Πού βρίσκεται τώρα η Ρωσία;
George Friedman
Geopolitical Futures
Έχει γίνει πολλή συζήτηση για το αν η απόπειρα εξέγερσης του Ομίλου Wagner το Σαββατοκύριακο μπορεί να αποδυνάμωσε τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Εάν ο ηγέτης της Wagner Γεβγκένι Πριγκόζιν λέει αλήθεια, η εξέγερση βρισκόταν σε εξέλιξη μήνες, ως αποτέλεσμα της σκόπιμης απαγόρευσης των προμηθειών από τον συμβατικό στρατό και, πιο πρόσφατα, μιας άμεσης ρωσικής πυραυλικής επίθεσης στα στρατεύματά του. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί η πορεία του φαινόταν να απευθύνεται περισσότερο προς το ρωσικό Γενικό Επιτελείο παρά προς τον ίδιο τον Πούτιν. Όπως και να έχει, η υπόθεση τελείωσε σε μια μέρα, είτε απέτυχε είτε προοριζόταν να είναι κάτι παραπάνω από μια χειρονομία. Η γνώση του τί συνέβη σε αυτό το περιστατικό θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να διευθετηθεί.
Αυτό που πρέπει να σκεφτούμε τώρα, ωστόσο, είναι σε ποιο βαθμό η καταστροφή του Πριγκόζιν θα αποσταθεροποιήσει τη ρωσική κυβέρνηση, θα αποδυναμώσει τον Πούτιν ή θα επηρεάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η θέση του Πούτιν βρίσκεται στο επίκεντρο όλων. Αν αυτό ήταν πράγματι μια απόπειρα πραξικοπήματος, ποτέ δεν απείλησε σοβαρά το Κρεμλίνο. Τα θέματα του Πριγκόζιν με στοιχεία ενάντια της κεντρικής κυβέρνησης ήταν γνωστά. Γιατί, λοιπόν, ο Πούτιν θα αποδυναμωνόταν από ένα πραξικόπημα από μια γνωστή δυσαρέσκεια που δεν οδήγησε πουθενά; Και τι σημαίνει να είσαι αποδυναμωμένος; Σημαίνει ότι οι τομεάρχες, και ιδιαίτερα το Γενικό Επιτελείο, θα αγνόησαν τις εντολές του; Σημαίνει ότι δεν θα έχει πια δουλειά;
Από πολιτική άποψη, η αποδυνάμωση μπορεί να σημαίνει ότι ο Πούτιν δεν θα είναι πλέον σε θέση να λαμβάνει εκτελεστικές αποφάσεις ή να εξαλείφει γραφειοκράτες και στρατηγούς. Αυτό θα ήταν μια σοβαρή εξέλιξη. Η Ρωσία βρίσκεται σε πόλεμο και χρειάζεται μια αποτελεσματική δομή διοίκησης. Εάν ο Πούτιν αποδυναμωνόταν, τότε η δομή της διοίκησης θα κατέρρεε, πράγμα που θα σήμαινε επίσης ότι δεν θα υπήρχε ανώτατος διοικητής. Σε αυτό το σενάριο, είναι απίθανο ο Πούτιν να αποδυναμωθεί, απλά θα αντικατασταθεί. Το ερώτημα είναι ποιος θα τον αντικαταστήσει; Ο Πριγκόζιν μπορεί να ψαχνόταν, αλλά τελικά συνθηκολόγησε με μια διαφορετική μαριονέτα του Πούτιν, τον Λευκορώσο Πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο. Κάποιος άγνωστος μπορεί να εμφανιστεί, φυσικά, αλλά χωρίς προφανή διάδοχο, δεν ξέρω τι σημαίνει για τον Πούτιν να είναι αποδυναμωμένος. Eπίσης, δεν ξέρω γιατί μια απόπειρα πραξικοπήματος που κράτησε λιγότερο από μια μέρα θα έπρεπε να τον αποδυναμώσει.
Το πιο σοβαρό ερώτημα αφορά το τι έκανε αρχικά η Ομάδα Wagner στο πεδίο της μάχης. Οι ιδιωτικές στρατιωτικές συμβάσεις είναι αρκετά συνηθισμένες, αλλά ο ρόλος της Wagner στη Ρωσία ήταν αρκετά μοναδικός καθώς ανέλαβε ευθύνες που συνήθως προορίζονταν περισσότερο για συμβατικές δυνάμεις παρά για παραστρατιωτικές ομάδες, που ήταν επιφορτισμένες με την εκτέλεση μερικών από τις πιο σημαντικές μάχες του πολέμου. Καθώς ο ρόλος της εξελισσόταν, ο Πριγκόζιν άρχισε να ακολουθεί τη δική του στρατηγική έξω από την αλυσίδα διοίκησης του στρατού, μερικές φορές γελοιοποιώντας ανοιχτά τους αντιπάλους του, οι οποίοι του έκοβαν τις προμήθειες σε είδος. Δύο στρατοί προσπάθησαν έτσι –και μέχρι στιγμής απέτυχαν– να πολεμήσουν έναν κοινό εχθρό.
Ο Πούτιν είναι υπεύθυνος για την όλη υπόθεση. Αυτός και το στελέχη του πίστευαν ότι η Ρωσία θα νικούσε γρήγορα και αποφασιστικά την Ουκρανία. Σχεδόν αμέσως, με την αποτυχία της επίθεσης του με τανκ, η ρωσική επίθεση βάλτωσε. Η Ρωσία δεν είχε χάσει τον πόλεμο, αλλά ούτε είχε κερδίσει, έτσι συμπλήρωσε τον στρατό με την Wagner. Με άλλα λόγια, ο Πούτιν δεν κατανόησε ούτε τον στρατό της Ουκρανίας ούτε τον δικό του, και αντί να απεμπλακεί έριξε τη Wagner στη μάχη. Αυτή η περίεργη λύση δημιούργησε χάος. Από το χάος ήρθε η εξέγερση.
Υπό αυτή την έννοια, η καταστολή μιας απόπειρας πραξικοπήματος δεν είναι η παραδοχή της αποτυχίας που πολλοί φαίνεται να πιστεύουν. Η αποτυχία δημιουργούσε την κατάσταση κατά την οποία η Wagner έπρεπε να προσληφθεί αρχικά. Το ζήτημα τώρα θα είναι ο βαθμός στον οποίο η Μόσχα είναι σε θέση να επανεξετάσει τα πολεμικά της σχέδια και να εντοπίσει τα τεράστια λάθη. Ο Πούτιν απέφυγε την αναθεώρηση των πολεμικών του σχεδίων. Θα γίνει τώρα μια αναθεώρηση μιας από τις λίγες επιτυχίες που είχε ο Πούτιν;
Κάποιοι πιστεύουν ότι το όλο περιστατικό ήταν μια συνωμοσία. Εάν συνέβαινε αυτό, ο σχεδιασμός θα έπρεπε να περιλαμβάνει τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, το ρωσικό Γενικό Επιτελείο, μέλη του επιτελείου του Πούτιν και ούτω καθεξής, καθώς και ένα τμήμα του Ομίλου Wagner. Καμία επαγγελματική συνωμοσία δεν θα εκτελούνταν ποτέ με τόσους πολλούς ανθρώπους να γνωρίζουν τι συνέβαινε. Αναρωτιέμαι πόσες λεπτομέρειες μπορεί να είχε ζητήσει κάποια στιγμή ο Λουκασένκο. Ο Πούτιν, ένας πρώην πράκτορας της KGB, θα γνώριζε το απίθανο των μεθόδων του συνωμότη. Κανένας επαγγελματίας δεν θα δοκίμαζε μια συνωμοσία με τόσους πολλούς εμπλεκόμενους.
