Τηλεφωνική συνομιλία Μπάιντεν Ερντογάν

Γιώτα Χουλιάρα 

Σπάει ο πάγος Ουάσιγκτον Άγκυρας; Το ζήτημα της Σουηδίας και οι Κούρδοι

Συνομιλία μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν και του Τούρκου ομολόγου Ερντογάν πραγματοποιήθηκε χθες Πέμπτη μια εβδομάδα μετά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα και την υπογραφή συμφωνιών- θυμίζω όσα είχα γράψει για το πώς όλη η Δύση παρακολουθούσε τον Ερντογάν κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα.

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά ο Τζο Μπάιντεν εξέφρασετ ην στήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης στα βήματα που έχουν γίνει για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το ερώτημα είναι αν η σπάνια συνομιλία μεταξύ των δύο ηγετών θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως το απαραίτητο παγοθραυστικό για την αναζωογόνηση των δεσμών Άγκυρας-Ουάσιγκτον.

Να τονίσουμε ότι οι σχέσεις των δυο χωρών είναι σε αδιέξοδο εδώ και καιρό. Η κυβέρνηση Μπάιντεν πιέζει την Άγκυρα να επικυρώσει την εκκρεμή ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα, με τη σειρά της, αναζητά διαβεβαιώσεις για τη δική της προσφορά για την αγορά 40 νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παράλληλα, η εμπρηστική ρητορική Ερντογάν και η σύμπλευσή του με την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς δημιουργούν ανησυχία τόσο σε ΗΠΑ όσο και σε Ευρώπη. Το σημερινό τηλεφώνημα σηματοδοτεί την πρώτη γνωστή επαφή μεταξύ του διδύμου μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο. Κατά τη διάρκεια της συνόδου, ο Ερντογάν δεσμεύτηκε αρχικά να ολοκληρώσει γρήγορα την ένταξη της Σουηδίας στη διατλαντική συμμαχία, αλλά μια μέρα αργότερα την ανέβαλε μέχρι την επιστροφή του κοινοβουλίου από τις καλοκαιρινές διακοπές για να φτάσουμε πλέον στο Δεκέμβριο χωρίς να έχει οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία που το ζήτημα της ένταξης θα συζητηθεί στη τουρκική εθνοσυνέλευση.

Θυμίζουμε πως ο Ερντογάν πριν από την άφιξη του στην Αθήνα και ενώ επέστρεφε από το Κατάρ είχε συνδέσει άμεσα το ζήτημα με το αίτημα της Άγκυρας να αγοράσει νέα μαχητικά αεροσκάφη F-16 από τις ΗΠΑ.

«Αν έχετε ένα Κογκρέσο, έχουμε και εμείς ένα Κογκρέσο, αυτό είναι το κοινοβούλιο μας. Δεν υπάρχει τίποτα να πούμε μέχρι την τελική απόφαση του κοινοβουλίου μας. Ως πρόεδρος, υπέβαλα [το πρωτόκολλο προσχώρησης της Σουηδίας] στο κοινοβούλιο και με ευχαριστήσατε. Εκπλήρωσα το καθήκον μου, αλλά περιμένω και κάτι από εσάς: Περάστε [συμφωνία F-16] στο Κογκρέσο σας ώστε να μπορούμε να κάνουμε αυτά τα βήματα ταυτόχρονα», προέτρεψε ο Ερντογάν στην Ουάσιγκτον αναφερόμενος στην τουρκική προσφορά για αγορά 40 νέων F- 16 μαχητικά αεροσκάφη και περίπου 50 κιτ εκσυγχρονισμού από τις ΗΠΑ.

Το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας δεν είναι το μοναδικό που χωρίζει τις δυο χώρες. Στην εξίσωση θα πρέπει να προσθέσουμε και τους Κούρδους. Να υπενθυμίσουμε πως πριν από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου, στην Άγκυρα συνέβη επίθεση αυτοκτονίας και μάλιστα μπροστά από το κτίριο του υπουργείου Εσωτερικών. Τότε δυο αστυνομικοί τραυματίστηκαν ελαφρά, ενώ και οι δύο δράστες της επίθεσης σκοτώθηκαν. Την ευθύνη είχε αναλάβει το PKK, το οποίο στη Τουρκία θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση.

Ο Ερντογάν ήταν, ενδεχομένως, έτοιμος να εκμεταλλευτεί τη συγκεκριμένη επίθεση – στο παρελθόν με αφορμή διάφορες επιθέσεις έχει επιτεθεί στους Κούρδους της Συρίας και του Ιράκ- αλλά η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και η σύγκρουση Ισραήλ Χαμάς ανέτρεψαν τα σχέδιά του.

Την ίδια ώρα στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεσαν 156 εκατομμύρια δολάρια σε ένα ταμείο του οποίου ο προϋπολογισμός θα ωφελήσει τις κουρδικές οργανώσεις PKK/YPG. Το ταμείο που διατέθηκε στη Συρία στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2024 που στάλθηκε στον Λευκό Οίκο μειώθηκε κατά 9 εκατομμύρια δολάρια από το 2023. Στο ταμείο για το Ιράκ, στο οποίο χορηγήθηκαν 322 εκατομμύρια δολάρια πέρυσι,φέτος χορηγήθηκαν 242 εκατομμύρια δολάρια.

Συνολικά 398 εκατομμύρια δολάρια διατέθηκαν για το οικονομικό έτος 2024 ως μέρος της μάχης κατά του ISIS στο Ιράκ και τη Συρία. Οι περικοπές δεν έχουν να κάνουν με την Τουρκία αλλά με το γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία όσο και η σύγκρουση στη Γάζα.

Ο εν λόγω αμυντικός προϋπολογισμός ανέφερε ότι αυτή η δόση διατέθηκε για τις ανάγκες του PKK/YPG, τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDG). Το στοιχείο γραμμής στον προϋπολογισμό είναι «η καταπολέμηση του ISIS και η διατήρηση των κρατουμένων του ISIS σε καθορισμένες φυλακές» καθώς οι Κούρδοι αποτελούν σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή. Ο αμυντικός προϋπολογισμός αναμένεται να εγκριθεί μετά την υπογραφή του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Κεντρική Φωτογραφία: Recep Tayyip Erdoğan (President of Türkiye), Joe Biden (President of the United States) and NATO Secretary General Jens Stoltenberg {ΝΑΤΟ Summit 2023}