Το προφίλ του κατασκόπου
Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
Αρκετές συζητήσεις γίνονται στο δημόσιο διάλογο και άλλες τόσες αναφορές στα ΜΜΕ για το φλέγον ζήτημα της κατασκοπείας και, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους πράκτορες ( συνδέσμους, σκιές ή κοιμώμενους πυρήνες κτλ κτλ). Είναι άλλωστε τόσο παλιό το ζήτημα των ανθρώπων «πίσω από το παραβάν» όσο και η ανθρωπότητα.
Οι κατάσκοποι και, γενικότερα οι άνθρωποι που κινούσαν νήματα και πληροφορίες, υπήρχαν στην ιστορία της ανθρωπότητας από τα πρώτα βασίλεια, στη συνέχεια έδρασαν κατά την άνθιση των αυτοκρατοριών και έφτασαν μέχρι σήμερα όπου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πληροφορίας παρά το γεγονός ότι η εποχής μας χαρακτηρίζεται από απρόσκοπτη ροή πληροφοριών.
Αρκετοί είναι άτομα με κάποιο αξίωμα και κινούνται σε χώρους με εύκολες προσβάσεις σε πρόσωπα, υπηρεσίες και γραφεία. Αυτοί συνήθως διατηρούν μια «διπλωματική/πολιτική ταυτότητα» έχοντάς την ως ασπίδα για να μην συλληφθούν (στις περιπτώσεις των πολιτικών/διπλωματών προβλέπεται μόνο απέλαση).
Όμως υπάρχουν και αρκετά άτομα που κινούνται στο παρασκήνιο χωρίς κάλυψη και με προφίλ που δεν είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό από τρίτους. Σε αντίθεση λοιπόν με όσα πιστεύουν αρκετοί για τα «χαρακτηριστικά» των συγκεκριμένων ατόμων, ας κάνουμε μια, δύο «διαψεύσεις» στους μύθους που κυριαρχούν κατά κόρον και αλλοιώνουν την πραγματικότητα.
- Είναι μυστικοπαθή άτομα και κρατάνε σε απόσταση τον υπόλοιπο κόσμο. Εδώ η αλήθεια είναι πώς πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο. Είναι άτομα που έχουν δημιουργήσει μια ταυτότητα/περσόνα πολύ κοινωνική η οποία αντιστοιχεί στον μέσο όρο του κάθε νόμιμου κατοίκου της χώρας που βρίσκονται. Το λεγόμενο «blend in» είναι μια ικανότητα και μια συνθήκη που πρέπει να ικανοποιούν. Ειδάλλως ποιό το νόημα αν ξεχωρίζουν ανάμεσα στον κόσμο;
- Είναι ξεχωριστής εμφάνισης, εξαιρετικά γυμνασμένοι, με φοβερές εκπαιδεύσεις και μαχητικές ικανότητες. Εδώ η αλήθεια είναι πως ο κινηματογράφος έχει κάνει ζημιά. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με το HUMINT δεν έχουν τίποτα να κάνουν με αυτά. Είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας σε ικανότητες μάχης κτλ. Δεν είναι spec ops agents. Δεν θα κάνουν δηλαδή επιχειρήσεις αλά 007 ή/και Mission Impossible. Ίσα ίσα, η ικανότητα τους βρίσκεται στο να μπορούν να χειρίζονται καταστάσεις και το μυαλό τους στο 100% έναντι κάθε απειλής. Για αυτό και σπάνια πιάνονται. Διότι μπορούν να δουν ό,τι έρχεται, πριν έρθει.
- Η καθημερινότητα τους είναι μέσα στην δράση και την ένταση. Ο κινηματογράφος, όπως γράψαμε παραπάνω, έχει κάνει ζημιά. Η καθημερινότητα τους είναι σαν αυτή που έχουμε όλοι. Θα εργάζονται, θα κοινωνικοποιούνται και σε κάποια σημεία θα συγκεντρώνουν πληροφορίες και θα τις μεταδίδουν στους «χειριστές/σύνδεσμους» που τους έχουν από πάνω τους ως σημείο ελέγχου. Ουσιαστικά η ζωή τους είναι περισσότερο γραφειοκρατία παρά δράση ή κάτι άλλο.
- Απολαμβάνουν ακριβή ζωή, εύκολα χρήματα κτλ κτλ. Και αυτός ο μύθος οφείλετα στον κινηματογράφο. Είναι προφανές ότι δεν θα έχουν όλα αυτά, διότι θα ξεχώριζαν σαν την μύγα μέσα στο γάλα. Σαφώς και έχουν κάποια κονδύλια, τα οποία και χρησιμοποιούν για να καλύψουν ανάγκες, υποχρεώσεις και ό,τι τυχόν προκύψει για να πετύχουν τον σκοπό τους, αλλά όπως συμβαίνει σε κάθε κρατική υπηρεσία ανά τον κόσμο, πρέπει να δίνουν αναφορά στο τί και πώς ξοδεύουν και τα έξοδά τους δεν πρέπει να ξεπερνούν κάποιο ποσό δίχως πολύ σοβαρό λόγο. Θυμίζω εδώ πώς ακόμα και στο Αφγανιστάν που έδιναν λεφτά στους πολέμαρχους για πολύ συγκεκριμένους λόγους από την CIA, τα χρήματα δινόντουσαν μετά από εγκρίσεις υπηρεσιών και ειδικών επιτροπών.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά και κυρίως πού τα γνωρίζω;
Προφανώς και δεν είμαι κάτι από τους παραπάνω. Τα περισσότερα τα γνωρίζω από απαντήσεις πραγματικών ανθρώπων του HUMINT που έχουν δημοσιεύσει τις εμπειρίες τους από διάφορες χώρες και τομείς. Πώς ξέρουμε αν είναι αληθινά; Διότι ανεξάρτητα σε ποιά χώρα βρίσκονται, οι απαντήσεις όλων είναι ίδιες. Προφανώς και κρύβουν πράγματα, όμως τα καλύτερα ψέμματα έχουν μέσα μισές αλήθειες.
Ο λόγος που επανέρχομαι στο θέμα είναι διότι συχνά αμφισβητούνται ειδήσεις όπου φαίνονται κάποια άτομα “κοινής εμφάνισης” και αναφέρονται είτε ως κατάσκοποι, είτε ως κακόβουλοι προς την κοινή ασφάλεια. Προφανώς και όσοι δεν πιστεύουν πως τέτοιου είδους άτομα δρουν κατασκοπευτικά εναντίον της χώρας, πράττουν λάθος.
Τα παραπάνω είναι δείγμα μόνο γιατί κάνουν λάθος. Άλλωστε στο HUMINT το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να κρύβεσαι σε κοινή θέα. Κάτι σαν ένα είδος «κοινωνικής στεγανογραφίας».
υ.γ. Στην πρώτη εικόνα είναι οι «κατάσκοποι της μεγάλης οθόνης». Στην δεύτερη είναι φωτογραφίες σύλληψης από δίκτυο ρώσων κατασκόπων στο ΗΒ.
