σινικής Θάλασσας όπως ακούμε διεθνώς.
Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Γάλλοι και περίπου δύο εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες ζουν στην περιοχή του Ινδοειρηνικού κατέχοντας θέσεις κλειδιά σε ιδιωτικούς φορείς που επηρεάζουν την γεωοικονομική ανάσχεση της Κίνας αλλά και τους διαύλους συνεργασίας της με το Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περίπου 375.000 στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό στην περιοχή ευθύνης της Διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού (INDOPACOM), ενώ ο γαλλικό κράτος αντίστοιχα διαθέτει περίπου 3.000 μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό υπό τη διοίκηση του στην περιοχή (ALPACI). Και οι δύο χώρες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη Σύνοδο των Υπουργών Άμυνας του Νοτίου Ειρηνικού, διαθλετοντας επιμελητήρια ανάλυσης της πολιτικής που πρέπει να διεξάγει η Δύση έναντι της Κίνας πάνω στο θέμα των ημιαγωγών.
Από την πλευρά της, η Γαλλία πραγματοποίησε τον Ιούλιο του 2021 την πέμπτη Σύνοδο Κορυφής μεταξύ κρατών Γαλλίας-Ωκεανίας. Η σύνοδος κατέληξε στο συμπέρασμα πως πρέπει να δοθεί μια «νέα ώθηση», ενώ ο Γάλλος πρόεδρος υπαινίχθηκε την «επανα-δέσμευση της Γαλλίας στην περιοχή του Ειρηνικού». Πιο πρόσφατα, ο Υπουργός των Ενόπλων Δυνάμεων Sebastien Lecornu ανακοίνωσε σε μια ομιλία του στο Shangri-La ότι η Γαλλία θα διαθέσει έξι νέα περιπολικά σκάφη επιφανείας και πέντε νέα αεροσκάφη τύπου Falcon Maritime Surveillance στη Νέα Καληδονία και τη Γαλλική Πολυνησία με σκοπό να εμπλακεί σε επιχειρήσεις έρευνας και ιχνηλάτησης απειλών. Η μερική αποχώρηση της Γαλλίας από το Σαχέλ δεν είναι τυχαία, καθώς αρκετοί πόροι του γαλλικού κράτους θα επενδυθούν για προβολή ισχύος στην περιοχή του Ινδο-ειρηνικού.
Οι δύο χώρες συνεχίζουν να συμβάλλουν σε πολυμερείς πρωτοβουλίες με θέμα την άμυνα έναντι του κινεζικού επεκτατισμού, όπως το Pacific QUAD (με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία) για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας από κινεζικά αλιευτικά τα οποία εκτελούν επιχειρήσεις ιχνηλάτησης και στοχοποίησης Δυτικών μονάδων επιφανείας. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως στο προαναφερθέν γεωγραφικό σύμπλοκο, διεξάγονται στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Γαλλίας, όπως οι RIMPAC, Marara και Heifara Wakea.
Όπως μαθαίνουμε από το βιβλίο του Συμβούλου Ασφαλείας της κυβέρνησης Trump, John Bolton ‘’Τhe Room Where it Happened’’, η Γαλλία από το 2009 ετοιμαζόταν να διαμορφώσει μία ειδική εξωτερική πολιτική για την περιοχή της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Το γαλλικό πολιτικό σύστημα όμως είχε κρίνει ‘’ασύμφορη’’ και δυνητικά ‘’επικίνδυνη’’ μία τόσο έντονη ‘’στρατιωτικοποίηση’’ της εξωτερικής της πολιτικής στην περιοχή. Nα σημειωθεί πως η πρόταση εξωτερικής πολιτικής (την τότε εποχή) είχε γίνει από στελέχη του Υπουργείου Άμυνας, του Διπλωματικού Σώματος αλλά και της Διεύθυνσης Οικονομικών Πληροφοριών. Οι παράγοντες αυτοί εμπόδισαν το Παρίσι να αναπτύξει μια ειδική περιφερειακή στρατηγική όπως το U.S. Pacific Pledge, το Canadian Pacific Shift, το British Pacific Uplift, το Australian Pacific Step-up ή το Indonesian Pacific Elevation.
Πώς οι ΗΠΑ αδρανοποίησαν την γεωτεχνολογική επέκταση της Κίνας σε μία ημέρα
Για δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα είχαν δημιουργήσει μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση στον τομέα των χρηματοοικονομικών και των τεχνολογικών καινοτομιών. Οι ΗΠΑ αποτελούσαν κόμβο καινοτομίας και τεχνικής εξειδίκευσης, ενώ η Κίνα διέθετε δισεκατομμύρια εργαζομένων για να δημιουργήσει τις προαναφερθείσες αμερικανικές τεχνολογικές καινοτομίες.
Εδώ και μία εβδομάδα, έπειτα από σύσταση του Αμερικανού ειδικού σε θέματα ημιαγωγών, Chris Dougherty, oι ΗΠΑ διέκοψαν την πρόσβαση σε μονάδες GPU στην Κίνα οι οποίες είναι απαραίτητες για την εκπαίδευση αλγορίθμων/λογισμικών μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ). Το AI είναι μια κλασική τεχνολογία «διπλής χρήσης». Μπορεί να αναλάβει και να ταξινομήσει πλήρως αυτόνομα την τοποθέτηση διαφημίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ με παρόμοιο τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ταξινομήσει την ‘’σημαντικότητα’’ των απειλών που πρόκειται να πλήξουν μία φίλια υποδομή. Το νέο πλαίσιο που διαμορφώνει η πολιτική Μπάιντεν φαίνεται πλέον να θέτει εμφανής περιορισμούς στην χρήση στρατιωτικής τεχνολογίας από το Κινεζικό Κράτος.
Εκμεταλλευόμενες την μερική εσωτερική πολιτική/κοινωνική αστάθεια στην Κίνα λόγω του Zero-Covid-Policy, oι ΗΠΑ βρίσκουν πάτημα και πετυχαίνουν το Δεύτερο Αδρανοποιητικό Χτύπημα στην γεωτεχνολογική πολιτική της Κίνας. Το Πρώτο χτύπημα να θυμήσουμε είχε έρθει όταν η κυβέρνηση Τραμπ απαγόρευσε την χρήση πύργων κινητής τηλεφωνίας 5G από την κινεζική εταιρεία Huawei. Η Κίνα πλέον καλείται για πρώτη φορά στην ιστορία της να δημιουργήσει εξ’ ολοκλήρου μονάδες GPU σε ποιότητα ανταγωνιστική με αυτήν των ΗΠΑ, ενώ καλείται να λύσει και το θέμα της συμβατότητας μεταξύ παλαιών και συστημάτων χρήσης των προαναφερθέντων μονάδων.
Συμπεράσματα
Προ του 2019 η Δύση ως πολιτική οντότητα καθώς και το ΝΑΤΟ αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονταν σε μία κατάσταση εντροπίας (αποσύνθεσης). Η εμφάνιση της πανδημίας του covid αλλά και ο Ρωσο-ουκρανικός πόλεμος επέφεραν αλλαγές κβαντικού τύπου οι οποίες κυοφορούνταν εδώ και πολλά χρόνια στο Διεθνές Σύστημα. Η βαρύτητα με την οποία βιώνουμε αυτές τις αλλαγές στο παρόν αποτελεί συνάρτηση των πολλαπλών αιτιών της παγκόσμιας κρίσης, αλλά και της γεωπολιτικής αστάθειας που επικρατεί λόγω της στρατηγικής εξισορρόπησης από την Δύση προς την Ανατολή.
Η μετάβαση αυτή σε χρηματοοικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο φαίνεται να δημιουργεί εντάσεις κατά την διαδικασία και να ενισχύει την επιρροή των τυχαίων και μη γραμμικών φαινομένων στο Διεθνές Σύστημα (έλευση Belh@ra λόγω AUKUS και ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων λόγω τουρκικού αναθεωρητισμού). Ο ελληνισμός εν συνόλω, αν θέλει να δομήσει μία ενιαία στρατηγική εν καιρώ χάους οφείλει να προβλέψει (όσο είναι εφικτό) τα φαινόμενα που θα προκύψουν από την αποκαλούμενη ‘’Παγίδα του Θουκυδίδη’’. Στην κατάσταση αυτή, η δομική ένταση που προέρχεται αναπόφευκτα από την άνοδο της Ασίας (και όχι μόνο της Κίνας) θα δημιουργήσει ευκαιρίες και θα επαναδιαμορφώσει τον παγκόσμιο γεωγραφικό χάρτη. Θα δημιουργήσει ‘’νικητές’’ και ‘’χαμένους’’. Ο Πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί ίσως το σημαντικότερο ‘’προϊόν’’ της προαναφερθείσας μη γραμμικής μετάβασης από την μία μορφή Διεθνούς Συστήματος προς μία νέα. Ουδεμία παγκόσμια μετάβαση στην ιστορία δεν ολοκληρώθηκε χωρίς την αλλαγή συνόρων σε Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια. Ας δουλέψουμε για να γίνει αντιληπτό.
