Η παγκοσμιοποίηση του ιδεολογικού μίσους

Ren Halévi*

Le Figaro

Η χρονιά άλλαξε και ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, ίσως για πολλούς μήνες ακόμα, με μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον του. Εντωμεταξύ τα πάθη και μίση που αναζωπύρωσε πέραν της Μέσης Ανατολής θα συνεχίσουν να μας απασχολούν για πολύ καιρό ακόμη.

Το μίσος έχει ευρύ ρεπερτόριο, όπως δείχνει η εθνική μας εμπειρία: θρησκευτικό, κοινωνικό, πολιτικό μίσος. Γνωρίσαμε καλά και συνεχίζουμε να γνωρίζουμε το μίσος για τον καπιταλισμό, την αστική τάξη, την «δημοκρατία των ολίγων προνομιούχων»… Εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου είναι το μίσος για τη δυτική παράδοση που ευδοκιμεί. Βασίζεται σε προηγούμενα σχήματα: τις επιταγές του διεθνοποιημένου επαναστατικού μαρξισμού, τις μαοϊκές χίμαιρες, τις σαρτρικές καταδίκες κατά των αποικιοκρατών Ευρωπαίων και των αντικομμουνιστών «σκύλων», αργότερα τα κατηγορητήρια του Έντουαρντ Σάιντ κατά του πολιτισμικού ιμπεριαλισμού της Δύσης. Σήμερα, αντλεί τα χαρακτηριστικά του από τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό και την ιδεολογία των «ταυτοτήτων». Είναι αυτή η «intersectional» σύγκλιση φονταμενταλισμού και «προοδευτισμού» που είδαμε να εκφράζεται στις 7 Οκτωβρίου.

Το παραλήρημα μίσους των τρομοκρατών της Χαμάς είναι πιο εύκολο να περιγραφεί παρά να κατανοηθεί. Ποιος μπορεί να κατανοήσει αυτό το μείγμα αγαλλίασης και κτηνωδίας που ένοιωθαν αυτοί που έσφαζαν, αποκεφάλιζαν και τεμάχιζαν τα θύματά τους καμαρώνοντας στα κοινωνικά δίκτυα για τα «κατορθώματα» τους; Οι Ναζί και το καθεστώς του Στάλιν διέπραξαν παρόμοιες θηριωδίες σε μεγάλη κλίμακα αλλά φρόντιζαν να τις κρύβουν από την κοινή θέα. Κι αυτό γιατί οι ίδιοι γνώριζαν ότι είναι εγκλήματα. Οι τρομοκράτες της Χαμάς βλέπουν τις πράξεις τους ως κατορθώματα που αξίζει να γιορτάζουμε.

Οι γνώστες της ανθρώπινης ψυχής και της γεωπολιτικής αδυνατούν να κατανοήσουν τον στρατηγικό σχεδιασμό της επιδεικτικής βαρβαρότητας του πογκρόμ της 7ης Οκτωβρίου. Όμως, για τους «προοδευτικούς» ακτιβιστές η απάντηση είναι προφανής: η βαρβαρότητα προέκυψε από την επιτακτική ανάγκη να απελευθερωθεί η Παλαιστίνη «From the river to the sea», δηλαδή να εξαφανιστεί το κράτος του Ισραήλ. H Χαμάς έχει γίνει η ένοπλη πτέρυγα της αντιαποικιοκρατικής επαναστατικής τους μέθης. Αυτοί οι συνήθως τόσο ευαίσθητοι στην παραμικρή «microaggression» υποδέχτηκαν με χαρά τις κτηνωδίες εναντίον του κοινού εχθρού : όχι μόνο του Ισραήλ, αλλά και τους «συνενόχους» του παγκοσμίως. Οι διαδηλώσεις χαράς και οι χείμαρροι αντισημιτικού μίσους που ακολούθησαν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στόχευαν αδιακρίτως τους Εβραίους, όχι για πράξεις που είχαν διαπράξει αλλά για τις θηριωδίες που μόλις είχαν υποστεί.

Από την Ευρώπη έως την Αμερική και αλλού, υπό την επήρεια ενός συνθήματος, το μίσος είχε «παγκοσμιοποιηθεί» : ίδια συνθήματα, ίδια λογική θυματοποίησης, ίδιες εκκλήσεις για Ιντιφάντα, ίδιο είδος επιθετικότητας και εκφοβισμού με επίκεντρο τα πανεπιστημιακά campus των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Εβραίοι με προοδευτικές ευαισθησίες ανακάλυψαν ξαφνικά ότι δεν είχαν θέση στο ίδιο στρατόπεδο του Καλού, ότι ήταν εκ γενετής συνεργοί στο έγκλημα που αντιπροσωπεύει η ύπαρξη του Εβραϊκού Κράτους, επομένως υπόκειται στην ίδια ηθική απανθρωποποίηση.

Μάταια αντιτάσσουν ότι ο μόνος αραβικός πληθυσμός που γνωρίζει τα οφέλη της δημοκρατίας είναι αυτός που ζει στο Ισραήλ (υποδειγματικός πράγματι μετά την 7η Οκτωβρίου). Ότι οι γυναίκες και οι σεξουαλικές μειονότητες καταπιέζονται ανελέητα στη Γάζα. Ότι η καταστροφική πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης και της διαχείρισης αυτού του πολέμου, δεν ισοδυναμεί ούτε με απαρτχάιντ ούτε με γενοκτονία. Τέλος, ότι αυτή η εμμονική εστίαση στο Ισραήλ υποδηλώνει αντιθέτως αδιαφορία για τόσες πολλές τραγωδίες που εκτυλίσσονται αλλού.

Αυτά είναι γεγονότα. Αλλά τα γεγονότα δεν ακούγονται όσο συγκρούονται με την απλουστευτική δυαδική λογική της ιδεολογίας των ταυτοτήτων και τα γνωστά πλέον στερεοτυπικά θέσφατα της : ότι είμαστε όλοι προσδεμένοι στις στενά φυλετικές ή εθνοτικές μας ταυτότητες, ότι κάθε ανθρώπινη σχέση είναι σχέση εξουσίας ανάμεσα σε καταπιεστή και καταπιεσμένο, ότι οι λεγόμενες δημοκρατικές αξίες – ελευθερία έκφρασης, πνευματικός πλουραλισμός – είναι μόνο όργανα στα χέρια των κυρίαρχων.

Η επίθεση της Χαμάς αποκάλυψε την νοσηρότητα αυτής της νέας πολιτισμικής θρησκείας. Τα πλήθη που γιόρταζαν αυτήν την επίθεση έφεραν στο φως τις ιδεολογικές τους προβολές σε διεθνή κλίμακα: η «νίκη» της Χαμάς ήταν επίσης δική τους. Μία αρθρογράφος της Washington Post είδε στην απάντηση του Ισραηλινού Στρατού «μια επανάληψη του ανίατου τραύματος της δυτικής βίας εναντίον Αφρικανών, Μαύρων, Ινδών, Μουσουλμάνων…».

Ωστόσο όλες αυτές οι αντιαποικιοκρατικές εκρήξεις μίσους κρύβουν μετά από πιο ψύχραιμη αποτίμηση κάποια άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία. Στη Βρετανία, όπου οι φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις προσέλκυσαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, οι δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι οι συμπάθειες είναι μοιρασμένες ενώ τα δύο τρίτα του κοινού προτιμά να μην εκφράσει άποψη. Η μεγάλη πλειοψηφία της «Γενιάς Ζ» (γεννημένοι από το 1997 έως το 2010) δεν είναι βέβαιη αν πρέπει να αποκαλέσει τους επιτιθέμενους της Χαμάς τρομοκράτες ή μαχητές της ελευθερίας. Η αφέλεια παίζει επίσης το ρόλο της και ακόμη περισσότερο η άγνοια, τρομερός σύμμαχος του ιδεολογικού μίσους. Από τους Αμερικανούς φοιτητές που τραγούδησαν το «From the River to the Sea», οι μισοί πίστευαν ότι ο ποταμός ήταν ο Νείλος και η θάλασσα ο Ατλαντικός. Παρουσιάζοντας έναν χάρτη της περιοχής, τα τρία τέταρτα άλλαξαν γνώμη (πάνω από το 10% πίστευαν ότι ο Γιάσερ Αραφάτ ήταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ…). Μια δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Harris τον Δεκέμβριο αποκαλύπτει ότι το 51% των νεαρών Αμερικανών ηλικίας 18-24 ετών υποστηρίζει τη «μεταφορά» του Ισραήλ στη Χαμάς, αλλά ότι το ίδιο 69% αναγνωρίζει ότι το Ισραήλ είναι… «η εθνική εστία του εβραϊκού λαού». Το 60% πιστεύει ότι το εβραϊκό κράτος διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα και το 70% ότι προσπαθεί… να μην πλήξει τις ζωές των αμάχων. Το 41% πιστεύει ότι το καθεστώς της Χαμάς είναι δημοκρατικό, ότι ανέχεται τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια (45%), όπως και την εβραϊκή και χριστιανική μειονότητα (41%).

Το βέβαιο είναι ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια διαβρωμένα από την woke υστερία εμφανίστηκαν αβέβαια και πλήρως αδύναμα να διαχειριστούν όλες αυτές τις υπερβολές. Οι διαφωτιστικές απαντήσεις των προέδρων των τριών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της ελίτ ενώπιον μιας επιτροπής του Κογκρέσου μαρτυρά πολλά για την αυτολογοκρισία και τον τρόμο του να εκστομίσεις κάτι λάθος. Η άρνηση να παραδεχτούν ότι οι εκκλήσεις για γενοκτονία των Εβραίων παραβιάζει τον κώδικα συμπεριφοράς των ιδρυμάτων τους, οι εξηγήσεις ότι δήθεν «όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο», είναι η παραδοχή μιας ηθικής χρεοκοπίας της οποίας επιτέλους τώρα καταλάβαμε την πλήρη διάσταση. Οι πρόεδροι των πανεπιστημίων επικαλέστηκαν το First Amendment που προστατεύει ακόμη και τις πιο παρεκκλίνουσες λέξεις. Θα είχαν εφαρμόσει αυτήν την ευγενή αρχή σε οποιονδήποτε ζητούσε τη γενοκτονία των μαύρων, των λεσβιών ή των τρανσέξουαλ;

Μετά τις 7 Οκτωβρίου, η woke επανάσταση προκαλεί διαρκώς ευρύτερη αποδοκιμασία. Στο αρχικό έδαφος αναπαραγωγής της, στα πανεπιστήμια, των οποίων η υπόληψη βρίσκεται στο σημείο ναδίρ, πρέπει να αρχίσουμε να επιδιορθώνουμε την πνευματική και ηθική καταστροφή. Θα χρειαστούν χρόνια και μια σιδερένια θέληση. Καμία εγγύηση για αποτελέσματα.

*διευθυντής ερευνών στο CNRS και καθηγητής στο Κέντρο Κοινωνιολογικών και Πολιτικών Σπουδών Raymond Aron

Κεντρική Φωτογραφία: Dashcam photo of a Hamas terrorist capturing a man at the Supernova music festival, held near Kibbutz Reim in Israel’s southern Negev desert on October 7 2023, where terrorists from Gaza killed hundreds of individuals