H Χαμάς και η ασάφεια του ΟΗΕ

Erwan Seznec
Le Point

Χαμάς και UNRWA Η ουδετερότητα της υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους είναι αμφισβητήσιμη εδώ και χρόνια. Η κρίση ξέσπασε και είναι βίαιη.

Τίποτα δεν πηγαίνει πλέον καλά με την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών (UNRWA), μια οντότητα του ΟΗΕ αποκλειστικά αφιερωμένη στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Στα τέλη του 2023, η Ελβετία ήταν η πρώτη που σκέφτηκε να μειώσει κατά το ήμισυ και να αναστείλει τη συνεισφορά της. Ο λόγος ήταν οι έντονες υποψίες για αποσιωπήσεις σε βαθμό συνενοχής με την Χαμάς, με ενδεχόμενη μάλιστα ενεργή συμμετοχή ορισμένων υπαλλήλων του ΟΗΕ στις θηριωδίες της 7ης Οκτωβρίου.

Αυτές οι τρομερές υποψίες ενισχύθηκαν έντονα τις τελευταίες εβδομάδες. Στις 27 Ιανουαρίου, υπό πίεση, ο Γενικός Επίτροπος της UNRWA, Ιταλοελβετός Philippe Lazzarini, ανακοίνωσε την απόλυση αρκετών υπαλλήλων, βάσει πληροφοριών που κοινοποίησαν οι ισραηλινές αρχές. Επί δεκαετίες οι ισραηλινές αρχές καταγγέλουν ύποπτες ενέργειες της UNRWA που δεν διαχωρίζονται ούτε με την ιστορία της υπηρεσίας ούτε με την λειτουργία της.

Η UNRWA ιδρύθηκε το 1949 και απασχολεί 30.000 άτομα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι Παλαιστίνιοι στη Γάζα, όπου απασχολεί 12.000 έως 13.000 υπαλλήλους. Ο οργανισμός διαχειρίζεται περίπου εξήντα στρατόπεδα στη Μέση Ανατολή, καθώς και δημόσιες και παραδημόσιες υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση και η υγεία, στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Αποτελεί, de facto, μέρος του διοικητικού πλαισίου ενός πιθανού παλαιστινιακού κράτους. «Μας ζητείται να παρέχουμε υπηρεσίες παρόμοιες με αυτές μιας κυβέρνησης», εξήγησε ο Philippe Lazzarini τον Ιούνιο του 2023 ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.

Ετήσιος προϋπολογισμός 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων

Ως Παλαιστίνιοι που υπηρετούν Παλαιστίνιους, σε απόστολη μακρόπνοου χαρακτήρα οι υπάλληλοι, σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να επιδεικνύουν απόλυτη ευθύτητα για να διατηρήσουν την ουδετερότητα που αρμόζει σε αξιωματούχους του ΟΗΕ. Προφανώς, δεν τα καταφέρνουν όλοι. Στις 27 Ιανουαρίου, ο Philippe Lazzarini ανακοίνωσε την έναρξη εσωτερικής έρευνας. Δεν πρόκειται απλώς για το αν οι αξιωματούχοι της UNRWA στη Γάζα έκαναν τα στραβά μάτια όταν η Χαμάς έσκαβε 500 χιλιόμετρα τούνελ κάτω από τα πόδια της. Θα ήταν το μικρότερο κακό. Η έρευνα αφορά «τρομοκρατικές ενέργειες», οι οποίες υπόκεινται σε ποινική δίωξη, δήλωσε ο Γενικός Επίτροπος.

Σύμφωνα με τους New York Times, μεταξύ άλλων τίθεται θέμα συμμετοχής στην απαγωγή γυναίκας, συμμετοχή σε φόνο που διαπράχθηκε σε κιμπούτς και απόκρυψη ή προμήθεια όπλων. Εννέα άτομα συνολικά σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη (δώδεκα σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο) είναι ύποπτα ότι συμμετείχαν στις επιθέσεις της Χαμάς. Ένα από αυτά έχει σκοτωθεί. «Απολωλότα πρόβατα» που δεν δικαιολογούν την τιμωρία όλων των Παλαιστινίων, υποστήριξε ο Philippe Lazzarini σε δελτίο τύπου. Σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι σκανδαλώδες να αναστέλλεται η χρηματοδότηση του οργανισμού λόγω κατηγοριών εναντίον μιας μικρής ομάδας εργαζομένων». Μάταια.

Μόλις ανακοινώθηκε η έναρξη της έρευνας, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία πάγωσαν τις συμμετοχές τους. Η Ιαπωνία, η Αυστρία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ακολούθησαν αυτή τη Δευτέρα 29 Ιανουαρίου, η οποία στερεί από την UNRWA μεγάλο μέρος των πόρων της. Σύμφωνα με στοιχεία που κοινοποίησε το Quai d’Orsay (Γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών) η γαλλική συνεισφορά για το 2023 ήταν 60 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών ανήρχοντο σε 150 εκατομμύρια δολάρια και αυτή της Γερμανίας σε περίπου 195 εκατομμύρια. Ο προϋπολογισμός του οργανισμού κυμάνθηκε γύρω στα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια (1,1 δισεκατομμύρια ευρώ) τα τελευταία χρόνια. Ξεπεράστηκε σε μεγάλο βαθμό το 2023. Αρκεί να πούμε ότι θα σταματήσει τις πληρωμές σε λίγες εβδομάδες εάν δεν βρεθούν άλλοι χρηματοδότες.

Σοβαρές και μακροχρόνιες ατασθαλείες

Η κύρωση είναι τρομερή, ανάλογη με τις κατηγορίες. Με έδρα την Ελβετία, η ΜΚΟ UN Watch καταγράφει ατασθαλείες από την UNRWA που είναι δύσκολο να αμφισβητηθούν από το 2015. Έχει δημοσιεύσει έντεκα αναφορές για αυτό το θέμα σε λιγότερο από δέκα χρόνια! Ο διευθυντής του, Hillel Neuer, ακούγεται από το Αμερικανικό Κογκρέσο στις 30 Ιανουαρίου. Έρχεται με ένα καταδικαστικό ρεκόρ, ιδιαίτερα όσον αφορά την εκπαίδευση. Ήδη από το 2017, η UN Watch κατήγγειλε το περιεχόμενο των προγραμμάτων των σχολείων που διαχειρίζεται η UNRWA: ενθουσιώδη μηνύματα κατά τις επιθέσεις με ρουκέτες στο Τελ Αβίβ, έπαινοι για την τρομοκρατία, εκκλήσεις για δολοφονία Εβραίων, ύμνοι για τον Αδόλφο Χίτλερ Με τίτλο «Δηλητηρίαση των παλαιστινιακών παιδιών », μια έκθεση που υποβλήθηκε στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Καναδά εντόπισε τους υπεύθυνους δασκάλους στον Λίβανο, τη Συρία, την Ιορδανία και τη Γάζα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες κυρώσεις, που προκάλεσαν σκάνδαλο στο εσωτερικό.

Μόλις τον Μάρτιο του 2023, ένας δάσκαλος που εργαζόταν στην UNRWA στον Λίβανο, ο Ριάντ Νιμρ, τέθηκε σε διαθεσιμότητα επειδή υποστήριξε την τρομοκρατία. Αγνοώντας τις καταστατικές αρχές του οργανισμού, ο οποίος προφανώς οφείλει να ενεργεί «σύμφωνα με τις ανθρωπιστικές αρχές της ουδετερότητας και της αμεροληψίας» των Ηνωμένων Εθνών, οι συνάδελφοί του προχώρησαν σε κινητοποιήσεις για να απαιτήσουν την επαναφορά του. Ο Ριάντ Νιμρ έχει γίνει μάρτυρας και σταρ στα κοινωνικά δίκτυα. Μια ομάδα στο Telegram περίπου 3.000 ατόμων, πολλοί από τους οποίους περιέγραψαν τους εαυτούς τους ως δάσκαλους της UNRWA, μετέδωσαν μηνύματα για τον εορτασμό της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου.

Στις 29 Ιανουαρίου, η Wall Street Journal δημοσίευσε πολύ ανησυχητικές πληροφορίες, εάν επιβεβαιωθούν. Σύμφωνα με πηγές πληροφοριών που βασίζονται σε υποκλοπές και κατασχεμένα έγγραφα, το 23% των ανδρών που εργάζονται για την UNRWA στη Γάζα έχουν δεσμούς με τη Χαμάς, σε σύγκριση με το 15% των ανδρών στη Γάζα κατά μέσο όρο.

Η διευθύντρια του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Τίρανα Χασάν, δήλωνε στα μέσα Ιανουαρίου, σε συνέντευξη Τύπου, ότι οι κατηγορίες που διατύπωσαν οι ισραηλινές αρχές εναντίον αξιωματούχων της UNRWA δεν βασίστηκαν σε «κανένα στοιχείο που να πιστοποιεί την αξιοπιστία τους», υπενθυμίζοντας «την σημασία αυτού του ανθρωπιστικού οργανισμού». Διφορούμενη θέση, αλλά ευρέως κοινή : δεδομένου ότι η UNRWA είναι απαραίτητη, τα σφάλματα της θα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν για όσο το δυνατόν περισσότερο…

Το τέλος μιας συναίνεσης

«Τα ανώτερα στελέχη του οργανισμού γνώριζαν», ισχυρίζεται η Simone Rodan-Benzaquen, διευθύντρια για την Ευρώπη της Αμερικανοεβραϊκής Επιτροπής. Αλλά μόλις πριν από λίγες μέρες μας υπενθύμιζαν τον θεμελιώδη ρόλο της UNRWA…» Στην ίδια γραμμή βρίσκεται και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Ενώ παραδέχεται τη σοβαρότητα των κατηγοριών, καλεί τα κράτη να διατηρήσουν επαρκή χρηματοδότηση για να «διασφαλίσουν τη συνέχεια του έργου του οργανισμού» προκειμένου να αποφευχθεί μια ανθρωπιστική καταστροφή. Μήνυμα που μεταδόθηκε από πολλές ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένης της γενικής γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, της Γαλλίδας Agnès Callamard, η οποία ζητά «να μην τιμωρηθούν όλοι οι Παλαιστίνιοι» με την διακοπή της χρηματοδότησης της UNRWA.

Είναι όμως αυτή η υπηρεσία αναμορφώσιμη ; Σύμφωνα με την Simone Rodan-Benzaquen, «δεν μπορούμε πλέον να αποφύγουμε μια πλήρη αναμόρφωση». Όπως πολλές φιλο-ισραηλινές ΜΚΟ, η Αμερικανοεβραϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την επανένταξη των Παλαιστινίων στο κοινό δίκαιο των Ηνωμένων Εθνών. Από το 1949, η τριετής θητεία του οργανισμού έχει ανανεωθεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών με δικαίωμα ψήφου. Η τρέχουσα θητεία λήγει το 2026.